urban f

( pembe pireotu ) :bileşikgiller familyasından; doğu anadolu’da yetişen, 60 cm kadar boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. gövdesi dik ve seyrek tüylüdür. çiçekleri dil biçiminde olup, gül rengindedir. içeriğinde "piretrin" vardır. kuvvetli bir böcek öldürücüdür.

kullanıldığı yerler:
bit, pire, tahtakurusu gibi böceklerin öldürülmesinde kullanılır.

( okaliptüs ) :mersingiller familyasından; anavatanı avusturalya olan, her zaman yeşil bir ağaç cinsidir. bazılarının boyu 150 m’ye ulaşır. ender olarak ağaçcık şeklinde bulunur. çiçekleri beyaz-sarı veya kırmızı renktedir. meyvesi tepeden 4-5 yarıkla açılan kapsüldür. odunu sert ve reçinelidir. yapraklarında uçucu yağ, reçineler, acı madde ve tanen vardır. uçucu yağı çok miktarda sineol taşır. yurdumuzda güneydoğu anadolu’da yetiştirilir. 160’dan fazla türü vardır.

kullanıldığı yerler:
öksürüğü keser. solunum yolları hastalıklarında faydalıdır. boğaz ve burun iltihaplarını giderir. göğsü yumuşatır. nezlede faydalıdır. ateşi düşürür. vücudu kuvvetlendirir. bronşite ve diğer solunum yolları hastalıklarında faydalıdır. idrar yollarını temizler. astım ve veremde faydalıdır. sıtmanın önünü alır. basur memelerinden kaynaklanan şikayetleri giderir.

bknz sitma agaci.

( cicer arietinum ) :baklagiller familyasından 50 cm kadar boyunda, vatanı akdeniz kıyıları olan, sarımtırak çiçekli, bir yıllık bir tarım bitkisidir. sebze ve tane olarak yenir. leblebi yapılır.

kullanıldığı yerler:
vücudu kuvvetlendirir. anne sütünü arttırır.

( starch ) :buğday, arpa, yulaf, pirinç, mısır gibi tahılların tanelerinden ve patatesten özel yöntemlerle elde edilen unumsu bir maddedir. sıcak suda nişasta peltesi denilen jelatinimsi bir kütle haline gelir.

kullanıldığı yerler:
güzellik maskelerinde, eczacılıkta ve çamaşırları kolalamakta kullanılır. aynı zamanda iyi bir besindir. tentürdiyot zehirlenmesinde çok faydalıdır. lapası deri ve göğüs hastalıklarında kullanılır. iltihapları giderir. cilt hastalıklarında kaşıntıları keser. banyo suyuna karıştırılıp yıkanılırsa cildi yumuşatır.

bknz nilufer.

( suzambağı ) :nilüfergiller familyasından nymphaea ve nuphar cinsinden su bitkilerine verilen genel addır.

kullanıldığı yerler:
kalbi kuvvetlendirir. ağrıları dindirir. sinirleri yatıştırır.

( linaria ) :sıracagiller familyasından; düzensiz çiçekli otsu bir bitkidir. çiçekleri aslanağzına benzer. en güzel türü mor çiçekli nevruzotudur.

kullanıldığı yerler:
balgam söktürür. kanı temizler.

(rümman ) :nargiller familyasından; akdeniz bölgesinden japonya’ya kadar yabani olarak yetişen canlı kırmızı çiçekli, dört köşe dallı, hafifçe dikenli bir ağaçcıktır. yaprak kenarı ve sapı kırmızımtıraktır. çiçekleri parlak kırmızıdır. meyvesi (nar); portakal büyüklüğünde, esmer kırmızı renkli, çok tohumludur. yenen kısmı, tohumlarının etli ve bol usareli kısmıdır. ağacın gövde, kök ve dal kabukları; nişasta, mannit, reçineli maddeler, asitler, tanen, punicin ve olkoloidler taşır. nar kabuğundan yapılan ilaçlar tenya düşürmek için kullanılır.

kullanıldığı yerler:
vücudu kuvvetlendirir. ishali keser. burun poliplerine faydalıdır. şerit düşürür. kalbi kuvvetlendirir. zayıflara faydalıdır. mide ve bağırsak hastalığı olanlar, küçük çocuklar ve hamileler fazla kullanmamalıdır.

( zea mays ) :buğdaygiller familyasından; 180 - 200 cm boyunda, dik ve yüksek gövdeli, geniş şerit yapraklı, bir yıllık bir bitkidir. kökü kalın ve saçaklıdır. yaprakları şerit gibi, uzun, paralel damarlı, sert ve sivri uçlu, sapsız, kenarları, dalgalıdır. iki çeşit çiçeği vardır. erkek çiçekler gövdenin ucunda salkım başak şeklinde, dişi çiçekler ise yaprakların koltuğunda koçan halindedir. dişi çiçeklerin stilusları uzundur ve kınlarının tepesinden dışarı doğru sarkarlar. bunlar mısırpüskülü denilen kısmı meydana getirirler. meyvesi, koçanı üzerinde sıkışık şekilde dizilidir. rengi açık veya koyu sarı; esmer veya kırmızımtırak renklidir. mısırpüskülünün içeriğinde glikoz, maltoz gibi şekerler, sabityağ, steroller, reçine ve çok miktarda potasyum tuzları vardır. idrar söktürücü, idraryollarını temizleyici ve hararet verici olarak kullanılır. mısırözü yağı, mısır tanelerinden çıkarılır. içeriğinde yağ asitleri, a vitamini, az miktarda steroller ve bol miktarda nişasta vardır. mısırözü yağı damarsertliğini önler.

kullanıldığı yerler:
daha ziyade mısırpüskülü ve mısırözü yağı kullanılır. mısır iyi bir besindir. ancak hazmı biraz güçtür. guatr olanların yememesi tavsiye edilir.

mürver:( patlangıç ) :hanımeligiller familyasından; türlerinin çoğu kış aylarında çiçekleri döken çalı veya ağaçcık halinde odunsu, ender olarak da otsu karakterde olan bir bitki cinsidir. sürgünlerinin geniş bir özü vardır. tomurcukları bol sayıda pullarla örtülmüştür. çiçekleri beyazdır. meyveleri kabuksuz tane şeklindedir. 20 kadar türü vardır. yurdumuzda doğal olarak bulunur. yaprakları uçucu yağ, şekerler ve bazı organik asitler taşır. meyvelerinde acı madde, tanen, şekerler, valerian asidi ve bol miktarda renk maddesi bulunur. yapraklar ve meyveler müshil olarak kullanılır. köklerinde müshil tesiri vardır. çiçekleri terletici ve hafif yatıştırıcıdır. kullanılan kısımları; yaz aylarında toplanıp, kurutulur.

kullanıldığı yerler:
kabızlığı giderir. ateşi düşürür. vücuda rahatlık verir. idrarı çoğaltır. anne sütünü artırır. nezlede faydalıdır. güneş yanıklarında da faydalıdır.

mürsafi:( mürrisafi ) :burseraceae familyasından; çeşitli balsam ağaçlarından elde edilen reçine sakızıdır. güzel kokusu vardır. ilkçağlardan beri kullanılır. kokusu kuvvetli, tadı acıdır.

kullanıldığı yerler:
spazmları giderir. uyarıcıdır. aybaşı tutukluğunu giderir.

( musa ) :muzgiller familyasından; sıcak bölgelerde yetişen, çok yıllık ve çok büyük bir otsu bitki cinsidir. yurdumuzda antalya ve anamur çevresinde yetiştirilir. muz ağacının gövdesi; toprak altında kök-sap veya soğan halinde bulunur. yaprakları bu kök-saptan çıkar. tabandaki çiçekleri meyve verir. meyvelerin tamamı sarkık bir sapın üzerinde toplu halde bulunur. nişasta ve şeker bakımından zengindir. lezzetlidir. fırında veya güneşte kurutulduğu zaman çok besleyici bir un verir.

kullanıldığı yerler:
vücudun ihtiyacı olan bütün maddeleri karşılar. kemiklerin gelişmesini sağlar. nekahat devresini kısaltır. sinir zafiyeti ve yorgunluğu giderir. böbrek ve mafsal iltihabında, bağırsak hastalıklarında faydalıdır. müzmin kabızlık çekenler fazla yememelidir.

( salvadore persica ) :ikiçenekliler sınıfının, salva doraceae familyasından, doğu afrika’dan hindistan’a kadar uzanan bölgelerde yetişen küçük bir step ağacıdır. odunu çok liflidir. dallarının ucundaki kısım diş fırçası yerine kullanılır. meyvesi de yenebilir.

kullanıldığı yerler:
dişleri temizler. diş etlerini kuvvetlendirir. ağız kokusunu giderir.

( amberçiçeği ) :ikiçenekliler sınıfından; 50-100 cm boyunda, sarımtırak renkli, güzel kokulu bir bitkidir. yapraklarında şekerler, uçucu yağ, a ve b vitaminleri vardır. çiçekli dalları kullanılır.

kullanıldığı yerler:
vücuda kuvvet verir. sinirleri uyarır. aybaşı tutukluğunu giderir. iştah açar. safra ifrazatını artırır.

bknz misk çiçeği.

( eşekkulağı ) :ikiçenekliler sınıfının, dipsacaceae familyasından güzel kokulu bir bitkidir.

kullanıldığı yerler:
sinirleri yatıştırır. vücuda rahatlık verir.

( kanotu ) :mineçiçeğigiller familyasından; gövdesi dört köşeli, sapsız yaprakları tüylerle örtülü, otsu bitki veya ağaçcıktır. çiçekleri başak durumundadır. renkleri eflatun veya bazen de alacalıdır. yurdumuzda yetişen verbana officinalis denilen türü 30-80 cm boyunda, bir veya birçok yıllık otsu bir bitkidir. otsu kısmı ve kökü glikozit, tanen ve acı bir madde ihtiva eder.

kullanıldığı yerler:
sinirleri yatıştırır. yorgunluğu ve uykusuzluğu giderir. iştah açar. idrar söktürür. terletir. baş, bel ve mafsal ağrılarını dindirir. göğüs ve kulak ağrılarını keser. romatizma, lumbago, siyatik ve nikriste faydalıdır.

( bişe ) :kayıngiller familyasından; kışın yaprak döken veya her zaman yapraklı olan, uzun ömürlü bir orman ağacı cinsidir. odunu sık dokulu; ağır, sert ve damarlıdır. erişkin meşenin odunu, kızıla çalan koyu sarı renktedir. doğal olarak 30’dan fazla türü vardır. yurdumuzda birçok çeşidi vardır.

kullanıldığı yerler:
ishal ve dizanteriyi keser. bağırsak bozukluklarını giderir. boğaz ve bademcik iltihaplarını tedavi eder. kanamaları durdurur. basur memelerinden doğan şikayetleri giderir.

( piyan ) :baklagillerden kalın rizomlu bir ağaçcıktır. yaprakları tüysü, yaprakçıkları pek çoktur. çiçekleri beyaz, morumsu veya mavimsidir. başak biçimindedirler. yurdumuzda batı ve güney doğu anadolu’da yetişir. boyu 50 cm ile 2 m arasındadır. çok yıllık otsu bir bitkidir. çiçekleri mavi mor renklidir. meyankökü adı verilen kökleri tatlıdır. içeriğinde glikoz, sakkaroz, nişasta, tanen, asparagin, yağ, zamk, reçine ve glisirizin vardır. meyan balı da kökünden elde edilir. üç yıllık kökler kullanılır.

kullanıldığı yerler:
grip, nezle, anjin ve nefes darlığında faydalıdır. öksürük ve balgam söktürür. vücuda rahatlık verir. idrar söktürür. yüksek tansiyonu düşürür. mide - 12 parmak bağırsağı ülseri ve gastriti tedavi eder. iştah açar, hazmı kolaylaştırır. incebağırsak iltihaplarını giderir. vücuda serinlik verir. kabızlığı giderir. fazlası tiryakilik yapar ve zararlı olur.