ahmet hamdi tanpınar

23 haziran 1901’de istanbul’da dogdu. baytar mektebini birakarak girdigi istanbul universitesi edebiyat fakultesi’nden 1923’te mezun oldu. erzurum, konya ve ankara liseleriyle, gazi egitim enstitusu ve guzel sanatlar akademisi’nde edebiyat ogretmenligi yapti, ayni akademide estetik ve sanat tarihi dersleri verdi.1939’da istanbul universitesi’ne yeni turk edebiyati profesoru olarak atandi. maras milletvekili olarak 1942-1946 yillarinda turkiye buyuk millet meclisi’nde bulundu. bir sure milli egitim mufettisligi yapti ve guzel sanatlar akademisinde eski gorevinde calistiktan sonra 1949 yilinda istanbul universitesi, edebiyat fakultesi turk dili ve edebiyati bolumu’ne yeniden dondu. bu gorevde iken 24 ocak 1962’de istanbul’da oldu.

eserleri

siir:
butun siirleri (1976-1981)

roman:
mahur beste (1944-1975)
huzur (1949-1983)
sahnenin disindakiler (1973)
saatleri ayarlama enstitusu (1961-1977)
aydaki kadin (1987)

oyku:
abdullah efendi’nin ruyalari (1943-1983)
yaz yagmuru (1955-1983)
hikayeler (kitaplasmayan iki hikayesiyle birlikte tum oykuleri,1983)

deneme:
bes sehir (1946-2001)
edebiyat uzerine makaleler (1969-1977)

anilar:
yasadigim gibi (1970-1977)

antolojiler:
tevfik fikret (1937-1944)
namik kemal (1942)
yahya kemal (1940-1982)
19. asir turk edebiyati tarihi (1942-1985)

ne icindeyim zamanin

ne icindeyim zamanin,
ne de busbutun disinda;
yekpare genis bir anin
parcalanmis akisinda,

bir garip ruya rengiyle
uyumus gibi her sekil,
ruzgarda ucan tuy bile
benim kadar hafif degil.

basim sukutu oguten
ucsuz, bucaksiz degirmen;
icim muradima ermis
abasiz, postsuz bir dervis;

koku bende bir sarmasik
olmus dunya sezmekteyim,
mavi, masmavi bir isik
ortasinda yuzmekteyim

ahmet hamdi tanpinar

zamaninda ibrahim sadri’nin okudugu ve herkesin ona ait zannettigi "bir adin kalmali" siirinin gercek ve muhtesem sahibidir..

tam bir bursa asigidir ve bunu da bursa’da zaman siiriyle kanitlar:

bursa’da bir eski cami avlusu,
kucuk sadirvanda sakirdiyan su;
orhan zamanindan kalma bir duvar...
onunla bir yasta ihtiyar cinar
eliyor dort yana sakin bir gunu.
bir ruyadan arta kalmanin huznu
icinde guluyor bana derinden.
yuzlerce cesmenin serinliginden
ovanin yesili gogun mavisi
ve mimarîlerin en ilâhisi.

bir zafer mujdesi burda her isim:
sanki tek bir anda gun, saat, mevsim
yasiyor sihrini gecmis zamanin
hâlâ bu taslarda gulen ruyanin.
guvercin bakisli sessizlik bile
cinliyor bir sonsuz devam vehmiyle.
gumuslu bir fecrin zafer aynasi,
muradiye, sabrin aci meyvasi,
omrunun timsali beyaz nilufer,
turbeler, camiler, eski bahceler,
sanli hikâyesi binlerce erin
sesi nabzim olmus hengâmelerin
nakleder yâdini gelen gecene.

bu hayâle uyur bursa her gece,
her safak onunla uyanir, guler
gumus aydinlikta serviler, guller
serin hulyasiyla cesmelerinin.
basindayim sanki bir mucizenin,
su sesi ve kanat sakirtilarindan
billûr bir âvize bursa’da zaman.

yesil turbesini gezdik dun aksam,
duyduk bir musikî gibi zamandan
cinilere sinmis kur’an sesini.
fetih gunlerinin saf nesesini
aydinlanmis buldum tebessumunle.

isterdim bu eski yerde seninle
basbasa uyumak son uykumuzu,
bu hayâl icinde... ve ufkumuzu
cepcevre kaplasin bu ziya, bu renk,
havayi dolduran uhrevî âhenk..
bir ilâh uykusu olur elbette
olum bu tilsimli ebediyette,
belki de ruyâsi bu cetlerin,
beyaz bahcesinde su seslerinin.

...bir adin kalmali...
"bir adin kalmali geriye
butun kirilmis seylerin nihayetinde
aynalarin ardindaki sir
yalnizligin pesinde kuvvet
evet nihayet
bir adin kalmali geriye
bir de o kahreden gurbet

sen say ki
ben hic aglamadim
hic atese tutmadim yuregimi
geceleri koynuma almadim ihaneti
ve say ki
butun siirler gozlerini
butun sarkilar saclarini soylemedi
hele nihavent
hele bûselik hic gecmedi fikrimden
ve hic gitmedi
bir topak kan gibi adin
icimin nehirlerinden

..."

ortaokulumun ta kendisi, ’caanim’ okulum...

(bkz: mavi maviydi gökyüzü)
(bkz: bir adın kalmalı)

hakkında makale yazdıgım ama yazana kadar anamın agladıgı adam

<bkz ne içindeyim zamanın>

son yüzyılın en büyük türk romancısı. başta huzur olmak üzere, romanlarıyla türk dilinin tüm inceliklerini ve yoğunluğu okuyucuya yaşatmaştır. öyle bir yazardır ki, hiçbir eserinde okuyucu kaygısı gütmeden ya da okuyucu sıkılır-sıkılmaz diye düşünmeden; edebiyatın en derinlerine kadar inmiştir. örnek verilecek olursa, huzur’da bunu öylesine bir boyutta başarmıştır ki, bu romanın yavaş yavaş; sindirilerek okunması okuyuculara tavsiye edilir. romanlarında o dönemde diğer yazarların da yaptığı gibi doğu-batı arasında bazı gözlemler arasında durup toplumsal hayatı, kişiliklerin içine yansımasıyla nasıl şekil bulduğunu açıklamıştır.

(bkz: hatırlama)

(bkz: yağmur)

ne içindeyim zamanın şiiri ile bizi bizden almıştır.
"ne içindeyim zamanın
ne de büsbütün dışında"

hayatta çürümeyen bir taraf var diyen yazar...

son dönem osmanlı ve erken dönem cumhuriyet tarihinin en büyük aydınalarından birisidir. asıl farkı, bir estet olarak eşyayı,insanı ve medeniyeti algılamadaki ısrarıdır.bu estet bakışı bütün eserlerine ve herşeyden önce bizatihih kişisel hayatına yansımıştır.önce uzun süre sağcıların ama 1980 sonrası solcuların da sahiplenmeye başladığı eşsiz şair.

bu yıl "tanpınar ödülleri"nin roman dalında verilecek olması sebebiyle, kazanan isimlere büyük onur yaşatacak olan edebiyatçımız.

(bkz: saatleri ayarlama enstitusu)

"19.yy türk edebiyatı tarihi" diye bir kitabı vardır. türk dili ve edebiyatı okuyan öğrencilere genelde ilk senelerinde kaynak kitap olarak verilir. daha bölüme yeni başlamış, osmanlıca kelimelerden nasibini almamış öğrenci için oldukça ağır bir kitaptır bu. lakin zaman geçip öğrenci, osmanlıca kelimelere aşina olunca "ben bunu mu okuyup anlayamamıştım" der. tanpınar, bu araştırma kitabında sanatçı yönünü ortaya çıkaran tanımlar ve yorumlar yapar. bu kitaba ayrı bir güzellik katar. zira tanpınar edebiyat araştırması olduğu kadar sanatçıdır da. bursa’yı çok seven bir sanatçı. "bursa’da zaman" şiirini edebiyat derslerinde en azından bursa’da her öğrenci okumuştur. bursa’da mahfel’e gelip otururmuş. ne yazık ki onun dönemindeki mahfel artık mado’nun elinde tabii. "beş şehir" adlı kitabında anlattığı şehirlerden biri de bursa’dır zaten. adına her sene edebiyatın çeşitli alanlarında ödüller verilir.

okuyunca insanı huzursuz eden huzur adlı romanın yazarı.