baskenti sam olan ulke
altin boynuz yabancilarin halic icin soyledikleri benzetme.
hacilarin uzerine giydigi kiyafet.
resmi dili latince olan dunyadaki tek ulke.
15.yuzyil’da yasayan ve kehanetlerinin cogunun dogru ciktigi iddia edilen unlu kahin.
baliklarin avlandiktan sonra konulduklari, su ile baligin temasini kesmeyen kap.
musevilerin taktigi baslik.
koroglunun bir siir;
yol verin dumanli daglar
yol verin dumanli daglar
asmaya ayvaz geliyor
caglasin soguk pinarlar
icmeye ayvaz geliyor
bu daglarda biten guller
kokusu lal eder diller
dalinda cuda bulbuller
otusun ayvaz geliyor
bizim yaylanin yigidi
belinde gumus dividi
yaylanin servi, sogudu
golg’edin ayvaz geliyor
bizim yaylalar oluklu
akar sulari balikli
al vafali. mor yelekli
kiz gerek ayvaz geliyor
bizim yaylanin usagi
belinde aydin bicagi
yaylanin turlu cicegi
kokusun ayvaz geliyor
koroglu der ki tayalar
ati’imiz hayvan kovalar
sarptaki yalcin kayalar
yassilin ayvaz geliyor
koroglu
yol verin dumanli daglar
yol verin dumanli daglar
asmaya ayvaz geliyor
caglasin soguk pinarlar
icmeye ayvaz geliyor
bu daglarda biten guller
kokusu lal eder diller
dalinda cuda bulbuller
otusun ayvaz geliyor
bizim yaylanin yigidi
belinde gumus dividi
yaylanin servi, sogudu
golg’edin ayvaz geliyor
bizim yaylalar oluklu
akar sulari balikli
al vafali. mor yelekli
kiz gerek ayvaz geliyor
bizim yaylanin usagi
belinde aydin bicagi
yaylanin turlu cicegi
kokusun ayvaz geliyor
koroglu der ki tayalar
ati’imiz hayvan kovalar
sarptaki yalcin kayalar
yassilin ayvaz geliyor
koroglu
(bkz: yol verin dumanli daglar)
necip fazil kisakurek’in 1923 te yazdigi siir.
koroglu
sirmali cepkeni atti koluna,
tek elle dizgini gerdi koroglu.
tozlarla atilip dagin yoluna,
yesil muradina erdi koroglu.
daglar, omuz omza yaslanan daglar,
sular kararinca paslanan daglar,
azatlik ufkunda rastlanan daglar;
bu daglara gonul verdi koroglu.
daglarin ardinda kalinca cile,
koroglu yeniden gelmisti dile;
ak sacli anadan gecilse bile,
daglardan gecilmez derdi koroglu...
koroglu
sirmali cepkeni atti koluna,
tek elle dizgini gerdi koroglu.
tozlarla atilip dagin yoluna,
yesil muradina erdi koroglu.
daglar, omuz omza yaslanan daglar,
sular kararinca paslanan daglar,
azatlik ufkunda rastlanan daglar;
bu daglara gonul verdi koroglu.
daglarin ardinda kalinca cile,
koroglu yeniden gelmisti dile;
ak sacli anadan gecilse bile,
daglardan gecilmez derdi koroglu...
koroglu hikayesi
bolu beyi, at meraklisi bir beydir. atcilikta usta olan seyisi yusuf’u, guzel ve cins ’at aramak uzere baska yerlere gonderir. yusuf gunlerce gezdikten sonra, obanin birinde istedigi gibi bir tay bulur. bu tayi doguran kisrak, firat kiyisinda otlarken, irmaktan cikan bir aygir kisraga asmis, tay ondan olmustur. irmak ve gollerin dibinde yasayan aygirlardan olan taylar cok makbuldur, iyi cins at olur.
yusuf, tayi sahiplerinden satin alir. yavrunun simdilik gosterisi yoktur. hatta, cirkindir bile. ama ileride mukemmel bir kuheylan olacaktir. yusuf bunu biliyor. sevinerek geri doner. bey, bu cirkin ve sevimsiz tayi gorunce cok kizar, kendisiyle alay edildigini sanir. yusuf’un gozlerine mil cektirir. tayi da ona verir, yanindan kovar. kor yusuf koyune doner. olani biteni ogluna anlatir. bolu beyi’nden oc alacagini soyler.
baba qgul, baslarlar tayi terbiye etmeye. yillar gecer. tay artik mukemmel bir kuheylan olmustur. ruzgar gibi kosmakta, ceylan gibi sicramakta, turlu savas oyunu bilmektedir. bu arada kor yusuf’un oglu rusen ali de buyumus, guclu kuvvetli bir delikanli olmustur .o da her turlu sovalyelik oyunlarim ogrenmis pir babayigittir.
bir gece yusuf, dusunde hizir’i gotur. hizir ona yapacagi isi soyler. hizir’in onerisiyle baba ogul yola cikarlar. bingol daglarindan gelecek uc sihirli kopugu aras irmaginda beklerler. bu uc sihirli kopukle yusuf’ un hem gozleri acilacak, hem intikam almak icin gereken kuvvet ve gencligi elde edecektir.
bunu bilen oglu rusen ali, kopukler gelince, babasina haber vermeden, kendisi icer. yusuf, durumu ogrenince uzulur, ama bir yandan, da sevinir. kendi yerine oglu, ocunu alacak bir bahadir olacaktir. bu sihirli kopuklerden biri korun ogluna sonsuz yasama gucu, biri yigitlik, oteki de sairlik bagislamistir. bir sure sonra yusuf, ogluna oc almasini vasiyet ederek olur.
korun oglu rusen ali d:aga cikar .gelen geceni soyar. unu yayilmaya baslar .kendisi gibi kanun kacaklari yaninda toplanmaya baslarlar. artik adi koroglu olmustur. bolu sehrinin karsisinda, camlibel’de, bir kale yaptirir. kucuk bir ordusu vardir. camlibel’de gecen kervanlardan bac alir. vermeyen kervanlari soyar. uzerine gonderilen ordulari bozguna ugratir.
bir gun, guzelligini duydugu uskudar kasapbasi’sinin oglu ayvaz’i kacirir, camlibel’e getirir, evlat edinir. baska bir gun, bolu beyi’nin bacisi done hanim’i kacir’ir, evlenirler. aradan yillar gecer, bolu’yu basar, yakar, yikar. bolu beyi’nden babasinin ocunu alir. bolu beyi de koroglu’na karsi duzenler kurar. bir defasinda koroglu’nu, baska bir seferde de ayvaz’i yakalatir. zindana atar. ama, koroglu ve adamlari her zaman hile ve cenkle kurtulurlar.
koroglu, ara sira gurcistan, cin gibi uzak ulkelere de seferler acar. yeni yeni seruvenlere atilir, buyuk vurgunlar yapar. bu arada kucuk, fakat heyecani bircok olay da gecer. sonunda delikli demir (tufek) ortaya cikinca eski bahadirlik gelenegi bozulur, dunyanin tadi kalmaz. ve bir gun koroglu, beylerine dagilmalarini soyleyerek kirklara karisir, kaybolur. daha onceden kir-at da sir olmustur. o kir-at ki, nice yillar, olaganustu bir gucle koroglu’na hizmet etmistir.
baska bir soylentiye gore, bir yahudi bezirganin getirdigi tufekle oynayan beyler, birbirlerini oldururler. koroglu, buna uzulerek kayiplara karisir. yine bir baska sôylentiye gore de, koroglu dagda rastladigi cobanda tufegi gorur. sorar, ne oldugunu. aldigi karsiliga inanmaz. denemek icin kendine cevirir, tetige dokunur. ve yaralanarak olur. sonra beyleri de dagilirlar.
yasli bir cinar gibi devrilen koroglu’nun hikayesi sona erer.
bolu beyi, at meraklisi bir beydir. atcilikta usta olan seyisi yusuf’u, guzel ve cins ’at aramak uzere baska yerlere gonderir. yusuf gunlerce gezdikten sonra, obanin birinde istedigi gibi bir tay bulur. bu tayi doguran kisrak, firat kiyisinda otlarken, irmaktan cikan bir aygir kisraga asmis, tay ondan olmustur. irmak ve gollerin dibinde yasayan aygirlardan olan taylar cok makbuldur, iyi cins at olur.
yusuf, tayi sahiplerinden satin alir. yavrunun simdilik gosterisi yoktur. hatta, cirkindir bile. ama ileride mukemmel bir kuheylan olacaktir. yusuf bunu biliyor. sevinerek geri doner. bey, bu cirkin ve sevimsiz tayi gorunce cok kizar, kendisiyle alay edildigini sanir. yusuf’un gozlerine mil cektirir. tayi da ona verir, yanindan kovar. kor yusuf koyune doner. olani biteni ogluna anlatir. bolu beyi’nden oc alacagini soyler.
baba qgul, baslarlar tayi terbiye etmeye. yillar gecer. tay artik mukemmel bir kuheylan olmustur. ruzgar gibi kosmakta, ceylan gibi sicramakta, turlu savas oyunu bilmektedir. bu arada kor yusuf’un oglu rusen ali de buyumus, guclu kuvvetli bir delikanli olmustur .o da her turlu sovalyelik oyunlarim ogrenmis pir babayigittir.
bir gece yusuf, dusunde hizir’i gotur. hizir ona yapacagi isi soyler. hizir’in onerisiyle baba ogul yola cikarlar. bingol daglarindan gelecek uc sihirli kopugu aras irmaginda beklerler. bu uc sihirli kopukle yusuf’ un hem gozleri acilacak, hem intikam almak icin gereken kuvvet ve gencligi elde edecektir.
bunu bilen oglu rusen ali, kopukler gelince, babasina haber vermeden, kendisi icer. yusuf, durumu ogrenince uzulur, ama bir yandan, da sevinir. kendi yerine oglu, ocunu alacak bir bahadir olacaktir. bu sihirli kopuklerden biri korun ogluna sonsuz yasama gucu, biri yigitlik, oteki de sairlik bagislamistir. bir sure sonra yusuf, ogluna oc almasini vasiyet ederek olur.
korun oglu rusen ali d:aga cikar .gelen geceni soyar. unu yayilmaya baslar .kendisi gibi kanun kacaklari yaninda toplanmaya baslarlar. artik adi koroglu olmustur. bolu sehrinin karsisinda, camlibel’de, bir kale yaptirir. kucuk bir ordusu vardir. camlibel’de gecen kervanlardan bac alir. vermeyen kervanlari soyar. uzerine gonderilen ordulari bozguna ugratir.
bir gun, guzelligini duydugu uskudar kasapbasi’sinin oglu ayvaz’i kacirir, camlibel’e getirir, evlat edinir. baska bir gun, bolu beyi’nin bacisi done hanim’i kacir’ir, evlenirler. aradan yillar gecer, bolu’yu basar, yakar, yikar. bolu beyi’nden babasinin ocunu alir. bolu beyi de koroglu’na karsi duzenler kurar. bir defasinda koroglu’nu, baska bir seferde de ayvaz’i yakalatir. zindana atar. ama, koroglu ve adamlari her zaman hile ve cenkle kurtulurlar.
koroglu, ara sira gurcistan, cin gibi uzak ulkelere de seferler acar. yeni yeni seruvenlere atilir, buyuk vurgunlar yapar. bu arada kucuk, fakat heyecani bircok olay da gecer. sonunda delikli demir (tufek) ortaya cikinca eski bahadirlik gelenegi bozulur, dunyanin tadi kalmaz. ve bir gun koroglu, beylerine dagilmalarini soyleyerek kirklara karisir, kaybolur. daha onceden kir-at da sir olmustur. o kir-at ki, nice yillar, olaganustu bir gucle koroglu’na hizmet etmistir.
baska bir soylentiye gore, bir yahudi bezirganin getirdigi tufekle oynayan beyler, birbirlerini oldururler. koroglu, buna uzulerek kayiplara karisir. yine bir baska sôylentiye gore de, koroglu dagda rastladigi cobanda tufegi gorur. sorar, ne oldugunu. aldigi karsiliga inanmaz. denemek icin kendine cevirir, tetige dokunur. ve yaralanarak olur. sonra beyleri de dagilirlar.
yasli bir cinar gibi devrilen koroglu’nun hikayesi sona erer.
(bkz: koroglu hikayesi)
yigit ve mert bir kahraman tipi olan koroglu, her turk gencinin ruhunda onun gibi karakterli olma ulkusunu, besledi. halk siirinin kocaklamalarinda hep onun ornek alindigi gorulur.
koroglu, bir kanun kacagi, devlete karsi gelmis bir dag adamidir.yollar keser, kervanlar vurur. babasinin gozlerine mil cektiren zalim bolu beyi’nin ordularini bozar, dagitir. sik sik bolu’yu basar, sehrin altim ustune getirir.
koroglu, bir kanun kacagi, devlete karsi gelmis bir dag adamidir.yollar keser, kervanlar vurur. babasinin gozlerine mil cektiren zalim bolu beyi’nin ordularini bozar, dagitir. sik sik bolu’yu basar, sehrin altim ustune getirir.
dadaloglunun bir siiri:
oluruz de komur gozlum oluruz
oluruz de komur gozlum oluruz
dost aglasin zalim felek utansin
kiyamette kavusmak var biliriz
dost aglasin kahpe felek utansin
bir cikmaza girdi bugun yolumuz
gecit vermez sagimizla solumuz
kalir gayri bizim burda olumuz
mert aglasin namert olan utansin
avsar ili yaylasina gocmedik
asin yeyip sularini icmedik
tenhalarda kendimizden gecmedik
can aglasin hain felek utansin
dadalogluyum yine costu cagladi
ak ustune karalari bagladi
firkat odu yurecigim dagladi
ben olende capanoglu utansin
oluruz de komur gozlum oluruz
oluruz de komur gozlum oluruz
dost aglasin zalim felek utansin
kiyamette kavusmak var biliriz
dost aglasin kahpe felek utansin
bir cikmaza girdi bugun yolumuz
gecit vermez sagimizla solumuz
kalir gayri bizim burda olumuz
mert aglasin namert olan utansin
avsar ili yaylasina gocmedik
asin yeyip sularini icmedik
tenhalarda kendimizden gecmedik
can aglasin hain felek utansin
dadalogluyum yine costu cagladi
ak ustune karalari bagladi
firkat odu yurecigim dagladi
ben olende capanoglu utansin
19. yuzyilda yasamis guney illerinin buyuk sairi dadaloglu hakkinda kesin bir bilgiye sahip yoktur. bu durum hemen butun halk sairleri icin boyledir. her buyuk sair icin oldugu gibi guneyde her bolge onu kendine mal etmeye calismistir. rivayetler birbirini tutmaz olur. genellikle siirleri karacaoglanin siirleriyle karistirilir.
ulkemizde yasal olmayan fakat yapildigini dusundugum kisinin bilincine gore karar verenin degistigi bir tur intahar.
nal cakan kisi.
vucuda zarari olmayan arasira da yarari olan organizmalar. yer degistirdiginde hastalik yapma olasiiligi da var.
(bkz: alfabe)
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?