eylem potansiyeli

kas kasılması veya bir sinir palsının iletimi gibi fizyolojik bir etkinliğin yol açtığı 'ya hep ya hiç' ilkesine göre çalışan elektrik potansiyel yükü. hücrenin içi ile dışı arasında bu yolla sağlanan potansiyel farkı, sinaps içine sinir iletici maddelerin salgılanmasını sağlar.

eylem potansiyeli «ya hep ya hiç» kuralına göre üretilen ve nöron ve akson boyunca genliğinde hiç azalma olmadan yayılan geniş (110 mv'a kadar), kısa (1/1 000 saniye) bir depolarizasyondur. 1950'li yıllarda, alan l. hodgkin, andrew f. huxley ve bernard katz mürekkep balığının kocaman aksonunda, sinir akışının yayılımı sırasında zar geçirgenliğinde sodyum (na+) ve potasyum (k+) iyonlarına karşı ani bir değişiklik olduğunu gösterdiler. dinlenme halinde, zar esas olarak potasyuma geçirgendir (buna potasyum iletkenliği denir) ve potasyum «sızma deliği» adı verilen kanallardan geçer. hodgkin ve katz varsayımı daha da ileri vardırarak sinir akışının iletkenliği değiştirdiğini ileri sürdüler, çünkü sinir akışı zardaki potansiyele duyarlı sodyum kanallarının ani olarak açılmasına neden oluyordu. voltaj farkı -55 mv eşiğine yükseldiğinde kanallar açılır ve sodyumun gradyan yönünde yoğun olarak girmesine izin verir. bu giriş eylem potansiyelinin temelini oluşturur; sodyum akımı daha fazla sodyum kanallarının açılmasını sağlar, böylece diğer sodyum iyonlarının geçişi kolaylaşır. depolarizasyon giderek genişler ve sonunda 0 mv'a yakın potansiyel değerlerine hassas olan potasyum kanallarını harekete geçirir: çıkan potasyum akışı giren sodyum akışını karşılar. zar potansiyeli başlangıçtaki değerine döner. na-k- att az pompaları «refrakter» demlen dönem boyunca başlangıçtaki gradyanları tekrar oluşturur. bu dönem boyunca hiçbir eylem potansiyeli oluşamaz.
trigger bölgesinden itibaren, eylem potansiyeli büyük bir hızla aksonun ucuna doğru ilerler. ama yine de, zardaki dirençten dolayı oluşan kayıplar nedeniyle, bu potansiyel izlediği yol boyunca aktif bir şekilde yeniden oluşmalıdır. gelişim süresince, akson boyunca bilginin iletilme hızını artırmak için canlı organizmalar tarafından iki strateji oluşturulmuştur. bazı türlerde lifin çapı aşırı bir şekilde artmıştır: mürekkep balığında bu 1 mm'i bulur ve çıplak gözle de görülür. bu evrimsel nitelik, büyük bir yer kaplaması nedeniyle, üstün yapılı omurgalıların beyninde gözlenen nöron sayısıyla bağdaşamaz.