urban f

(bkz: uluslararası ekolojiktarım hareketleri federasyonu)

üretimde kimyasal girdi kullanmadan, üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı tarımsal üretim biçimidir. ekolojik tarımın amacı; toprak ve su kaynakları ile havayı kirletmeden, çevre, bitki, hayvan ve insan sağlığını korumaktır. tüm bu olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması amacıyla kimyasal gübre ve tarımsal savaş ilaçlarının hiç ya da mümkün olduğu kadar az kullanılması, bunların yerini aynı görevi yapan organik gübre ve biyolojik savaş yöntemlerinin alması temeline dayanan ekolojik tarım sistemi geliştirilmiştir. fao ve avrupa birliği tarafından konvansiyonel tarıma alternatif olarak da kabul edilen bu üretim şekli değişik ülkelerde farklı isimlerle anılmaktadır. almanca ve kuzey avrupa dillerinde “ekolojik tarım”, fransızca, italyanca ve ispanyolca’da “biyolojik tarım”, ingilizce’de “organik tarım” türkiye’de ise "ekolojik veya organik tarım" eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

sıkıştırma oranı.silindirin içinde yakıt hava karışımının yakılarak güç elde edildiği odacığın (yanma odası) en büyük hacmi ile en küçük hacmi arasındaki oran. silindirin içinde piston en üstte iken hacim en küçüktür ve piston en alt noktaya ulaştığında da en büyüktür. örneğin 10:1 olarak belirtilen bir sıkıştırma oranı (kompresyon oranı da denir) silindirin içindeki hacmin motorun çalışması sırasında 10’dan bire indiğini ve tekrar ona çıktığını gösterir. dizel motorlardaki sıkıştırma oranı daha yüksektir, örneğin 22:1 gibi. bunun nedeni buji kullanılmayan bu motorlarda yakıtı ateşleyebilmek için daha yüksek bir basınca gerek duyulmasıdır. dizel motorları daha fazla basınca dayanabilmesi için daha sağlam (kalın) yapıldığından ağırlıkları da daha fazladır. strok, silindirin hareketi sırasında çıktığı en üst düzey ile indiği en alt düzey arasındaki uzunluktur. sıkıştırma oranını kullanarak şöyle de tanımlayabiliriz. pistonun (yukarıdaki örneğe göre) sıkıştırma oranının 10:10 olduğu konum ile sıkıştırma oranının 10:1 olduğu konum arasındaki hareket mesafesi. en basit haliyle silindir hareketinin uzunluğu denebilir.

ara soğutucu. turbo motorlarda havanın soğutulması için kullanılan ek soğutucu. hava soğukken molekülleri daha küçük olduğu için silindire verilen hava soğuk olduğunda silindirin içine daha fazla hava (oksijen) sığabilir ve bu şekilde daha iyi yanma sağlanır ve daha fazla güç elde edilir.

araçları belli bir hızda tutan ve sürücünün ayağını gazdan çekmesine olanak tanıyan bir sistem. araç istenilen hıza geldiğinde sürücü bir düğmeye basar ve sonra ayağını gazdan geçer. sürücü tekrar gaza ya da frene bastığında sistem devreden çıkar.hız sabitleyici.

ön tekerleklerin merkezi ile arka tekerleklerin merkezi arasındaki uzaklık. aynı dingildeki iki tekerleğin merkezleri arasındaki uzaklık olan dingil genişliği ile karıştırılmamalıdır. dingil mesafesi ne kadar büyük olursa kabinde yolculara o kadar geniş alan kalır. ayrıca büyük dingil mesafesi aracın dengesini ve sürüş özelliklerini de olumlu etkiler.

(bkz: valf).otomobil terimlerinin çoğu gibi fransızca’dan türkçe’ye geçmiş bir kelimedir, daha çok supap olarak kullanılmaktadır. ingilizce’den yapılan çeviriler nedeniyle bazıları tarafından aynı şeye valf de denmektedir. supap, silindirin üstünde yer alır ve açılıp kapanarak yakıt/hava karışımının silindire emilmesine ya da egzoz gazlarının silindirden atılmasına olanak tanır. bu nedenle emme supabı ve egzoz supabı olarak ikiye ayrılır. 8v ve 16v gibi işaretler otomobilin kaç supaplı olduğunu gösterir. motorlar çoğunlukla dört silindirli olduğu için bu iki ifadeyi en sık görürüz. 8v dört silindirli bir motorda 8 supap bulunduğunu yani her silindire iki supap düştüğünü (1 emme, 1 egzoz supabı) gösterir. dört silindirli motor için kullanılan 16v (ya da 16 supap) ifadesi ise o motorda silindir başına 4 supap (2 emme, 2 egzoz) bulunduğunu gösterir. 24v ise altı silindirli bir motorda silindir başına 4 supap bulunduğunu gösteriyor. ayrıca, örneğin citroen’in 4 silindirli 12 supaplı (silindir başına 3 supap, 2 emme, 1 egzoz) turbodizel motoru, son zamanlarda volkswagen’de gördüğümüz 5 silindirli 20 supaplı motor (silindir başına dört supap) ve ferrari’nin kullandığı silindir başına 5 supaplı motor (3 emme, 2 egzoz) gibi örnekler de vardır.

motorlarda gücü sağlayan hareketli parçalar olan pistonların yukarı aşağı (boxer motorlarda yatay yani sağa-sola) hareket ettiği silindir şeklindeki yuvalar. motora güç sağlayan işlem olan ateşleme için hava ve yakıt karışımı silindire verilir, burada buji tarafından ateşlenir ve oluşan patlamanın gücüyle silindirin içindeki hareketi ileten parça olan piston aşağıya itilir. aşağıya itilen piston da krank mili denilen ve diğer silindirlerdeki pistonların da bağlı olduğu bir mili döndürür. bu mil, vites kutusu (şanzıman) yoluyla gücü tekerleklere aktarır.

silindirin hacmi cc yani, santilitre (ayrıca santimetreküp -cm3- de denir) olarak belirtilir. bir motorun silindir hacmi 1.6 litre denildiğinde aslında bu yuvarlak bir rakamdır. gerçek rakam 1598 cc ya da 1580 cc gibi bir rakamdır. örneğin 4 silindirli bir motorda dört silindirin hacimleri toplamını gösterir. silindirin taban alanı ile strokunun, yani, geometrik olarak düşündüğümüzde bir silindirin taban alanı ile yüksekliğinin çarpılmasıyla bulunur. daha fazla tork elde etmek ya da daha yüksek devirli yapmak gibi amaçlarla motordaki silindirin çapı ve stroku daha büyük ya da daha küçük yapılmaktadır (hacim aynı kalarak).

emniyet kemeri herkesin çok alıştığı ve kullandığı ama değeri fazla da bilinmeyen bir güvenlik sistemidir. otomobildeki en önemli güvenlik öğelerinden biridir. her şeyde olduğu gibi, ancak doğru kullanıldığında en iyi şekilde çalışır. emniyet kemerinin alt bölümü iki tarafta legen kemiğinin üzerinden ve üstte de omuzun üzerinden geçmelidir. emniyet kemerinin görevini en iyi şekilde yapabilmesi için bu gereklidir. emniyet kemeri yükseklik ayarı, emniyet kemerinin farklı boylardaki insanlara göre ayarlanabilmesini sağlar. bir çarpışma sırasında emniyet kemerinin makarası kilitlenir ve aracın içindekilerin fazla hareket etmesini önler. son yıllarda emniyet kemerini kaza sırasında gererek yolcuları daha iyi tutan sistemler de kullanılmaya başlanmıştır. bu sistemde, emniyet kemerindeki boşluğu almak için (özellikle kışın kalın giysiler giyildiğinde) bir algılayıcıya bağlı bir gergi sistemi hemen devreye girerek yolcu emniyet kemeri üzerine yüklenmeden önce kemeri gerer ve yolcunun hareketini en aza indirmiş olur. iki tip gergi sistemi kullanılıyor. birincisi yaylı tip; burada, algılayıcıdan gelen uyarı sonucunda bir yay tetiklenir ve emniyet kemeri gerilir. ikinci tipte ise hava yastığında olduğu gibi bir ateşleme mekanizması kullanılır. darbe uyarısı geldiğinde bir gaz ateşlenerek emniyet kemeri gerilir. (bu ikincisine türkçe olmayan bir şekilde "piroteknik" de denilmektedir, türkçe "ateşlemeli" denilebilir). bunlara ek olarak emniyet kemerinin vücuda uyguladığı yükü sınırlandırmak için belli bir düzeyden sonra kemeri biraz gevşeten ve yolcunun aniden büyük bir yüke maruz kalmasını önleyen sistemler de kullanılmaktadır.

motordan çıkan zararlı maddeleri zararsız maddelere dönüştürmek için araçlara takılır. seramikten yapılan yapılan ve gözenekleri katalitik etki sağlayan maddelerle (katalizör) kaplı katalitik dönüştürücünün içinden geçen egzoz gazları reaksiyona girerek zararsız maddelere dönüşür. dönüştürücüye nox (azot oksit), co (karbon monoksit) ve hc (hidrokarbonlar) olarak giren maddeler reaksiyon sonucunda canlılara zararsız n2 (azot), co2 (karbon dioksit) ve h2o (su) olarak egzozdan dışarı verilir. dizellerde ayrıca is parçacıklarını yakalamak için ek bir sistem ve egr denilen (exhaust gas recirculation) egzoz gazı devirdaimi sistemi bulunur. bazen performans arttırmak için katalitik dönüştürücünün iptali gündeme gelmektedir. bu işlem araca ek güç sağlasa da çevreyi kirletmesine neden olduğu için kaçınılması gereken bir durumdur. aracın egzozundan zararlı gazlar çıktığında bundan yine en çok kendimiz ve yakınlarımız zarar görür. son olarak, katalizör ile katalizatör arasındaki dikkat edilmesi gereken farklılık: katalizör, katalitik etki sağlayan madde demektir, katalizatör ise katalitik etki sağlayan cihaz. katalitik konvertör yerine katalitik dönüştürücü de denilebilir. böylece herkes anlayabilir.

overdrive kısaca düşük yakıt tüketimi sağlayan vites olarak nitelendirilebilir. bazı araçların beşinci vitesi (ya da varsa altıncı vitesi) aracın hızını arrtırmak için değil yakıt tüketimini düşürmek için tasarlanmıştır. örneğin, 4. viteste 100 km/s hızda giderken araç 4000 d/devirde ise, 5. viteste 300 devire iner. normal beşinci vitesten farkı, son hıza dördüncü viteste ulaşılmasıdır. örneğin, 94 model şahin’de kullanım kitapçığındaki bilgilere göre 4. viteste son hız 160 km/s. ama beşinci viteste araç ancak 155 km/s son hıza ulaşabiliyor. bu beşinci vitese "overdrive" denir. türkçe olarak "ekonomi vitesi" diyebiliriz.

honda’nın ünlü v-tec motorlarıyla gündeme gelen bu sistemde motordaki supapların zamanlaması devirlere göre değişir. motor çalışırken her bir silindirdeki iki emme supabı (silindir başına dört supaplı motor) açılarak hava ve yakıt karışımının silindire girmesini sağlar. bu karışım yanıp motora hareket gücü sağladıktan sonra egzoz (çıkış) supapları açılarak yanmış gazları dışarı verir. bu işlem saniyede binlerce keze varan hızlarda gerçekleştirilir. havanın silindire giriş ve çıkışı devirlere göre farklılık gösterir. normal motorlarda daha çok kullanılan orta devirlere göre bir supap ayarı yapılır ve yarış otomobillerinde de yüksek devirlere göre bir supap ayarı kullanılır. binek otomobillerinin motorları bu nedenle motor orta devirlerde verimli çalışırken çok düşük devirlerde (örneğin, rölantide) ve çok yüksek devirlerde yeterince verimli değildir. aynı şekilde yüksek devirlerde performans sağlayacak şekilde hazırlanan motorlar da düşük devirlerde verimli çalışmaz (çok yakıt tüketir). değişken supap zamanlaması bu iki farklı ayarın motora aynı anda uygulanmasına olanak tanıyor. motor işletim sistemi devire göre hangi supap zamanlamasının kullanılacağını belirliyor ve her devirde en verimli çalışmayı sağlıyor. böylece motor düşük devirlerde az yakıt tüketirken yüksek devirlerde de iyi bir performans sunuyor. değişken supap zamanlamasına sahip motorlarda motor hacminin litresi başına elde edilen güç çok yüksektir. örneğin, litre başına 100 beygire kadar çıkabiliyor (1.6 litrelik motor 160 beygir gibi).

motorlar normalde atmosferdeki basınçla çalışır. yani, dışarıdaki hava alınarak motora verilir ve yanma odasında yakıtla karıştırılarak yanma sağlanır. bu durumda, yanma verimliliği bakımından belli bir hava yakıt oranı gözetildiğinden hacmi arttırmadan daha fazla güç elde etmek için basınçlı hava verilir. bu sayede, yanma odasına normalden daha çok hava, ve buna bağlı olarak daha fazla yakıt verilir. turbonun basıncına göre alınan güç de artar. düşük turbo basıncı daha yumuşak bir kullanım sağlar ve motorun parçalarını daha az yorar. yüksek turbo basıncıyla çalışan motorların genel olarak daha sağlam yapılması gerekir. turbo motorlar genelde aynı güçteki daha yüksek hacimli motorlara göre daha az yakıt tüketir ve tork değerleri de daha iyidir. ayrıca atmosferik emmeli motorlara göre torku daha düşük devirlerden itibaren sunarlar. bazı üreticiler turbo sistemlerine kompresör adını vermektedir. bu sistemde ise doğrudan krank miline bağlı olarak çalışan basınçlı hava sistemi sayesinde motorda rölantiden itibaren daha yüksek güç ve tork elde edilir.

özellikle kilo fazlası olanların ve rejim yapanların neredeyse ezberlediği hangi besinde kaç kalori var gösteren listedir.

malzeme birim kalori
tahıllar

1 dilim beyaz ekmek 28 gr 90
1 dilim kepekli ekmek 28 gr 60
1 dilim kızarmış ekmek 15 gr 35
1 adet kruasan 200 gr 200
bisküvi 100 gr 470
mercimek (kuru) 100 gr 314
arpa (kuru) 100 gr 367
bulgur (kuru) 100 gr 371
kuskus (kuru) 100 gr 367
mısır (kuru) 100 gr 342
buğday (kuru) 100 gr 364
susam 100 gr 589
makarna (kuru) 100 gr 339
makarna (haşlanmış) 100 gr 85
pirinç (kuru) 100 gr 357
pirinç (haşlanmış) 100 gr 125
süt ve yumurta ürünleri

yoğurt (yağlı) 100 gr 95
süt (yağlı) 100 gr 68
yoğurt (yağlı,meyveli) 100 gr 125
beyaz peynir (yağlı) 100 gr 275
kaşar peyniri (yağlı) 100 gr 413
parmesan peyniri (yağlı) 100 gr 440
yumurta 1 adet 80
yumurta akı 1 adet 15
yumurta sarısı 1 adet 65
yağlar

tereyağı 28 gr 206
margarin 28 gr 204
sıvı yağ 28 gr 130
etler

biftek (ızgara) 100 gr 278
tavuk (ızgara) 100 gr 132
tavuk göğsü (haşlanmış) 100 gr 150
kuzu (yağlı, ızgara) 100 gr 282
kuzu ciğeri (yağda) 100 gr 232
salam 100 gr 446
sosis 100 gr 295
deniz ürünleri

midye 1 adet 9
istiridye 1 adet 6
karides 1 adet 144
somon füme 100 gr 171
ton balığı 100 gr 121

sebzeler

domates 1 adet 14
enginar 1 adet 10
patlıcan 1 adet 28
taze fasulye 100 gr 90
brokoli 100 gr 35
brüksel lahanası 100 gr 35
kabak 100 gr 25
havuç 100 gr 35
karnabahar 100 gr 32
kereviz 100 gr 18
salatalık 1 adet 11
marul 100 gr 15
mantar 100 gr 14
soğan 100 gr 35
bezelye 100 gr 89
taze yeşil biber 120 gr 15
patates (haşlama) 100 gr 100
ıspanak 100 gr 26
lahana 100 gr 20
kuruyemişler

badem 100 gr 600
hindistancevizi 100 gr 603
fındık 100 gr 650
fıstık 100 gr 560
çam fıstığı 100 gr 600
ceviz 100 gr 549
patlamış mısır 100 gr 478
kabak çekirdeği 100 gr 571
ay çekirdeği 100 gr 578
meyveler

elma 1 adet 60
kayısı 1 adet 8
muz 1 adet 100
kiraz 100 gr 40
hurma 1 adet 15
incir 100 gr 41
incir (kuru) 100 gr 59
greyfurt 1 adet 60
portakal 1 adet 50
kivi 1 adet 34
mandalina 1 adet 50
karpuz 100 gr 19
kavun 100 gr 18
şeftali 1 adet 60
armut 1 adet 70
erik 1 adet 8
üzüm 100 gr 57
çilek 100 gr 26

kozmetikte likit nemlendiriciden daha yoğun ve yağlı ,kremden daha az kıvamlı cilt ürünlerine denir.

ütü sırası beklemek , banyo için gün saymak.

(bkz: karni kara).

karnı kara :börülce.göbeği koyu renkli bir çeşit ufak fasulyedir. içeriğinde protein, azot, nişasta ve c vitamini vardır.

kullanıldığı yerler:
idrar tutukluğunu ve anüs kaşıntısını giderir. yanık tedavisinde kullanılır.

( triticium vulgare ) :birçenekligillerdendir. sapları kamışsıdır ve içleri boştur. çiçekleri başak şeklindedir. yemişlerine buğday denir. içeriğinde b vitamini ve karbonhidratlar vardır. bunlar, tanelerin kepeğindedir. bu nedenle buğday unu ne kadar çok kepekli, yani esmer olursa, o derece faydalı olur.

kullanıldığı yerler:
kepekli buğday unundan yapılan ekmek, kurabiye ve benzerleri bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. kabız olmayı önler. çimlendirilmiş buğday tanesi zihin yorgunluğu ve sinir bozukluklarını giderir. damar sertliği, mide ve cilt hastalıkları olanlar, taze ekmek ve sıcak börek gibi şeyler yememelidirler.