fyodor mihaylovic dostoyevski

rus romancisi fyodor mihaylovic dostoyevski, 1821’de moskova’da dogdu, 1881’de petersburg’da oldu. varolusculugun edebiyattaki ilk yansimasi olarak kabul edilir.
eserlerinden bazilari

suc ve ceza
budala
kumarbaz
delikanli
cinler
insanciklar
beyaz geceler
karamazoff kardesler
the dream of a ridiculous man

insanustu yazar.

’ev sahibesi’ yeni okudugum ve cok begendigim oykunun yazari...

rus ve dunya edebiyatinin gelmis gecmis en buyuk yazarlarindan biridir.

tam adi fyodor mihaylovic dostoyevskidir.

kitaplarinda rus halkinin o donemki en buyuk sorunlarindan biri olan alkolizmi ve nihilizmi sikca isleyen rus ve dunya edebiyatinin en buyuk yazarlarindan biridir.

rus romancisi fyodor mihaylovic dostoyevski, 1821’de moskova’da dogdu, 1881’de petersburg’da oldu. annesini kucuk yasta kaybetti; babasi dostoyevski’yi petersburg muhendislik okuluna yazdirdi; babasi da bir sure sonra oldu. muhendislik okulunun bilimsel ve askeri disiplini, okumak, kitaplar yazmak isteyen dostoyevski’nin egilimleriyle hic bagdasmiyordu. bu nedenle, ogrenimini bitirdikten sonra yoksul kalma pahasina kendini kitap yazmaya verdi; gecimini saglamak icinse, ceviriler yapiyordu. ancak, adini yavas yavas duyurmaya baslamisken genc liberallere katilmasiyla yasaminin akisi onemli olcude degisti. i. nikolay’in polisi tarafindan tutuklandi; 8 ay hucrede kaldiktan sonra olum cezasina carptirildi. infaza birkac saniye kala cezasi dort yillik sibirya surgunune cevrildi. surgununden uzun sure sonra, yeniden petersburg’a donme iznini elde etti; bu kosullar altinda yeniden yazmaya basladi; yazdiklariyla car ii. aleksandr’i bile etkiledi. yapitlarinin ses getirmesine karsin, dostoyevski paraya kavusamamisti. bundan sonra ozel yasaminda buyuk sikintilar yasadi; surgunden sonra sara nobetlerinden de bir turlu kurtulamamisti; ancak bu donem, onun karamazov kardesler, ecinniler, suc ve ceza gibi en unlu yapitlarini kaleme aldigi donem oldu. 28 ocak 1881’de bir kanama sonucu oldugunde, rusya, bu eski mahkum icin, gorulmemis bir cenaze toreni duzenledi. dostoyevski’nin yapitlarindaki en degerli yon, kuskusuz, olaganustu gucteki psikolojik tahlillerdir.

sozcukleri bu yazar kadar guzel biraraya getiren baska bir yazar tanimiyorum.

yeraltindan notlar kitabiyla asmis bir kisilik oldugunu anladim.gercekten saygi duyulur boyle insanlara.

insan ruhunu ve derinliklerini, psikologlardan daha cok bilen yazar.

epilepsi olduğunu biçok kitabında dile getiren, aslında her kitabına kendi yaşantısından bir çok şey ekleyen tapılası yazar.turgenyeve olan düşmanlığı da beni ona bikez daha bağlamıştır.

ucu ucuna idamdan kurtulan rus yazar.

belli bir zaman dilimi içinde kitaplarından bir parça okumadığım zaman eksikliğini hissettiğim yazardır. eserlerindeki insanı ele alış biçimi, karakterlerin görüntüsü, olaylar, insan iç dünyasını anlatış şekli, toplum-insan arasındaki ikişkiyi ortaya dökmesi ve su gibi akan anlatımıyla gerçek bir ustadır. her eseri başlı başına bir başyapıt olan, incelendiğinde "bir yazarın neler yapabileceğinin görülmesi açısından" tam bir bütünlük içeren kurgusuyla şaşkınlık veren yazardır. edebiyatı çok farklı bir şekilde sevip, onun eserlerini tanıdıktan sonra çok çok farklı bir pencereden bakmamı sağlamıştır.

yazar olma hayalleri kuran birinin kafasina milyonlarca cekic darbesi indirebilecek bir kaleme sahip insan ötesi varlik. idamdan son dakikada kurtulmustur. ‘budala’ kitabinda bu idam sahnesini mukemmel utesi anlatmistir. giyotinin sesi kulaklarinizda cinlar hatta kitapta o bolumu okurken boynunu tutarsiniz. ‘suc ve ceza’ romanini ise hapishanede kaldigi zamanlardan etkilenerek yazmistir. kesinlikle saheser. böyle bir yetenek olamaz. hatta ondaki yetenekse bizdeki ne dedirtir insana. ‘kumarbaz, yeraltindan notlar, karamazov kardesler’... kesinlikle kitaplarinda karakter tahlillerini muthis yapmistir. sanki karakterleri kafanizda, gözlerine kadar cizersiniz, o kadar ruhunuza isletir... azili bir turk dusmanidir. olsun bizi sevmesin ama ona burada –turkiye’de- tapacak insanlar var. babasini iscileri oldurmustur, ilk kiz cocugu olu dogmustur, kumarbazdir, bu yuzden borçlari vardir. ustune bir de idam cezasina carptirilinca, herhalde boyle yazmasi artik farz olmustur. o yazmasinda ben mi yaziyim!

sırf eserlerini orjinal dilde okuyup anlayabilmek için rusca ogrenmek istedigim yazardir.

kendileri insan ruhunun administrator olur.

en çok bilinen eseri suç ve ceza romanı ile özdeşleşmiş rus roman ve hikaye yazarı..

delilik ve dahilik arasındaki çizgide duran insanlardan biridir dostoyevski...
idam edilmekten son anda kurtularak sibirya’ya gönderilmesi hayatının ilginç bir dönüm noktasıdır.

bir çok kimse tarafından suç ve ceza ile özdeşleştirilse de,bu kitabı tamamlamak için ölüler evinden anılar da okunmalıdır.

kişisel haklar ve ezilmişlik konusuna değinmesi çok barizdir.

budala’sını okuduğunuzda içinizi kaplayan hüzne hakim olamazsınız zaman zaman. hayata karşı mişkin gibi görürsünüz hatta kendinizi.

dünya edebiyatının en büyük yazarlarından biri olan fyodor mihayloviç dostoyevski 30 ekim 1821 yılında, askeri öğrenci olarak okuduğu petersburg mühendislik okulu nu bitirdi, ancak bir yıl askeri mühendis olarak çalıştıktan sonra istifa etti. nicedir verdiği bir kararla, edebiyat hayatına atıldı. bundan hemen sonra da 1844 yılında dostoyevski imzasıyla ilk yapıtı yayımlandı; bir çeviriydi bu, balzac’ın eugenie grandet’sini çevirmişti.
1845 mayıs’ında dostoyevski daha üniversite öğrenciliği yıllarından tasarladığı ilk romanı bedniye lyudi’i (insancıklar) bitirdi. romanın müsveddelerini yazarın yakın dostu d. v. grigoroviç ve ünlü ozan nekrasov okudular. heyecanları öylesine büyüktü ki, doğruca devrin ünlü eleştirmeni belinski’ye gittiler. insancıklar’ı belinski de çok beğendi ve beğenisini, ’’gogol’ ü de geçecek... bundan önceki bütün edebiyatı gölgede bırakacak bir deha ile karşı karşıyayız.’’ sözleriyle dile getirdi. insancıklar 1846 yılında yayımlandı. gerek insancıklar, gerekse yazarın bununla birlikte yayımlanan ikinci kitabı dvoynik (benzer), büyük ilgi topladı. daha sonra suç ve ceza’da en parlak biçimde dile gelecek olan, yazarın yoksul, umarsız insanlara ve hayatın trajik yanlarına karşı duyduğu büyük ilgi ve duyarlılık, daha bu ilk yapıtlarında kendini göstermeye başlamıştır. 1847 yılında yazar, ütopyacı sosyalist petraşevski’nin grubuna girdi. grup üyeleri zaman zaman toplanıyorlar, yazdıkları yazı ve şiirleri okuyup, felsefi tartışmalar yapıyorlardı. bu toplantılardan birinde dostoyevski, moskova’dan eline geçen ve gizli dağıtılan belinski’nin gogol’e yazdığı bir mektubu okudu.
dostoyevski ve grubun öteki üyeleri 23 nisan 1849 günü çar 1. nikolay’ın polisince tutuklandılar ve sekiz ay süren gizli duruşmalar sonucunda idama mahkum edildiler. 22 aralık 1849 günü semyonov alayı’nın geniş eğitim alanına getirildiler. cezaların uygulanması için ilk üç kişilik gurubun direklere bağlandığı sırada bağışlandıkları bildirildi. dostoyevski’nin cezası dört yıl kürek, beş yıl da sürgüne çevrilmişti. yazar, 1854 yılına kadar dört yıl omsk cezaevinde kaldı, daha sonra da 1859 yılına kadar beş yıl semipalatinski’teki birlikte er olarak hizmet gördü.
cezası bitip de petersburg’a döner dönmez yeniden yazmaya koyuldu. dyadyuşkin son (amcanın rüyası) ve selo stepançikova i yego obitateli’nden (stepançikova köyü ve sakinleri) sonra, art arda büyük romanları yayımlanmaya başlandı. unijenniye i oskorblenniye (ezilen ve horlananlar) omsk’taki mahpusluk yıllarının anıları olan ve 1860’lı yılların ilerici, demokrat okurlarınca coşkuyla karşılanan zapiski iz mertvogo doma (ölü bir evden anılar), prestuplenie i nakazanie (suç ve ceza), ıgrok (kumarbaz), idiot (budala), besi (cinler), podrostok (delikanlı), bratya karamazovi (karamazov kardeşler) vd. büyük yazar 28 ocak 1881 günü öldü.

edit: hasan ali yücel klasikler dizisi suç ve ceza kitabının önsözünden alıntıdır.
edit^: el emeği göz nurudur.