urban f

( frenkteresi ) :latinçiçeğigiller familyasından; bir çeşit bitkidir. çiçekleri kırmızı veya turuncudur. peru’da doğal olarak yetişir. çiçekleri salatalarda kullanılır.

kullanıldığı yerler:
iştah verir. idrar söker. skorbütte faydalıdır.

( brassica oleracea ) :turpgiller familyasından iri ve kalın yapraklı bir bitkidir. en çok yetiştirileni baş lahanadır. yurdumuzun bütün bölgelerinde yetişir. başlıca çeşitleri: kemer lahanası, batman lahanası, köse lahanası, brüksel lahanası ve kara lahanadır. lahana c vitamini bakkımından zengindir. yapısında kükürt bulunur. çiğ olarak yemek veya sıkarak suyunu içmek daha faydalıdır.

kullanıldığı yerler:
kansızlığı giderir. idrar söktürür. vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını sağlar. mide ve bağırsak yaralarını yumuşatır. kabızlığı giderir. kandaki şeker miktarını düşürür. vücudu hastalıklara ve kansere karşı korur. göğüs ucu çatlaklarını giderir. sarılık ve safra kesesi hastalıkları için iyidir. astımda faydalıdır. romatizma, siyatik, lumbago ve apsede yararlıdır. ses kısıklığını giderir. iştah açar. guatr olanlar yememelidir.

( cistus ) :ladengiller familyasından; iç anadolu ve sahil bölgelerinde yetişen, kış aylarında yaprak dökmeyen, yeşil bodur bir çalıdır. yaprakları karşılıklı dizilmiştir. çiçekleri büyük, beyaz veya pembe renklidir. meyveleri kapsüldür. içeriğinde ladan denilen zamk vardır.

kullanıldığı yerler:
balgam söktürür. nezleyi keser. dizanteride faydalıdır. parfümeride kullanılır.

( rumex patientia ) :karabuğdaygiller familyasından; dere kenarlarında ve sulak çayırlarda kendiliğinden yetişen bir bitkidir. haziran - eylül ayları arasında yeşilimtırak renkte küçük çiçekler açar. boyu 50 cm ile 2 m arasında değişir. köklerinde nişasta, şekerler, reçine ve antrakinon türevleri vardır. yaprakları sebze olarak yenir. ev ilaçlarında kökü ve yaprakları kullanılır.

kullanıldığı yerler:
kökü kaynatılıp içilirse bütün kaşıntıları keser. yeşil tohumları kaynatılıp içilecek olursa, anne sütünü artırır. mesane tıkanmasını giderir. iştah açar. ishali keser.

( cornus ) :kızılcıkgiller familyasından; çoğunluğu çalı veya ağaç halinde odunsu ve bir kaçı da otsu karakterde, kışın yaprak döken veya her zaman yeşil bitki cinsidir. yaprakları sade, uzun veya kısa saplı, genellikle çatallı tüylüdür. çiçekleri salkım veya şemsiye şeklindedir. 40 kadar türü vardır. meyvesi yuvarlaktır. yurdumuzda yetişen türü sarı çiçekli kızılcıktır. boyu 7-8 metre kadardır. çalı şeklinde olanları da vardır. kış aylarında yapraklarını döker çiçekleri yapraklarından önce açar. renkleri sarıdır. yaprakları karşılıklı dizilmiştir. meyveleri sonbaharda olgunlaşır. 1-1,5 cm boyundadır. parlak kırmızı renktedirler. lezzeti buruktur.meyveleri şeker, müsilajlı maddeler ihtiva eder. kabuklarında ise reçineli maddeler, tanen ve müsilaj vardır. meyveleri yenir veya şurubu yapılır.

kullanıldığı yerler:
meyveleri ishali keser. kabızlık yapar. kabukları ateş düşürür. ağız paslanmasını giderir. ağız yaralarını geçirir. şurubu, vücuda kuvvet verir.

bknz kisamahmut.

( dalakotu ) :ballıbabagiller familyasından; haziran - eylül ayları arasında pembe ve seyrek olarak da beyaz renkli çiçekler açan, otsu bir bitkidir. 10 - 30 cm boyundadır. yaprakları; karşılıklı, tüylü, kenarları dişili ve küçük bir meşe yaprağı şeklindedir. çiçekleri üst yapraklarının koltuğunda gruplar halindedir. meyvesi küçüktür. çiçekli bitkide uçucu bir yağ, acı maddeler, tanen, glikozitler vardır.

kullanıldığı yerler:
vücuda kuvvet verir. ateşi düşürür. idrar söktürür. mesane taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. aybaşı tutkluğunu giderir. öksürüğü keser.

( guinea pepper ) :olgunlaşak kızarmış yıllık biberin kurutularak toz haline getirilmiş şeklidir.

kullanıldığı yerler:
hazmı kolaylaştırır. mide tembelliğini giderir. iştah açar. kusmayı önler. ishali keser. mide ve bağırsaklarda gaz birikmesini önler. ishali keser. idrar ve ter söktürür. cinsel istekleri kamçılar. grip ve soğuk algınlığında faydalıdır. merhemi lumbago, nevralji ve romatizmada faydalıdır. egzama, yüksek tansiyon, üremi veya damar sertliğinden şikayet edenler kullanmamalıdır.

bknz kirlangic otu.

( hilaliye ) :gelincikgiller familyasından, nisan - mayıs ayları arasında sarı renkli çiçekler açan, 30 - 70 cm yüksekliğinde çok yıllık otsu bir bitkidir. kuzey anadolu bölgesinde yetişir. çiçekleri dallarının ucundadır. bitkinin tamamında ve özellikle yapraklarında sarı renkli boya maddesi ve alkoloidler vardır. sapı kırıldığı zaman sarı renkli bir süt akar. zehirlidir.

kullanıldığı yerler:
sütü siğil ve nasırların tedavisinde kullanılır.

( cryptogamae ) :damarlı çiçeksiz bitkilerdendir. 100 kadar çeşidi vardır. kibritotları, atkuyrukları ve eğreltiotları bu familyadandır. yol kenarlarında ve kumlu topraklarda yetişirler.

kullanıldığı yerler:
burun kanamasını keser. kesiklerde ve çıbanda faydalıdır. balla karıştırılıp yenecek olursa, nefes darlığını giderir. yaraları iyileştirir. kandaki şeker miktarını düşürür.

( kontestozu ) :kökboyasıgiller familyasından; anayurdu peru ve bolivya olan ve sanayii bitkisi olarak cava, güney hindistan, kolombiya, seylan, guatemala, kamerun ve kongo gibi tropikal ülkelerde yetiştirilen 15-20 metre boyunda bir ağaçtır. kabuğundan kinin çıkarılır. kınakınanın içeriğinde kinin, kinidin, kinşonin, singol, kupreol gibi maddeler vardır. gövde, kök ve kabukları kullanılır. tadı acıdır.

kullanıldığı yerler:
ateş düşürür. sıtmayı tedavi eder. tifoda faydalıdır. ağır ve mikroplu hastalıkların nekahat devresini kısaltır. cilt kaşıntılarında faydalıdır. iştah açar. kuvvet verir. kabızlığı giderir. kinidin alkoloidi taşikardide kullanılır. vücuda kuvvet verir.

( hınna ) :kınaağacıgiller familyasından, anayurdu hindistan olan ve arabistan’da ve akdeniz ikliminde yetiştirilen ayrık dallı, beyazımsı kabuklu, karşıt yapraklı bir ağaçtır. çiçekleri beyaz renkli ve keskin kokuludur. kurutulmuş yapraklarından kına elde edilir. saç ve parmakları boyamakta kullanılır.

kullanıldığı yerler:
ayak terlemelerine engel olur. dolamada kullanılır. uyuz ve egzamaya iyi gelir. guatrın üzerine bağlanırsa, faydası görülür. sarılık, idrar zorluğu, gastrit ve kolit’de iyileştiricidir. ağız yaraları ve deri çatlaklarını tedavi eder.

( sarıkantaron ) :kılıçotugiller familyasından; mayıs - eylül ayları arasında sarı renkli çiçekler açan, 30 - 100 cm boyunda çok yıllık otsu bir bitkidir. yaprakları sapsızdır. koyu yeşildir. çiçekleri dallarının ucundadır. çiçek dallarında; pinen, cadinen, tanen, reçine, zamk, acı maddeler ve boya maddeleri vardır.

kullanıldığı yerler:
sinirleri yatıştırır. idrar ve balgam söktürür. göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. iştah açar. zeytinyağı ile hazırlanan merhemi yaraları iyileştirir. filizlenmiş uçlarından yapılan haşlama, bağırsak kurtlarını düşürür.

( myristica ) :myristicaceae familyasından; anavatanı molük olan, diğer sıcak bölgelerde de yetiştirilen, 16 - 18 m yüksekliğinde bir ağaç ve onun meyvesidir. görünüş itibariyle portakal ağacına benzer. tohumları beyazımsı kül halinde ve yuvarlaktır. kabuğu soyulmuş halde satılır. içeriğinde uçucu bir yağ vardır.

kullanıldığı yerler:
vücudu kuvvetlendirir. hazmı kolaylaştırır. iştah açar. kalp ve sindirim ilaçları yapmakta kullanılır.

( asparagus ) :zambakgiller familyasından; çalı veya yarı çalı halinde odunsu, çoğu sarılıcı, bazı türleri de otsu olan asya, afrika ve akdeniz bölgesinde yetişen bir bitkidir. yaprakları pul gibi ve almaşık dizilişlidir. çiçekleri küçüktür. renkleri yeşilimsi veya beyazdır. meyveleri üzümsüdür. 150 kadar türü vardır. tıbbi kuşkonmaz trakya ve doğu anadolu’da yabani olarak yetişir. çiçekleri sarımsı yeşildir. meyvesi kırmızıdır. kök ve rizomlarında şekerler, mannit, koniferin, asparajin a ve c vitaminleri vardır. hekimlikte toprakta sürünen gövdesi, kökü ve tomurcukları kullanılır. ilkbahar aylarında toplanıp kurutulur.

kullanıldığı yerler:
kalp hastalıklarından doğan ödemleri giderir. idrar söktürür. idrar yollarını temizler. sinirleri kuvvetlendirir. kanı temizler. karaciğer ve böbreklerin muntazam çalışmasını sağlar. karaciğer şişliğini indirir. dalak hastalıklarında faydalıdır. zihin yorgunluğunu giderir. sivilce ve egzamanın iyileşmesinde yardımcı olur. kandaki şeker miktarını düşürür. el ve ayaklarda görünen şişlikleri indirir. bel soğukluğu böbrek ve mesane iltihabı olanlarla, çok sinirli kimselerin kullanmaması gerekir.

( çoban dağarcığı ) :turpgiller familyasından; beyaz veya mor çiçekli otsu bir bitkidir. birçok türü vardır.

kullanıldığı yerler:
basur memelerini tedavi eder. boğaz ağrılarını geçirir.

( rumex ) :karabuğdaygiller familyasından; nemli kırlarda yetişen, genellikle bir kaç yıl yaşayan, yeşil veya firfiri renkte orsu bir bitki cinsidir. yaprakları hafifçe kabarık ve geniştir. meyveleri üç köşeli veya yassıdır. yurdumuzda yetişen türleri; labada, büyük kuzukulağı, küçük kuzukulağı gibi çeşitleridir. ev ilaçlarında büyük ve küçük kuzukulağının yaprakları kullanılır.

kullanıldığı yerler:
yaprakları ile salata yapılıp, yenir. idrar söktürür. mide şişkinliğini giderir. egzamalar üzerine kompress yapılır. romatizmalılar, böbreklerinden hasta olanlar, yememelidir.

( kusso ) :gülgiller familyasından habeşistan’da yetişen almaşık yapraklı, katmerli çiçekli ve dişi organı geniş tepecikli bir ağaçtır.

kullanıldığı yerler:
bağırsak solucanlarını düşürmeye yarar.

( kurttırnağı ) :gülgiller familyasından beşparmakotu adlı bitkinin salkım çiçekli, sapı ve kökü bol taneli, çok yıllık bir türüdür. yaprakları kullanılır.

kullanıldığı yerler:
ishali keser.