sone

iki dortlu ve iki ucluden olusan,on dort dizeli bir bati siir turu.

sone 46 / william shakespeare


savaşır gözlerimle gönlüm öldüresiye
senin güzelliğinin ganimeti yüzünden:
gözüm kovar gönlümü seni görmesin diye,
gönlüm ister gözüme pay vermemek yüzünden.
gönlüm bildirir senin orada yattığını
öyle bir hücredeki giremez billur gözler;
gözüm inkara kalkar gönlün anlattığını,
güzel yüzünün ona sığındığını söyler.
gönlü dinleyip karar vermek için toplanır
düşünceler kurulu:soruşturur hakçası
kurulun yargısıyla bir karara bağlanır
seven gözün payıyla duyan gönlün parçası:

senin dış güzelliğin olur gözümün payı,
gönlüm kazanır aşkın gönlündeki dünyayı.


çeviri: talat sait halman

türk edebiyatına 1900 yıllarda giren nazım türü

sone 12 william shakespeare

zamanin ve saatin tik tagini sayarken
giriyor gun gecenin igrenc kara koynuna
meneksede kuruyup solup vakti gecerken
ak gumusler yagiyor o samur saclarina
ulu agaca bir bak, yapraksiz cirilciplak,
bir zaman golgesinde koyun kuzu melerdi.
yazin yesil ekini demet demet olarak,
sararinca puskul puskul kagniya yuklenirdi.
bir an guzelliginin yarinini sorunca,
bilirim eller gibi senide harcar zaman.
tatli yakisiklilar zamani takmayinca,
genc ve cabuk olurler, baskasidir cogalan.
kimse karsi duramaz zamanin tirpanina
tohum at, taze basak dikilsin karsisina.

(bkz: sone 9)
(bkz: sone 81)
(bkz: sone 42)
(bkz: sone 55)

15 ve 16. yüzyıl batı edebiyatında oldukça ilgi görmüş, yaklaşık 3 şekilde yazılan ; petrarch, şekspir ve spenser soneleri, şiir türü. şekspirin soneleri pek bilinmez. petrarch ise hep sevgiliye acısını anlatır durur. petrarch sonesi octave ve sestet den oluşur, şekspir sonesi 3 dörtlük ve ardından iki dizeden oluşur. carpe diem yaygın bir sone motifidir.

ingilizcesi için: sonnet

kaynağı italyan şiiri olan ve özellikle italyan, fransız ve ingiliz edebiyatlarında yaygın olarak kullanılmış olan, kafiye düzeni ülkelere ve şairlere göre değişen, on dört dizelik nazım şekli.

petrarca, ronsard, shakespeare, milton, wordsworth, keats, baudelaire, rimbaud, verlaine, valery ve cummings sone şeklini ustalıkla kullanmış ünlü şairlerden bazılarıdır.

ilk sone orneklerine sicilya` da rastlanilmis. suffo adli bi kadin sair o zamanlarda bir ilke imza atarak kadini oven siirler yazmaya baslamis. onun sayesinde orta caglara gelindiginde erkekler artik erkekler icin degil kadinlar icin siir yazmaya baslamislar.
sone diyince akla ilk gelen isim kuskusuz shakespeare oluyor. shakespeare` in kendine ozgu sone tarzi var ki bu yuzden shakespearean sonnet diye geciyor ve bazi sairler de onun yolundan gidiyor. kendine ozgu bir uyak duzeni, 3 dortluk ve 2 misradan olusan couplet bolumu shakespeare sonesinin en temel ozelligi olarak karsimiza cikiyor.