carl sagan

bilim kurgu uzerine oyle romanlar yazmistir ki insan okurken kendisini gercekten baska bir evrende sanir.

siradan insanlara da bilimi sevdirmeye calismis, amerikali gokbilimci.

"carl edward sagan, 9 kasim 1934’te new york’da dogdu. cok kucuk yaslarda baslayan astronomi ilgisi, ailesi tarafindan da desteklenince giderek buyuyen bir tutku halini aldi ve tum dunyanin tanidigi bir astronom haline geldi. kucuk yaslarda astronomi ile ugrasirken, "nasil hayatini kazanacaksin" sorusu karsisinda boynu bukuk kaliyordu. liseye giderken bu is icin para odendigini ogrenince cok sevinmisti. ancak bu sevinc, para kazanacagi icin degil, gecinmek icin baska bir is yapmak zorunda kalmadan tum gun astronomi ile ilgilenebilecegi icindi. carl sagan’in en onemli ozelligi tum fiziksel ve matematiksel yaniyla karmasik bir olgu olan evreni en siradan bir insana bile tum acikligiyla anlatabilme becerisidir. bu becerisini yazinsal ortamda da surdurunce, pulitzer odullu bir bilimci oldu. 62 yillik yasantisinda yaptigi ust duzey bilimsel calismalarin yaninda cok iyi bir bilim yazari oldugunu da yazdigi ya da editorlugunu yaptigi 20’den fazla kitap ile gosterdi.



sagan’in bilimsel meraki ona lisans seviyesinde, chicago universitesi’nden dort farkli dalda diploma almasini sagladi. bunlar icinde en onemlileri tabii ki, fizik ile astronomi ve astrofizik diplomalariydi. carl sagan oldugunde, 1968’de girdigi cornell universitesi’nde, david duncan kursusu profesoru ve ayni universitedeki gezegen arastirmalari laboratuvari’nin da muduruydu. gunes sistemi’nin arastirilmasi ile ilgili calismalari, bugunku bilgilerimizin temelini olusturmustur. daha onceleri venus’un yasanabilir bir yer oldugu sanilirken sagan tam tersini iddia etmis ve venus’un cehennem gibi bir yer oldugunu soylemistir. sonra mariner’ler ile bu kanitlanmistir. sera etkisini ilk olarak tanimlayan ve venus’un sicakliginin buradan kaynaklandigini ortaya atan da carl sagan’dir. ayrica evrende yasamin var olabilmesi icin karbon kokenli elementlerin olmasi gerektigini de onermis ve saturn’un en buyuk uydusu titan’in boyle uygun bir yer oldugunu soylemistir. pioneer uzay araclari sayesinde titan’in atmosferindeki karbon ve metan elementleri ispatlanmistir. sagan’in bu ileri goruslulugu ve ust duzey bilimsel calismalari bunlarla sinirli kalmamaktaydi. o hayati boyunca dunya disinda bir uygarlikla iletisim kurulabilmesinin yollarini aradi. bunun icin bircok arastirmaciyla ortak calisarak seti projesini guclendirdi ve hep destek oldu. yalnizca bir uygarligi aramakla degil ayni zamanda dunya’daki yasamin kokenini aramakla da ilgilenmis ve bu konuda kitaplar yazmistir. dunya’daki yasamin kokeni ve dunya disinda bir yasamin olusabilmesi ile ilgili yaptigi calismalar yeni bir bilim dalini olusturmustur: astrobiyoloji...



carl sagan 600’den fazla bilimsel makale ve yazi yazmistir. bunlarin yaninda icarus adli bilimsel yayin yapan bir derginin 12 yil boyunca editorlugunu ustlenmistir. ayrica dunya’nin en buyuk gunes sistemi arastirmalari grubu olan gezegen arastirmalari dernegi’nin kuruculugunu ve olene kadar da yoneticiligini yapmistir. tabii ki, carl sagan’in bilimsel katkilari sadece bunlarla bitmiyordu. nasa’nin gunes sistemi’nin arastirilmasi icin gerceklestirdigi tum projelerde ust duzeyde gorev almis hatta mariner2, mariner9, viking, voyager, pioneer ve galileo uydularinin tasarimini ve yoneticiligini yapmistir. yine kendisinin tasarladigi bir altin plak da bu uzay araclarina yerlestirilmistir. bu plak ile sagan, uzay aracinin baska bir uygarlik tarafindan bulunmasi halinde dunya’yi ve insanoglunu tanitmayi hedeflemekteydi. bugun carl sagan ’in idaresinde gerceklestirilmis olan voyager’lar gunes sistemi’nin disina cikmis ve baska yildiz sistemlerine dogru yol almaktadir. belki de o altin plaklar hedeflerine ulasacaklardir.



ancak carl sagan, yaptigi bu bilimsel calismalarin cok otesinde bir bilim adamiydi. her seyden once o kendisini, bilimin gerceklerini halka aktarmakla yukumlu saymis bir insandi. hayatindaki en onemli amaclarindan biri populer bilimi halka, halkin anlayabilecegi gibi anlatmakti. carl sagan yazdigi kitaplar, yazilar ve yaptigi televizyon dizisi ile bunu fazlasiyla basarmis bir bilim adamidir. yazinin basinda da soylendigi gibi dunya uzerinde bunu basarmis pek az sayida bilim adamindan biridir. carl sagan’i ulkemizde daha da populer kilan ise 1997 yilinda gosterime giren contact (mesaj) isimli filmdir. cok onceden yazmis oldugu bir romandan uyarlanan bu filmde dunya disinda bir uygarlikla kurulan baglanti ve bunun cevresinde gelisen olaylar anlatilmaktaydi. carl sagan’in basarili romanlarindan bir digeri olan cennetin ejderleri ise pulitzer odulu almasini saglamistir. carl sagan contact filmini gormeyi cok istemistir ancak filmin son halini goremeden 20 aralik 1996’da hayata veda etmistir.



yasasaydi astronomi bilimine cok buyuk katkilar yapacagindan hic kusku yok. ancak arkasinda biraktigi eserleriyle bile bir cok genc astronomu pesinden suruklemeyi simdiden basarmis bir bilim adamidir, carl sagan.



carl sagan’i, en iyi esi ann druyan’in su sozleri anlatmaktadir:



"carl hic bir zaman inanmak istemedi, o her zaman bilmek istedi."

http://www.geocities.com/sinanali/carlsagan.htm

eserlerinden bazilari soyle olan bilim adami:

kozmos (ayni zamanda belgesel olarak da cekildi. vaktiyle trt’de yayinlandi.)

cennetin ejderleri

kozmik baglanti

karanlik bir dunyada bilimin mum isigi (tubitak yay.)

(bkz: karanlık bir dünyada bilimin mum ışığı)