tiryaki

edebiyatta, esas itibariyla’ insan doğasını irdelemek’ maksatlı gelişen akım.

çoğunlukla freud’un psikanalizci savlarından beslenen modernizm, freud’un yaptığı gibi ele aldığı karakterleri uzun uzadıya, geçmiş yaşantılarını da göz önüne katarak betimlemeye çalışır.

modernizm’in hayata,insana bakış açısı da pesimistik determinizm’den (karamsar belirlenimcilik)oluşur.

modernizm’de devrik cümlelere sıkça rastlanır.burada,, ’klasisizm’in şekilcilik anlayışına karşı bir tepki söz konusudur.

olaylar kronolojik bir sıralama içerisinde sunulmaz.bunun yerine stream of consciousness (bilinç akışı)adı verilen bir teknik kullanılır.

modernizm ,ilgisini daha çok sınıflararası çelişkilere,zayıf bireylere yöneltir.

mükemmel erkeği bulmanın olanaksız olduğunu kendi kendinize yüzlerce hatta binlerce defa tekrarlayın her gün.

var olanla yetinin,kalkın oturun var olana şükredin.

eksileriyle artılarıyla onu kabul edin.

bir de o kabaran iştahınıza bir gem vursanız diyorum hani.

’’ben sanatçıyım, politikacı değil,istesem de siyasetçi olamam zaten deyip’’pkk’ya rest çekmiş büyük kürt ozanı.

ibrahim tatlıses’in çocukluk arkadaşı olur aynı zamanda.bu da bir çeşit alaka işte.

trislem sözlükte yazmaya başlayan eski yazarımız.
trislemde, bilgi sözlük hakkında şunları demiş:
’’(bkz:http://www.bilgisozluk.com/radio.htm) adresinden radyo yayını yapmaya başlamış, ilk yazarlık deneyimimi yaşamış olduğum*, eski zamanlarına dönerse memnun olacağım, ama artık ne yazmak istediğim ne de yazmamın istendiği sözlük**, akıllarda kalan bir hoş hatıra.
(agire jiyan, 01.07.2006 19:02 ~ )

hatun kesimi cinstir böyle.zekisini buldu mu’’ ay keşke az biraz aptal olsaydı da her çevirdiğim dümeni çakmasa diye geçirir içinden.seçti mi yakışıklıyı ,kıskanır hemencik,’’ bu kadar da yakışıklı olmasa der’’,tüm arkadaşlarını uzaklaştırmaya çalışır ondan,hatta ve hatta satar tüm dostlarını,küçük düşürür.bu hiç de şaşılası bir durum değildir bir kadın için.
güldürüyorsa hoşuna gider elbette.ne var ki belli bir zaman sonra karşı tarafın kendi kusurlarına da gülebileceği paranoyasına kapılır.kendini yetersiz,aptal hisseder. zaten böyle hissetmesi için pek bir şey yapmanıza gerek yoktur.bu onun kanında vardır.ve maalesef kaprisleriyle,kurlarıyla,zır zır zırlamasıyla en büyük kötülüğü yapar ilişkiye.erkek alışık değildir böyle meselelere.çekirdek kabuğunu bile doldurmayan gerekçelerle kavga etmemiştir daha önce kendi arkadaşlarıyla.kestirip atması en büyük ihtimaldir.
ne kadın kendi sefil durumunu anlatacak kadar gurursuzdur,ne de erkek kadının ne istediğini anlayacak kadar zeki.
lakin hatun kişinin unuttuğu çok şey vardır burada.erkek süpermen değildir,akrobat hiç değildir.duyguları düşünceleri sabit olur genelde.ve kadının her rengine kamufle olacak duygu yoğunluğuna sahip değildir.

(bkz: kadınlar genelleme yapan erkeklerden hoşlanmaz)

yeryüzünde öğrenmesi en kolay dil olur bu.tüm grameri 20 basit formülle pek ala kavranabilir.bunun yanında her sene teknolojik ve ticari kavramların istilasına uğradığı için de kelime dağarcığı en geniş lisanlar içindedir.
söz gelimi bir çeşit otomobil icat edilmiştir. bu otomobilin tüm parçalarına hemen ingilizce karşılıklar bulunmalıdır;tekerlerinden tutun camına,aküsünden tutun egzos borusuna her bir tarafına ingilizce kelimeler yapıştırılır,ve bu kavramlar da sadece ingiiz ansiklopedilerinde yer tutar.diğer dillere de bu yeni kelimelerin aynısını literatürlere sokmak kalır.
türk dil kurumu başa çıkamaz bu durumla gider ’’az oturaklı götürgeçler’’ üretir bunlara.

19.yüzyılda amerika birleşik devletlerinde din ,felsefe,edebiyat ve kültür kavramları üzerine atılan fikirler topluluğudur.

ingilzcedeki adıyla transcendentalism bir tür tanrısal gerçekliği savunur.bu fikrin temsilcileri gerçekliğin görünenin dışında var olduğunu ve her insanın ilahi gerçekliği doğuştan kazandığını söyler.bu ilahi gerçekliğe yaklaşmak için insan doğayla içiçe olmalı gündelik yaşamın gürültüsünden uzak durmalıdır.nitekim tanrının gölgesi doğa içinde saklıdır ve her insan içgüdüleriyle tanrının gölgesine(ebedi yaşam) erişebilir.
tanrı her bir insana kendi ruhundan üflemiştir bu sebepten ötürü kullar arasında bir ayrımcılık olmamalıdır(demokrasi).

bizdeki sufilik anlayışına benzer nitelikler gösterir transandantalizm.gerek taşıdığı pastoral öğeler gerekse de ilahi gerçeklik anlayışı yunus emre ve mevlana’nın saldığı öğretilerle büyük benzerlikler göstermektedir.

bir olgunun bir değerin gerçekliğine kıstas olarak ’’sağladığı yararı’’şart koşan bir çeşit felsefi yaklaşım.mottosu:’’ne ki yararlıdır o doğrudur,ne ki doğrudur o yararlıdır’’şeklindedir.

neo klasisizm’in tipik öğelerini barındıran,türk edebiyatının bana göre en değerli şiirlerinden biri.

bizdeki adıyla neo-helenizm özellikle yahya kemal beyatlı’nın sessiz gemi adlı eserinde en tipik niteliklerini gösterir.nitekim sanatta şekle hitap eden bu yaklaşım şiirdeki hece ölçüsü kafiye intizamını ek olarak da yalın anlatımı söz konusu şiirde bariz bir şekilde açığa vurmaktadır.

18.yüzyıl avrupa’sında klasisizmi yeniden şaha kaldırmak maksatlı başlatılan bir çeşit sanatsal yaklaşım.
klasisizmin bir nevi takipçiliğine dayanan bu akımın temsilcileri ister istemez klasisizm kavramına içinde bulundukları çağın değerlerini yansıtmışlardır.bu şekilde klasisizm yeni bir içerik ve formla eserlerde kendine yer bulmaktaydı.romantik öğeleri bütünüyle redddeden bu yaklaşım eskisine nazaran daha gerçekçi daha toplumsal bir mentalitede hedef kitlesine erişmekteydi.

melih gökçekle aynı gemide atlas okyanusuna açılmak.
(bkz: melih gökçek in ankaraya deniz getirmesi)

aynı zamanda motorola markalı cep telefonlarına takılan bir lakaptır bu.o derece anlaşılmazdır,karışıktır.

17.yüzyıl avrupa’sında hristiyan öğretilerini arındırmak gayeli girişilmiş akım.ne var ki savunduğu fikirler arındırma düzeyinde kalmamış neredeyse yeni bir din olma hevesine kaçmıştır.söz gelimi puritanistler insanoğlunun doğuştan günahkar olduğu düşüncesindedirler.insan ,üzerindeki bu günahkar yükten kurtulmak için sürekli olarak ibadet etmeli, en ufak bir kötülükten kaçınmalıdır.burada insanlardan yaşamlarında mükemmel ötesi bir duruş sergilemesini bekler.bunu sağlamanın yolu olarak da umut ve azmi aşılar.

puritanizm aynı şekilde insanların doğuştan aciz ve güçsüz olduğu düşüncesindedir.insanoğlunun bu tabiatı sürekli olarak hata yapmasına vesiledir.hata adem ve havva peygamberlerinde de mevcuttu ve aynı şekilde de dönegelir düşüncesindedir.kusursuz olan tanrı ve hz.isa ’dır.hz. isa bu sebeple örnek alınacak yegane yaratıktır.
puritanizmin temel öğretileri ünlü ingiliz şair john milton’un eserlerinde özellikle de paradise lost’ta kendine yer bulur.nitekim john milton da fanatik bir puritanisttir ve kalemini ideallerini yaymak için kullanmıştır.

la fontaine,moliere,comeille,montaigne gibi yazarlarıyla altın çağını yaşamış bir sanatsal anlayış.

toplum içindeki sınıfsal çelişkilere dikkat çekmeye çalışan realizm esas itibariyle romantizm ve klasisizme bir tepki olarak doğmuştur.
var olanı tamamıyla nesnel, önyargılardan arındırılmış bir biçimde ifade etmeye çalışır realizm.
misalen realist bir ressam bir manzara resmi çizecektir.bunu çizerken süslü bir anlatımdan uzak durmaya çalışır,gördüğü her ne ise aynısını yansıtır tualine.ekleme,değiştirme yapmaz.
duygu kabızıdır,gerçekçi bakar.

eski yunan ve latin eserlerinin takipçiliğine dayanan, sanatta şekle ve sağ duyuya önem veren bir çeşit sanat akımı.

klasisizmde işlenen konu her ne ise net ve yalın bir ifadeyle aktarılmalıdır.bu yapılırken sanatçıdan ek olarak kitlesine etik bir mesaj vermesi de istenir.

kısaca kuralcılık olarak da adlandırılan klasisizim ,sanatçısına dayattığı katı kurallarla da bilinir.duygu ve düşüncelerin temel bir iskelet içerisinde sunulması zorunluluğu çoğu klasik sanatçının, yaratıcılığına en baştan bir sınır koyar.
söz gelimi klasik bir yazarın eserlerinde devrik bir cümleyle karşılaşmanız sık karşılaşılan bir hadise değildir.ne var ki çoğu zaman duygular illa da devrik cümle ,devrik cümle diye tutturuverir.işte buna izin vermez klasisizm,kuralcıdır,şekilcidir.

endüstriyel,kapitalist düzenin tüm değerlerine baş kaldıran onun yerine saf,duygusal,bireysel,kırsal öğeleri savunan güçlü bir sanat akımı.

tasavvufa yakınlığıyla bilinen sezai karakoç’un rahmani öğeleri sıkça dillendirdiği enfes güzellikteki şaheseri.

ki ben,monna rosa,bulurum seni
incir kuşlarının bakışlarında.
hayatla doldurur bu boş yelkeni
o masum bakışlar...su kenarında
ki ben,monna rosa,bulurum seni...