israil

4 /
independence
coğrafi verileri


konum: orta doğu’da, akdeniz sahilinde, mısır ile lübnan arasında yer alır.
coğrafi konumu: 31 30 kuzey enlemi, 34 45 doğu boylamı
haritadaki konumu: orta doğu
yüzölçümü: 20,770 km²
sınırları: toplam: 1,006 km
sınır komşuları: mısır 255 km, gazze şeridi 51 km, ürdün 238 km, lübnan 79 km, suriye 76 km, batı şeria 307 km
sahil şeridi: 273 km
iklimi: ilıman, güneyde sıcak ve kuru iklim tipi görülür.
arazi yapısı: güneyde negev çölü, kıyıda alçak ovalar, orta kısımda dağlar yer alır.
deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: ölü deniz 408 m
en yüksek noktası: har meron 1,208 m
doğal kaynakları: kereste, potas, bakır, doğal gaz, fosfat kayalıklar, magnezyum bromid, kil, kum
arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %17
daimi ekinler: %4
otlaklar: %7
ormanlık arazi: %6
diğer: %66 (1993 verileri)
sulanan arazi: 1,800 km² (1993 verileri)
doğal afetler: sonbahar ve yaz ayları boyunca kum fırtınaları; kuraklıklar


nüfus bilgileri


nüfus: 5,938,093 (temmuz 2001 verileri)
nüfus artış oranı: %1.58 (2001 verileri)
mülteci oranı: 2.85 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
bebek ölüm oranı: 7.72 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 78.71 yıl
erkeklerde: 76.69 yıl
kadınlarda: 80.84 yıl (2001 verileri)
ortalama çocuk sayısı: 2.57 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
hiv/aids - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.08 (1999 verileri)
hiv/aids - hastalığı olan insan sayısı: 2,400 (1999 verileri)
hiv/aids - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 (1999 verileri)
ulus: israilli
nüfusun etnik dağılımı: yahudi %80.1, yahudi olmayan %19.9 (çoğunlukla arap) (1996 verileri)
din: musevi %80.1, müslüman %14.6, hıristiyan %2.1, diğer %3.2 (1996 verileri)
diller: ibranice (resmi), arapça (arap azınlıklar tarafından kullanılır), ingilizce
okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %95
erkekler: %97
kadınlar: %93 (1992 verileri)


yönetimi


ülke adı: resmi tam adı: israil devleti
kısa şekli : israil
yerel tam adı: medinat yisra’el
yerel kısa şekli: yisra’el
ingilizce: israel
yönetim biçimi: parlamenter cumhuriyet
başkent: kudüs
idari bölümler: 6 bölge; merkez, haifa, jerusalem, kuzey, güney, tel aviv
bağımsızlık günü: 14 mayıs 1948
milli bayram: bağımsızlık günü, 14 mayıs (1948)
üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: bsec (karadeniz ekonomik işbirliği), ccc (gümrük işbirliği konseyi), ce (avrupa konseyi), cern (avrupa nükleer araştırma teşkilatı), ebrd (avrupa yatırım ve kalkınma bankası), ece (birleşmiş milletler avrupa ekonomik komisyonu), fao (tarım ve gıda örgütü), iadb (amerika bölgesi kalkınma bankası), iaea (uluslararası atom enerjisi ajansı), ibrd (uluslararası imar ve kalkınma bankası), icao (uluslararası sivil havacılık örgütü), icc (milletlerarası ticaret odası), icftu (uluslararası serbest ticaret birlikleri konfederastonu), ida (uluslararası kalkınma birliği), ifad (uluslararası tarımsal kalkınma fonu), ifc (uluslararası finansman kurumu), ilo (uluslarası çalışma örgütü), imf (uluslararası para fonu), imo (uluslararası denizcilik örgütü), inmarsat (uluslararası denizcilik uydu teşkilatı), intelsat (uluslararası telekomünikasyon ve uydu örgütü), interpol (uluslararası polis teşkilatı), ioc (uluslararası olimpiyat komitesi), iom (uluslararası göçmen teşkilatı), iso (uluslararası standartlar örgütü), itu (uluslararası haberleşme birliği), oas (amerika devletleri teşkilatı), opcw (kimyasal silahları yasaklama organizasyonu), osce (avrupa güvenlik ve işbirliği örgütü), pca (daimi hakemlik mahkemesi), un (birleşmiş milletler), unctad (birleşmiş milletler ticaret ve kalkınma konferansı), unesco (eğitim-bilim ve kültür örgütü), unhcr (bm mülteciler yüksek komiserliği), unido (endüstriyel kalkınma örgütü), upu (dünya posta birliği), who (dünya sağlık örgütü), wipo (dünya fikri mülkiyet teşkilatı), wmo (dünya meteoroloji örgütü), wtoo (dünya turizm örgütü), wtro (dünya ticaret örgütü)


ekonomik göstergeler


gsyih: satınalma gücü paritesi - 110.2 milyar $ (2000 verileri)
gsyih - reel büyüme: %5.9 (2000 verileri)
gsyih - sektörel bileşim: tarım: %4
endüstri: %37
hizmet: %59 (1999 verileri)
enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %0.1 (2000 verileri)
iş gücü: 2.4 milyon (2000 verileri)
işsizlik oranı: %9 (2000 verileri)
endüstri: ileri teknoloji projeleri, ağaç ve kağıt ürünleri, potas ve fosfat sanayi, gıda, meşrubat, tütün, koastik soda, çimento, değerli taş
endüstrinin büyüme oranı: %7 (2000)
elektrik üretimi: 35.437 milyar kwh (1999)
elektrik tüketimi: 31.899 milyar kwh (1999)
elektrik ihracatı: 1.061 milyar kwh (1999)
elektrik ithalatı: 4 milyon kwh (1999)
tarım ürünleri: narenciye, sebze, pamuk, sığır, kümes hayvanı, süt ürünleri
ihracat: 31.5 milyar $ (2000)
ihracat ürünleri: makine ve parçalar, yazılım, elmas, tarım ürünleri, kimyasallar, tekstil
ihracat ortakları: abd %36, ingiltere %6, benelux (belçika, hollanda, lüksemburg ekonomik birliği) %5, hong kong %4, hollanda %4 (1999)
ithalat: 35.1 milyar $ (2000)
ithalat ürünleri: hammaddeler, askeri ekipman, yatırım malları, ham elmas, yakıt, tüketim malları
ithalat ortakları: abd %20, benelux (belçika, hollanda, lüksemburg ekonomik birliği) %11, almanya %8, ingiltere %8, isviçre %6, italya %5 (1999)
dış borç tutarı: 38 milyar $ (2000 verileri)
para birimi: yeni israil shekeli (ils)
para birimi kodu: ils
mali yıl: takvim yılı


iletişim bilgileri


kullanılan telefon hatları: 2.8 milyon (1999)
telefon kodu: 972
radyo yayın istasyonları: am 23, fm 15, kısa dalga 2 (1998)
radyolar: 3.07 milyon (1997)
televizyon yayını yapan istasyonlar: 17 (1995)
televizyonlar: 1.69 milyon (1997)
internet kısaltması: .il
internet servis sağlayıcıları: 21 (2000)
internet kullanıcıları: 1 milyon (2000)


ulaşım ve taşımacılık


demiryolları: 610 km (1996)
karayolları: 15,965 km (1998 verileri)
su yolları: yok
boru hatları: ham petrol 708 km; petrol ürünleri 290 km; doğal gaz 89 km
limanları: ashdod, ashqelon, elat (eilat), hadera, haifa, tel aviv-yafo
hava alanları: 55 (2000 verileri)
helikopter alanları: 2 (2000 verileri)

cetniklereolum
topraklarının yarısından fazlası çöl olan terörist devlet hıttin korkusunu yaşayan akibetinin haçlı orduları gibi olmasını istemeyen bu yüzden gerek arap yarımadasında gerekse dünyanın diğer bölgelerinde islami olan her şeye savaş açmış olan yeryüzünde islam dini olduğu müddetçe rahat yüzü görmeyecek olan ülke.
filistin ayıbını örtermi bir parmak bal
özerklik ne bir vatan edilmiş gasp ve işgal
prof a sir
ortadoğu’nun en büyük askeri gücüne sahip olduğuna inanılan yahudi devleti. ne var ki tarihinin belki de en kritik dönemlerinden birini yaşadığı şu sıralar etrafındaki ateş çemberini bertaraf edebileceği kuşkulu.

suriye ve iran arasındaki ittifakın kökleşmesine engel olamadı. iran’ın suriye üzerinden lübnan’daki hizbullah gerillalarına 2000’den bu yana, yani israil’in güney lübnan’ı terketmesinin hemen akabinde başlayıp mütemadiyen silah ve lojistik destek sağlamasına da mani olamamıştır. bunda elbette hamas ve islami cihadın artan saldırıları karşısında ikinci bir cephe açmaktan kaçınması ve çıktığı lübnan’a kısa süre içinde yeniden girerek "tükürdüğünü yalama" görüntüsünden korkması rol oynadı. 2006’daki asker kaçırma krizindeyse hava saldırıları ağırlıklı bir taarruza girişti. sonuçta mağlup olmaktan beter bir vaziyette geri çekilmek zorunda kaldı.

lübnan’ı haşat eden savaş neticesinde iran ve suriye’nin keyfine diyecek yok. suriye dayılanıyor, cevap veremiyor. iran nükleer silah geliştiriyor, kalkışamıyor. iran suriye ittifakını bozmasına kısa vadede pek bir imkân yok. çember ise gün be gün daralıyor. ne de olsa "su uyur düşman uyumaz." iran israil’in açık bir düşmanı ve nihai hedef olarak bu devleti haritadan silmeyi amaçlıyor. nükleer silah geliştirdiğinde ise işi bir hayli zor olacaktır. israil ise şu an bile iran’la savaşamaz. bu onun çok büyük bir darbe alması hatta bitmesi anlamına gelir. zira iran’a savaşa girdiğinin ertesi günü mısır güneyden, suriye kuzeyden dalar. iran havadan ve karadan bir haftada israil’in her yerine yayılır. israil çok güçlü olmasına rağmen ortadoğu’nun en kuvvetli üç ülkesiyele bugün başedebilemesi neredeyse imkansız. yom kippur mazi oldu.

çözüm ne? israil’in varlığını sürdürebilmesinin değişik yolları var. analize girmeden başlıklar halinde hemen şunları sıralamak mümkün. amerika iran’ı vurur, nükleer çalışmalarını akim bırakır. türkiye kuzey ırak’a girer, ortadoğu’da iran’ı ve suriye’yi yakacak bir yangın yükselir. amerika suriye’ye girer. güney lübnan amerikalı veya daha geniş katılımlı, mesela bm çatısı altındaki askeri gücün kontrolüne geçer.
sanatis
gerektiginde amerika nın eline verme yetisine sahip devlet şöyleki arap-israil 6 gün savaşları olarak bilinen savaşta abd kedini tutamamış oraya gözetleme gemisi yollamıştır gtr5 uss liberty . ve israil iddialara göre abd nin gözlemledigi bazı şeylerden rahatsız olmuş ve yanlışlıkla oldu bahanesiyle israil ucakları tarafından vurulmuştur iddialara göre bu bombardımandan kurtulan bir kaç denizci yaşamakta ve şu web sitede faaliyetlerini sürdürmektedirler.
www.ussliberty.org
lee van cleef
resmi sınırları olmadan uluslararası alanda tanınan tek devlet.
kurulusundan bu yana 200 milyar dolara yakın amerikan yardımı almıştır ki tarihte bu şekilde desteklenen baska bir terorist daha yoktur.
zerkalo
bir tek kanser hücresinin koskoca bir insan vucudunun anasını ağlatması gibi, ortadoğunun anasını ağlatan illet.
angelus
bir takım yahudi cemaatlarınca kabul edilmeyen toprak parçasıdır. bilirler ki yahudi ırkı lanetlenmiştir ve kıyamete kadar herhangi bir yurdu olmayacaktır.
sanatis
suriyede bir kaç yeri bombalayan devlet.fakat yurtdışı kaynaklı bilgilerde israil hükümeti kabul etmemiştir şu an.fakat suriye hükümeti bombaladı açıklaması yapmıştır boyle birşey.
4 /

neden bekliyorsun?


bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?

üye ol