koy enstitusu sistemi

hazırlıkları 1935’te başlatılıp 1937’de denemesine girişilen ve 1940’ta yasallaşan köy enstitüsü sistemi; cumhuriyet aydınlanmasının eğitim alanındaki en özgün ve en çok ses getiren bir uygulamasıdır. 17 nisan 1940’ta kabul edilen, 3803 sayılı köy enstitüleri kanunu’na göre “köy öğretmeni ve köye yarayan diğer meslek erbabını yetiştirmek üzere, ziraat işlerine elverişli arazisi bulunan yerlerde maarif vekilliğince köy enstitüleri açılır.” bu yasa hükmüne göre enstitülerin görevi sadece köy öğretmeni yetiştirmekle sınırlı olmayıp öğretmenle birlikte sağlık görevlileri, teknisyenler, meslek elemanları yetiştirmektir.

www.bilkent.edu.tr

su anki egitim sisteminden cok daha kalıtelı egitim veren sistem. kapatılmaları bu sistemi buraya getirmistir diye dusunmekteyim.

köy enstitülerinin kuruluşuna temel olan çok önemli gerekçeler bulunmaktadır. 1935 yılına gelindiğinde ülke nüfusunun yüzde 80’inin yaşadığı köylerde okul sayısı yok denilecek kadar azdır. bu okullara kentlerden bulunup gönderilen az sayıda öğretmen de köylerde tutunamamakta ve başarılı olamamaktadır. köy insanının eğitim gereksinmesi sadece okur yazarlıkla sınırlı değildir; bulaşıcı hastalıklarla savaşamamakta; üretimini ilkel yöntemlerle yapmaktadır. kurtuluş savaşı’nın ağır yükünü çeken köylüler henüz demokrasiyi yaşatacak cumhuriyet yurttaşı niteliğine kavuşamamıştır. kısacası köylüler, uygar toplumun tüm nimetlerinden yoksundurlar.

(bkz: köy enstitüleri)

asıl önemlisi, 1930-40’larda köye hizmet götürmek çok zordur. cumhuriyetle birlikte girişilen köye hizmet çabaları; ya köylünün beklentilerine uymadığı ya da becerilemediği için yarım kalmıştır. başarı için köylünün dilinden anlayan yeni bir aydın tipine gereksinme vardır. bu da köylünün kendi içinden çıkarılabilecektir. işin bu “püf” noktasını ilk yakalayan ve kendisi de bir köylü çocuğu olan büyük eğitimcimiz ismail hakkı tonguç’tur. büyük güçlüklerle öğrenim olanağı bulan tonguç, köy enstitüsü sisteminin hem kuramcısı, hem de kurucusudur. onu, atatürk’ün eski kurmaylarından milli eğitim bakanı saffet arıkan göreve getirmiş, sonraki bakan hasan âli yücel de onun girişimlerine sahip çıkmıştır.

okuduğum bir kitapta doğu’daki ensttütüleri bir kısım insan fuhuş yuvası olmakla suçlayıp kapattırmış zamanında.

komünist yetiştirdiği iddiaları da sistemin kaldırılmasında etken olmuştur.