ikinci abdülhamid

1937 yılında idi. yaz aylarından biri.

doğrudan doğruya kendi kontrolündeki bir gazetede "makedonya" adlı bir eserim tefrika ediliyordu. bir akşam üstü başyaver celal bey beni telefonla aradı. dolmabahçe sarayına davet edildim ve saraya gidince de, hemen hiç bekletilmeden, üst kata çıkarıldım. bir kapı açıldı, kendimi büyük adamın karşısında buldum. saygılarımı bildirince mutad bir iki nezaket cümlesi ile beni taltif etti. sonra:

-yazını okuyorum, dedi. hürriyetin ilan edildiği zaman küçük bir çocuk olman lazım. fakat tebrik ederim, o günleri iyi canlandırıyorsun. yalnız abdülhamid’i hiç sevmediğin belli.

biraz durdu. elindeki bir renkli kalemi, önünde açık duran kalın ciltli bir fransızca kitaba dikine vurarak düşünür gibi oldu. ben susuyordum. bu hal bir iki dakika devam etti. sonra birdenbire şu sözler çıktı ağzından:

-sevme abdülhamid’i. gene de sevme! fakat sakın hatırasına hakaret ediyim deme. senin neslin biraz daha temkinli kararlar vermeye alışmalı. bak çocuk! şahsi kanaatimi kısaca söyleyeyim:

tecrübe göstermiştir ki, toprakları üstünde yaşayan insanların çoğunun ahvali meşkuk (ne olacakları şüpheli) ve hudutları yalnız düşmanlarla çevrili bir büyük devlette abdülhamid’in idare tarzı, azami müsamahadır (en yüksek hoşgörüdür). hele bu idare, on dokuzuncu yüzyılın son yıllarında tatbik edilmiş olursa...

bunun üzerine ayrılmama müsaade buyurmuşlardı. saygılarımı tekrarlayarak huzurlarından uzaklaşmıştım.


1937’de artık devlet adamlığında iyice olgunlaşan atatürk’ün "nizamettin nazif tepedelenlioğlu" na söylediği bu sözler üzerinde abdülhamid düşmanlarının oturup iki dakika düşünmeleri güzel olacaktır. tabi, düşünme yetenekleri var ise...

her ne kadar kendisiyle ilgili pek de hoş olmayan kitaplar okumuşsam da şu sözleriyle bugünküleri kıyaslayınca bile kendisine bir nebze sempati duymamı sağlamıştır :
"benim bir karış toprak vermem söz konusu olamaz.zira istenen toprak bana ait değildir.o,milletime aittir.bu imparatorluğun hiçbir parçasını hiçbir kimseye veremem.yahudiler şimdilik milyarlarını biriktirsinler.kim bilir,bir gün bu imparatorluk paylaşılırsa,onlar da istediklerini,belki de birşey ödemeden elde edebilirler.fakat ancak kadavramız paylaşılırsa.canlı vücuttan parça koparılmasına müsaade edemem."

görünüşe göre osmanlının yıkılmasını biraz olsun ertelemek dışında bir yararı olmamıştır gibi görünsede, osmanlının en aklı başında en başarılı padişahlarından biridir.lakabı kızıl hakandır.

bazıları tarafından övülen, bazıları tarafından da sövülen 34. osmanlı padişahıdır.iki tarafın ortalamasını aldığımız zaman onun da bizler gibi bir insan olduğunu anlayacağız.iyi ve kötü yönleriyle, doğru ve yanlışlarıyla...

ama bu topraklarda ortalama yoktur.biz ya yerin dibine batırır ya da göklere çıkartırız.

osmanlı imparatorluğu’nun büyük değerlerinden biridir kendisi.

istanbula ilk sinemanın kurulmasını sağlamıştır.

1876-1909 yılları arasında iktidar sahibi olmuş padişah. 9 erkek 7 kız çocuğu sahibi idi.