neanderthal adamı

(bkz: haluk levent)

empati ve elepati yeteneklerinin olduğuna inanılan insan türevi.

insanın maymundan evrimleşmesi noktasında bir diğer kol olan tür.

bilim adamları bu türün avcılık konusunda gelişmiş becerisi, fakat konuşarak anlaşma yetisinin olmaması bu canlıların gelişmiş bir empati yeteneğine sahip olması sonucu olabilir şeklinde düşünmektedirler

evrim teorisinin bir turlu maymundan insana gecis asamasini izah edememesi uzerinde uydurulmus bilimsel aldatmaca.
teoriye gore akilli insana gecisten onceki son maymun-insan arasi yasam formatidir.

neanderthaller
bundan elli-altmis bin yil kadar evvel,dorduncu buz cagi henuz en had devresine ermeden once, yeryuzunde yasiyan bir yaratik okadar insana benziyordu ki;zamanimizda bulunmus olan kalintilari daha bundan birkac il onceye kdar insan kalintilari addediliyordu.elimizde bu yaratiga ait kafataslarindan ve kemiklerinden baska ,yapip kullandigi bir suru buyuk capta alet vardir.bu yaratik ates yakardi,soguktan korunmak icin magaralarda otururdu,belik hayvan derilerini kaba saba terbiye edip giyerdi ve insan gibi sag eliyle is gorurdu.


neandertarhal yasam bicimleri
avcilik-yemek-yasam

fakat simdi irk bilginleri bu yaratiklarin hakiki insan olmadiklarini ileri suruyorlar.bu mahluklar ayni cinsin baska bir nevine aittirler.bu yaratiklarin ileriye dogdu cikik iri cene kemikleri vardi,cok dar alinlari ve gozlerinin uzerinde iri kascikintilari vardi.ellerinin bas parmakalari arasinda insanlarin aksine olarak oteki parmaklarin karsisina gelemzdi;boyunlari o sekildeydi ki baslarini arkaya cevirmezler ve gokyuzune bakamazlardi.belki,baslari one ve ileriye dogru egik olarak ,sallapati bir yuruyusleri vardi.bu yaratiklarin cenesiz cene kemeikleri heidelberg’de bulunan cene kemigine benzer ve insan cene kemiginden bariz sekilde farklidir.


neanderthallerin girtlak yapisi
ve
modern insanlarla karsilastirilmasi






disleri de insan dislerinden oldukca farklidir.azi disleri yapilislari bakimindan bizimkilerden daha karisikti.bu yari insanlarda hakiki insanlardaki bariz koepk disleri yoktu.kafa taslarinin hacmi tamamen insaninki gibiydi,fakat beyin arka tarafta daha iri,on tarafta daha lacakti.akli melekeleri insanlardan farkliydi.bu yaratiklar insanlarin kokeni degildi.onlar gerek akil gerek beden bakimindan insan neslinden baska bir nesle mensuptular.


dis yapisi
nesli tukenmis bulunan bu neslin kafa taslari ve kemikleri neanderthal’de bulunmus oldugu ici bu garip ilk insanlara neanderthal adami denilmistir.bu adamlar yuzlerce ve belki binlerce yil avrupa’da yasamislardir.

o zamanlar dunyanin iklimi ve cografyasi bugunkunden cok farkliydi.mesela avrupa thames nehri bolgesine ,merkezi almanya’ta kadar guneye inen buzlarla kapliydi.;britanya’yi fransa’dan ayiran kanla yoktu;akdeniz ile kizildeniz ,en derin kisimlarinda bir sira gol bulunan derin vadilerden ibaretti ve buyuk bir ic denizin bugunku karadeniz’den basliyarak guney rusya’yi da icine almak suretiyle orta asya’ya kadar yayiliyordu.bilfiil buz altinda bulunmiyan ispanya ile avrupa’nin buyuk bir kismi labrador ikliminden sert iklimi olan soguk ve kasvetli yuksek araziden ibaretti;mutedil bir iklime kavusmak icin ta kuzey afrika’ya kadar inmek icap ediyordu.guney avrupa’nin seyrek kutup bitkileri serpili soguk steplerinde postlu mammut ve postlu rhinokeros igib dayanikli hayvanlar,iri okuzler ve ren geyikleri,suphesiz yiyecek bitki pesinde ,ilkbaharda kuzeye sonbaharda guneye dogru surup gidiyorlardi.


neanderthallerin yasamsal alanlari






neanderthal adaminin kucuk av hayvanlari ,bogurtlen ve kok gibi yiyecek tedarik edebilmek uzere dolasip durdugu sahne iste boyleydi.bu yaratigin kucuk dal uclari ve kokler cigneyen bir otobur olmus olmasi mumkundur.yassi ve mukemmel disleri onun daha ziyade bitki yedigini gosterir.fakat oturdugu magaralarda,buyuk hayvanlarda, buyuk hayvanlara ait ve iligi cikarilmak uzere catlatilmis kemikler de buluyoruz.


geyik avlama torenleri-aile yasami

kullandigi silahlar buyuk hayvanlarla yaptigi acik savaslarda pek isine yaramamis olsa gerektir; onlara her halde nehirleri gectikleri guc durumlarinda hucum etmis,hatta onlari yakalamak icin tuzak cukurlari kazmistir.belki surulerin ardindan gidiyor ve dogusmelerde olen hayvanlardan nasipleniyor,belki kendi zamaninda hala mevcut olan kilic disli kaplana cakkalik ediyordu. ihtimal,bu yaratik uzun caglar boyunca otobur olarak yasadiktan sonra buz cagi’nin cetin zorluklari icinde hayvanlara hucum etmeye baslamistir.


av torenleri-av tuzaklari
bu neanderthal adaminin neye benzedigi tahmin edemiyoruz.belki cok tuylu idi ve tamamiyle insaninkine aykiri bir gorunusu vardi.iki ayagi uzerinde dik durdugu bile supheliydi.ayakta durabilmek icin ayaklarini oldugu kadar ellerinin tersini de kullanmis olabilir.ihtimal yalniz basina veya kucuk aile gruplari halinde gezinirdi.cene kemiginin yapisina bakiacak olursa bizim anladigimiz manada konusmasina imkan yoktu.


israilde bulunan neanderthallerin
cene ve kafatasi yapilari

binlerce yil boyunca bu neanderthal adamlari avrupa sahasinda yasiyan en ileri hayvanlar olmuslardir;ve sonra ,bundan otuz kirk bin yil once iklimin sicaklasmasiyla birlikte daha zeki daha cok sey bilen,konusan ve aralarinda isbirligi yapan,ayni aileye mensup yaratiklardan meydana gelmis bir irk guneyden gelerek neanderthal adamlarini magaralarindan ve oturduklari yerlerden surup atti;ayni avlarin pesinden kostu; ihtimal bu insanlar korkunc selefleriyle savasarak onlari yok ettiler.guneyden veya dogudan(cunku menseilerinin neresi oldugu henuz bilinmiyor)gelerek neanderthal adamlarinin kokunu kurutan bu yeni misafirler bizimle ayni kandan olan ilk hakiki insanlardi.kafa taslari bas parmaklari,boyunlari ve disleri anatomi bakimindan bizimkilerin ayni idi.coro-magnon’daki bibr magarada ve grimaldi’deki bir digerinde,simdiye kadar bilinen en eski hakiki insan bakiyeleri olan bircok iskelet bulunmustur.

iskelet karsilastirmasi ve bulunan iskelet ornegi

neanderthalller gunumu insanlarindan daha guclu anatomik yapiya sahip oldugu bir gercektir.bulunan erkek iskeletlerinden en uzunu 180 cm, agirliginin da 80 kg civarinda oldugu varsayiliyor.neanderthaller iskelet acisindan gunumuz insanindan birkac noktada ayriliyorlar.en onemli farklar kafatasinda.kafataslari sekilleri modern insanla uyusmasa bile, beyin hacimlerinin ortalamalari normal modern insanlarinkine cok yakin.hatta bazi bireylerin beyin hacmi gunumuz ortlamasini(1350 cm3) 400 cm3 kadar geciyor. beyin alcakve geriye dogru uzanan bir beyit kutusunun icinde yer aliyor.

yuzde ise,kas kemerlerinin cikintisi hemen goze carpiyor.burunlari genis ve one dogru firlak,elmacik kemiklerinin uclari ise geriye cekilmis durumdadir.alt cene kemiklerinde gunumuz insaninda rastlanan cikinti ve one dogru egim yer almiyor.neanderthallerin legen kemiklerinin ust on kisminda bizden cok farkli bir yapi dikkati cekiyor.bu bolge uzun,ince ve modern insanlara gore duz.bu fark kadinlarin dogum kanali hacmini %20 arttirmis.bu noktada uretilen teori ise kadinlarin daha buyuk ve olgun bebekler dunyaya getirmis olmasidir.bebeklerin daha buyuk ve olgun olmasinin ise;zorlu cevre kosullarina daha iyi uyum saglamis olmayi beraberinde getirmesi beklenebilir.

neanderthal bebeklerinin gelismesi ise bizlerden cok daha uzun suren olgunlasma suresi.bu yontemi olcmek icin ise agaclara uygulanan yontem kullaniliyor.bu duruma modifiye ettigimizde ise insanin on dis minesindeki cizgilerde ,olgunlasma sirasina olusan bir artis bulunmakta

.dis minesindeki cizgilerde artis ,agaclardaki yillik kontolun aksine haftalik olmaktadir.disin tac kismina ek olarak bir de kok gelismisse kokun gelisim suresi de tahmin edilip degere ekleniyor.cocuklarin beyinlerinin bulundugu tas hacmi 1400cm3.bu ise gunumuz yetiskinlerine yaklasik bir deger.azi dislerindeki yapi da bizlerden cok farkli.bu bilgiler dogrultusunda neanderthal bebekleri gunumuz cocuklarindan daha hizli bir buyumeleri sozkonusu.

bildiginiz gibi insanlarin genetik sifrelerini tutan dna’nin bir cok hali mevuttur.bunlardan biri olan mtdna ’nin gunumuzdeki onemi ise insan evriminin sonucu acisindan analiz edilme ve kisisel bilgileri bulundurmasi.mtdna’larin vucudumuzdaki diger kalitsal maddelerden ayri olarak ,ebeveynden gecen cekirdeklerinin kromozomlar vasitasiyla aktarilamamasi.mtdna’nin ozelligi ise nerdeyse tumunun anne tarafindan yumurtaya aktarilmasi.burdan cikarabilecegimiz sonuc ise mtdna kokenlerimizin gecmisteki annelerle genetik acidan baglanti kurmamizin olanakli olmasi. gecmisteki annelerimiz ise "mitokondriyal havva" olarak adlandiriliyor.

mitokondriyal havvalar ise koken olarak afrika’dan geliyor.evrimsel suzgecten gecirilem mtdna’lar modern insanin atalarinin 200.000 bin yil oncelere dayandigini gosterdigi iddia ediliyor.ancak buna itiraz edenlerde yok degil.

neanderthaller ’in yokolusuna iliskin iki degisik kuram mevcut.birincisi nuh tufani sonucu ortaya cikan homosapiens’lerin ,neanderthallerin daha gelismis olarak yerlerini almalari.bu kuram sonu afrika kokenli homosapienslerin, neanderthallerin yerlesim birimlerine el atmasi ve onlari daglara kacirmasi.bunun sonucu olarak daglardaki olumsuz sartlarin etkisinde soylarinin tukenmesi ilk kuram olarak beliriyor.

bir diger kuram ise modern insanlari bagisiklik sahibi olduklari bir hastalik turunun neanderthallerin sonunu hazirladigi.

sonucta genel bir bakis acisiyla baktigimizda ise bizlerin kesinlikle neanderthallerden farkli ozelliklerinimizn olmasi ve bu farkin bilincinde arastirmalarin yapildigi.


kaynaklar:
http://sapphire.indstate.edu/~ramanank/

homo sapiensten once var olan ve turunun yok olmasindan once homo sapiesle ayni zaman dilimi icerisinde kisa da olsa ya$ami$ olan ilk insan turu.milattan once 35 000 /40 000 sene once ya$adigi varsayilir.