bayraginda, kizil zemin uzerine siyah cift basli kartal figuru bulunan ulke.
arnavutluk
orjinal adi shapiperia, ingilizcesi albania olan balkan yarimadasinda, kuzeyden ve dogudan yugoslavya ile, guneyden ise yunanistan ile sinirli ve para birimi lek olan minik ulke. ulke isminin anlami kartallar diyaridir. bu yuzden bayraklari kirmizi uzerine cift basli kartaldir.
(bkz: enver hoca)
para birimi lek olan ulke.
arnavut cigerinin "acaba burdan mi geliyor?" diye sordugum ulke.
benim ulkem
(bkz: arnavut kaldirimi)
baskenti tirandir.
baskanin adamlari filminde abdnin yalandan saldirdigi ulke.
arnavutluk guneydogu avrupa’da bir balkan ve akdeniz ulkesidir. balkan yarimadasinin bati bolgesinde uzanan arnavutluk, kuzeyden karadag, dogudan sirbistan ve makedonya, guneydogudan yunanistan, batidan adriyatik denizi’yle cevrilidir.
osmanli devleti 1417’de arnavutluk’u ele gecirerek arnavut sancagini kurdu. arnavutluk’ta 1432’den sonra osmanli idaresine karsi cesitli isyanlar cikti. bu isyanlar ve bazi dis mudahaleler dolayisiyla arnavutluk’un bir kismi osmanlilarin elinden cikti. 1463 osmanli-venedik savaslarindan sonra osmanli, arnavutluk’un elinden cikan bolgelerini geri almaya basladi ve 1501’de buyuk bir kismini ele gecirdi.
osmanli fethinden sonra dort asirdan fazla bir sure avrupa’da islam’in yayilmasinda bir merkez rolu oynayan arnavutluk, 1912’de diger balkan ulkeleriyle birlikte osmanlilar’dan ayrildi. ancak bu tarihten sonra da balkan ulkeleri birligi’nin saldirilarina ugradi. bu saldirilar sonunda arnavutluk’a giren hiristiyan balkan ordulari ulkenin musluman halkini hiristiyan olmakla olum arasinda bir tercih yapmaya zorladilar. o tarihlerde onbinlerce arnavut hiristiyan olmadigindan oldurulmustur. isgalciler 1914’te sirp asilli william ovfid’i ulkeye kral tayin ettiler. ancak kral william din ve milliyet yonunden arnavutlara yabanci oldugundan ulkede otoriteyi saglayamadi. bu yuzden arnavutluk 1925’e kadar tam bir karisiklik yasadi. bu donemde ulkenin bagimsizligini saglamak icin ceteler olusturuldu ve bu ceteler isgalcilere karsi mucadele ettiler. 1925’in baslarinda ulkede cumhuriyet ilan edildi ve cumhurbaskanligina da ahmed zogu secildi. 1939’da ii. dunya savasi’nin baslamasiyla birlikte fasist italyan ordulari arnavutluk’u isgal etti. bu isgal 29 kasim 1944’e kadar surdu. isgalin sona ermesinden hemen sonra ulkede enver hoca’nin liderliginde bir komunist rejim kuruldu.
komunist arnavutluk ilk zamanlar rusya’ya yanasti ve o siralar stalin’in yonettigi rusya’dan destek gordu. ancak altmisli yillardan sonra daha cok cin’e yoneldi. yetmisli yillarin basindan itibaren cin’le de baglantisini keserek, kendine ozel, icine kapanik bir ulke halini aldi. arnavutluk’taki komunist rejim basindan itibaren baskici cizgiyi izledi. ulke halkinin disariyla baglantisini kesti. daha komunist diktatorlugun kuruldugu ilk yillarda binlerce insan italya’yla isbirligi yaptiklari gerekcesiyle idam edildi. sonraki yillarda da halk icindeki butun gelismeler cok iyi organize edilmis bir istihbarat orgutu araciligiyla izlendi.
enver hoca, 11 nisan 1985’te olunceye kadar yonetimde kaldi. ondan sonra cumhurbaskanligina ramiz alia secildi.
sovyetler birligi’nde baslayan degisim ruzgârlarindan en son etkilenen dogu avrupa ulkesi arnavutluk olmustur. ulke yonetiminin halkin disariyla baglantisini kesmesinin ve dunyadaki gelismelerden dogru bir sekilde haber almasini engellemesinin bunda buyuk etkisi olmustur. temmuz 1990’in baslarinda tiran’da bazi kisilerin yabanci buyukelciliklere siginmasi olaylarina kadar gorunurde ciddi bir olay yasanmamisti.
arnavutluk cumhurbaskani ramiz aliya 25 ocak 1990’da yaptigi konusmasinda, dogu blokundaki gelismeleri sosyalist cizgiden sapma ve bir felaket olarak niteledi ve arnavutluk’un bu duruma asla dusmeyecegini ileri surdu. ama cok gecmeden temmuz 1990’da meydana gelen olaylar halkin rejimden rahatsiz oldugunu ortaya cikardi ve ulke cok hizli bir degisim surecine girdi. ramiz alia, bu hizli degisim sureci icinde koltugunu koruyabilmek icin birden radikal bir reformcu kesildi. halkin tepkisini yatistirmak icin cok partili sisteme gecme karari aldi. ardindan, iktidardaki komunist emek partisi’nin yanisira demokrat parti’nin kurulusu da resmen kabul edildi. bunu basin alaninda da bazi ozgurlukler saglanarak demokrat parti’nin demokrasinin dogusu adli bir gazete cikarmasina izin verilmesi izledi.
ramiz alia’nin ulkede pazar sistemine dayali bir ekonomik modele gecilecegini aciklamasi uzerine ekonomik reformlar da uygulamaya konmaya basladi. butun bu reformlarin sureklilik kazanmasi icin yururluge konan yeni anayasa da kismen din hurriyeti, ozel mulkiyet edinme hakki, seyahat hurriyeti ve yabanci sermayenin ulke icinde is yapmasi imkâni getiriyordu.
10 subat 1991’de 250 kisilik halk meclisi uyelerinin belirlenmesi icin secimler yapildi. secimlerin boyle aceleye getirilmesindeki amac muhalefet partilerinin teskilatlanmalarini tamamlamadan, halka kendilerini tanitamadan ve secim hilelerinin yapilabilecegi ortam mevcutken emek partisi’nin devami olan sosyalist parti’nin bir donem daha iktidarda kalmasini saglamakti. oyle de oldu ve sosyalist parti secimlerde parlamentoda 169 uyelik kazandi. ancak halk bu sonuctan memnun kalmadi ve tepki gosterdi. bunun uzerine 22 mart 1992’de tekrar secim yapildi ve bu secimlerde demokrat parti 92 milletvekilligi kazanarak birinci parti oldu. bunun uzerine ramiz aliya istifa etmek zorunda kaldi ve cumhurbaskanligina demokrat parti lideri sali berisa secildi. sosyalist parti iktidarina da son verilerek demokrat parti liderliginde bir hukumet kuruldu.
cografi
onemli sehirleri: tiran, iskodra, elbasan, dirac, korce, avlonya.
nufusu: 3.425.000 (1993 tahmini). nufusun % 36’si sehirlerde yasamaktadir. ortalama omur 72 yildir. cocuk olumlerinin orani binde 28’dir. nufusun % 33’unu 14 yasin altindakiler olusturmaktadir.
nufus artis hizi: % 1.7
etnik yapi: % 95.3 arnavut, % 2.5 cingene, % 1.8 yunan, % 0.14 makedon, kalani diger etnik unsurlar. arnavutlarin iliyalilarin soyundan geldikleri sanilmaktadir. makedonya ve kosova basta olmak uzere eski yugoslavya cumhuriyetlerine ve dunyanin bircok ulkesine yayilmislardir. arnavutluk’taki arnavutlarin % 70’i musluman buyuk cogunlugu sunni, az bir kismi da bektasidir.
dil: resmi dil arnavutcadir. etnik unsurlarin dilleri de konusulur.
cografi durumu: bir balkan ulkesi olan ve balkan yarimadasinin bati bolgesinde uzanan arnavutluk, kuzeyden karadag, dogudan sirbistan ve makedonya, guneydogudan yunanistan, batidan adriya denizi’yle cevrilidir. adriya denizi’ne bakan kiyisinin uzunlugu 316 km’dir. genelde daglik olan topraklarinin ucte ikisi daglar ve tepelerden olusur. kalan kismi ise ovalik ve alcak tepelerdir. ulkenin batisinda adriya denizi’ne paralel olarak dinar alpleri, kuzeyinde de arnavutluk alpleri uzanir. en yuksek yerleri korab tepesi (2751 m.) ve yezertsa zirvesi (2694 m.)’dir. cok sayida akarsuyu vardir. en uzun irmaklari drina, vyosa, skumbi, semani, mati ve erzen’dir. iskodra, ohri ve prespa gollerinin bir kismi arnavutluk’a aittir. sinirlari icinde bazi kucuk golleri vardir ve bunlarin bazilari buzul golleridir. topraklarinin % 36’si ormanlik, % 17’si tarim alani, % 14’u otlaktir. akdeniz iklimi kusaginda bulunan arnavutluk’ta yazlar kuru sicak ve gunesli, kislar bol yagmurlu ve yumusak gecer. daglik kisimlarda iklim bolgeden bolgeye degisir. buralarda kislar daha soguktur. kiyidan biraz icerde yeralan baskent tiran’da yillik sicaklik ortalamasi 15.6 derece, yillik yagis ortalamasi da 1588 mm.’dir.
yonetim
yonetim sekli: arnavutluk cok partili demokratik sistemle ve 29 nisan 1991’de yururluge konan anayasayla yonetilmektedir. devletin en ust yoneticisi devlet baskani, hukumetin baskani basbakandir. uyeleri serbest genel secimlerle belirlenen 140 uyeli bir parlamentosu vardir. arnavutluk, bm’e ve uluslarasi para fonu’na uyedir.
siyasi partiler: arnavutluk’taki siyasi partilerin basta gelenleri sunlardir:
demokrat parti: liberal anlayisa sahiptir. en son genel secimlerde parlamentoda 92 uyelik kazanan bu parti iktidari elinde bulundurmaktadir.
sosyal demokrat parti: solcudur. en son genel secimlerde parlamentoda 7 uyelik kazandi.
sosyalist parti: komunist emek partisi’nin devamidir. en son genel secimlerde parlamentoda 38 uyelik kazandi.
cumhuriyetci parti: demokrat parti’ye yakindir.
idari bolunus: 27 ille, 200 ilceye ayrilir.
dis problemleri: en onemli dis problemi kosova meselesidir. bugun yeni yugoslavya sinirlari icinde bulunan ve sirbistan yonetimi tarafindan ozerkligi kaldirilarak sirbistan’a ilhak edilmis olan kosova halkinin % 80’den fazlasi arnavut asillidir. arnavutluk yonetimi kosova meselesine sahip cikmakta ve buranin bagimsizligi icin mucadele eden kosova arnavutlarini desteklemektedir. makedonya’da yasayan arnavutlara baski uygulanmasi da bu iki ulke iliskilerini olumsuz yonde etkilemektedir.
arnavutluk-yunanistan iliskileri de iyi degildir ve yunanistan etnik azinlik ve goc gibi konularda arnavutluk yonetimine baski yapmaktadir.
ekonomi
ekonomi: arnavutluk ekonomisi daha cok maden uretimine ve sanayiye dayanir. bir miktar petrol ve dogal gaz cikarmaktadir. 1992’de toplam 6 milyon varil petrol, 136 milyon m3 dogal gaz uretmistir. 1993’deki petrol rezervi 185 milyon varil, dogal gaz rezervi 11 milyar m3 olarak tahmin ediliyordu. ayrica krom, linyit, nikel, bakir, demir, kukurt, cinko, kursun ve boksit uretmektedir.
tarim ve hayvanciligin da ekonomide onemli yeri vardir. bu sektorlerden elde edilen gelirin gayri safi yurtici hasiladaki payi % 36’dir ve calisan nufusun % 55’i bu alanlarda is gormektedir. orta kesimdeki kiyi ovalarda daha cok bugday, misir, tutun ve patates, ic kesimlerde daha cok seker pancari, guney kiyilarda en cok zeytin ve turuncgiller uretilir. ulke genelinde bunlardan baska meyve ve sebzeler de uretilmektedir. 1992’de 600 bin ton tahil, 60 bin ton yer bitkileri, 15 bin ton baklagiller, 130 bin ton meyve, 250 bin ton sebze uretilmistir. ayni yil ulkede 500 bin bas sigir, 1 milyon bas koyun, 170 bin bas domuz bulunuyordu. 1991’de % 55’i denizden, % 45’i ic sulardan olmak uzere 12 bin ton balik avlanmistir. ayni yil 2.6 milyon ton da tomruk uretilmistir.
dis ticaret: ihrac ettigi urunlerinin basinda petrol, maden cevherleri (bunlar tum ihracatinin % 47’sini olusturur) ve cesitli tarim urunleri gelir. ithal ettigi mallarin basinda da makinalar, ulasim araclari ve yedek parcalari, gida maddeleri, kimyasal maddeler ve dayanikli tuketim maddeleri gelir. 1991’deki dis ticaret acigi 179 milyon dolar olmustur.
sanayi: en cok metalurji, demir-celik, kimya, tekstil, ayakkabi, deri, kereste, mobilya, gida, mesrubat, sigara, ilac ve insaat malzemeleri sanayileri gelismistir ve gelisme yolundadir. yerel kaynaklardan ve imalat sanayiinden elde edilen gelirlerin gayri safi yurtici hasiladaki payi % 42’dir. calisan nufusun yaklasik % 19.5’i sanayi sektorunde is gormektedir. buna maden ocaklarinda calisanlar da dahildir.
enerji: 1991’de 2 milyar 800 milyon kw/saat elektrik uretilmis, 3 milyar 155 milyon kw/saat tuketilmis, aradaki fark ithalatla karsilanmistir. elektrik enerjisinin % 9’u termik santrallerden, % 91’i hidroelektrik santrallerinden elde edilmektedir. kisi basina yillik elektrik tuketimi ortalama 960 kw/saattir.
ulasim: ulkenin tarifeli sefer yapilan tek havaalani baskent tiran’daki uluslararasi trafige acik havaalanidir. arnavutluk, 100 grostonun ustunde yuk tasiyabilen 25 gemiye, 720 km. demiryoluna, 8.000 km.’si asfaltlanmis olmak uzere 21.000 km. karayoluna sahiptir. bu ulkede ortalama 68 kisiye bir motorlu ulasim araci dusmektedir.
egitim: egitim ucretsizdir. 1800 ilkokul, 50 genel ortaogretim kurumu, 470 mesleki ortaogretim kurumu, 8 yuksekogretim kurumu vardir. universite cagindaki genclerden universiteye kayit yaptiranlarin orani % 8, okuma yazma bilenlerin orani ise % 100’dur.
saglik: arnavutluk’ta 900 hastane, toplam olarak 5860 doktor ve dis doktoru, 40 bin ebe ve bayan saglik gorevlisi mevcuttur. ortalama 585 kisiye bir doktor dusmektedir. (buna dis doktorlari da dahildir.)
kaynak:wikipedia.org
osmanli devleti 1417’de arnavutluk’u ele gecirerek arnavut sancagini kurdu. arnavutluk’ta 1432’den sonra osmanli idaresine karsi cesitli isyanlar cikti. bu isyanlar ve bazi dis mudahaleler dolayisiyla arnavutluk’un bir kismi osmanlilarin elinden cikti. 1463 osmanli-venedik savaslarindan sonra osmanli, arnavutluk’un elinden cikan bolgelerini geri almaya basladi ve 1501’de buyuk bir kismini ele gecirdi.
osmanli fethinden sonra dort asirdan fazla bir sure avrupa’da islam’in yayilmasinda bir merkez rolu oynayan arnavutluk, 1912’de diger balkan ulkeleriyle birlikte osmanlilar’dan ayrildi. ancak bu tarihten sonra da balkan ulkeleri birligi’nin saldirilarina ugradi. bu saldirilar sonunda arnavutluk’a giren hiristiyan balkan ordulari ulkenin musluman halkini hiristiyan olmakla olum arasinda bir tercih yapmaya zorladilar. o tarihlerde onbinlerce arnavut hiristiyan olmadigindan oldurulmustur. isgalciler 1914’te sirp asilli william ovfid’i ulkeye kral tayin ettiler. ancak kral william din ve milliyet yonunden arnavutlara yabanci oldugundan ulkede otoriteyi saglayamadi. bu yuzden arnavutluk 1925’e kadar tam bir karisiklik yasadi. bu donemde ulkenin bagimsizligini saglamak icin ceteler olusturuldu ve bu ceteler isgalcilere karsi mucadele ettiler. 1925’in baslarinda ulkede cumhuriyet ilan edildi ve cumhurbaskanligina da ahmed zogu secildi. 1939’da ii. dunya savasi’nin baslamasiyla birlikte fasist italyan ordulari arnavutluk’u isgal etti. bu isgal 29 kasim 1944’e kadar surdu. isgalin sona ermesinden hemen sonra ulkede enver hoca’nin liderliginde bir komunist rejim kuruldu.
komunist arnavutluk ilk zamanlar rusya’ya yanasti ve o siralar stalin’in yonettigi rusya’dan destek gordu. ancak altmisli yillardan sonra daha cok cin’e yoneldi. yetmisli yillarin basindan itibaren cin’le de baglantisini keserek, kendine ozel, icine kapanik bir ulke halini aldi. arnavutluk’taki komunist rejim basindan itibaren baskici cizgiyi izledi. ulke halkinin disariyla baglantisini kesti. daha komunist diktatorlugun kuruldugu ilk yillarda binlerce insan italya’yla isbirligi yaptiklari gerekcesiyle idam edildi. sonraki yillarda da halk icindeki butun gelismeler cok iyi organize edilmis bir istihbarat orgutu araciligiyla izlendi.
enver hoca, 11 nisan 1985’te olunceye kadar yonetimde kaldi. ondan sonra cumhurbaskanligina ramiz alia secildi.
sovyetler birligi’nde baslayan degisim ruzgârlarindan en son etkilenen dogu avrupa ulkesi arnavutluk olmustur. ulke yonetiminin halkin disariyla baglantisini kesmesinin ve dunyadaki gelismelerden dogru bir sekilde haber almasini engellemesinin bunda buyuk etkisi olmustur. temmuz 1990’in baslarinda tiran’da bazi kisilerin yabanci buyukelciliklere siginmasi olaylarina kadar gorunurde ciddi bir olay yasanmamisti.
arnavutluk cumhurbaskani ramiz aliya 25 ocak 1990’da yaptigi konusmasinda, dogu blokundaki gelismeleri sosyalist cizgiden sapma ve bir felaket olarak niteledi ve arnavutluk’un bu duruma asla dusmeyecegini ileri surdu. ama cok gecmeden temmuz 1990’da meydana gelen olaylar halkin rejimden rahatsiz oldugunu ortaya cikardi ve ulke cok hizli bir degisim surecine girdi. ramiz alia, bu hizli degisim sureci icinde koltugunu koruyabilmek icin birden radikal bir reformcu kesildi. halkin tepkisini yatistirmak icin cok partili sisteme gecme karari aldi. ardindan, iktidardaki komunist emek partisi’nin yanisira demokrat parti’nin kurulusu da resmen kabul edildi. bunu basin alaninda da bazi ozgurlukler saglanarak demokrat parti’nin demokrasinin dogusu adli bir gazete cikarmasina izin verilmesi izledi.
ramiz alia’nin ulkede pazar sistemine dayali bir ekonomik modele gecilecegini aciklamasi uzerine ekonomik reformlar da uygulamaya konmaya basladi. butun bu reformlarin sureklilik kazanmasi icin yururluge konan yeni anayasa da kismen din hurriyeti, ozel mulkiyet edinme hakki, seyahat hurriyeti ve yabanci sermayenin ulke icinde is yapmasi imkâni getiriyordu.
10 subat 1991’de 250 kisilik halk meclisi uyelerinin belirlenmesi icin secimler yapildi. secimlerin boyle aceleye getirilmesindeki amac muhalefet partilerinin teskilatlanmalarini tamamlamadan, halka kendilerini tanitamadan ve secim hilelerinin yapilabilecegi ortam mevcutken emek partisi’nin devami olan sosyalist parti’nin bir donem daha iktidarda kalmasini saglamakti. oyle de oldu ve sosyalist parti secimlerde parlamentoda 169 uyelik kazandi. ancak halk bu sonuctan memnun kalmadi ve tepki gosterdi. bunun uzerine 22 mart 1992’de tekrar secim yapildi ve bu secimlerde demokrat parti 92 milletvekilligi kazanarak birinci parti oldu. bunun uzerine ramiz aliya istifa etmek zorunda kaldi ve cumhurbaskanligina demokrat parti lideri sali berisa secildi. sosyalist parti iktidarina da son verilerek demokrat parti liderliginde bir hukumet kuruldu.
cografi
onemli sehirleri: tiran, iskodra, elbasan, dirac, korce, avlonya.
nufusu: 3.425.000 (1993 tahmini). nufusun % 36’si sehirlerde yasamaktadir. ortalama omur 72 yildir. cocuk olumlerinin orani binde 28’dir. nufusun % 33’unu 14 yasin altindakiler olusturmaktadir.
nufus artis hizi: % 1.7
etnik yapi: % 95.3 arnavut, % 2.5 cingene, % 1.8 yunan, % 0.14 makedon, kalani diger etnik unsurlar. arnavutlarin iliyalilarin soyundan geldikleri sanilmaktadir. makedonya ve kosova basta olmak uzere eski yugoslavya cumhuriyetlerine ve dunyanin bircok ulkesine yayilmislardir. arnavutluk’taki arnavutlarin % 70’i musluman buyuk cogunlugu sunni, az bir kismi da bektasidir.
dil: resmi dil arnavutcadir. etnik unsurlarin dilleri de konusulur.
cografi durumu: bir balkan ulkesi olan ve balkan yarimadasinin bati bolgesinde uzanan arnavutluk, kuzeyden karadag, dogudan sirbistan ve makedonya, guneydogudan yunanistan, batidan adriya denizi’yle cevrilidir. adriya denizi’ne bakan kiyisinin uzunlugu 316 km’dir. genelde daglik olan topraklarinin ucte ikisi daglar ve tepelerden olusur. kalan kismi ise ovalik ve alcak tepelerdir. ulkenin batisinda adriya denizi’ne paralel olarak dinar alpleri, kuzeyinde de arnavutluk alpleri uzanir. en yuksek yerleri korab tepesi (2751 m.) ve yezertsa zirvesi (2694 m.)’dir. cok sayida akarsuyu vardir. en uzun irmaklari drina, vyosa, skumbi, semani, mati ve erzen’dir. iskodra, ohri ve prespa gollerinin bir kismi arnavutluk’a aittir. sinirlari icinde bazi kucuk golleri vardir ve bunlarin bazilari buzul golleridir. topraklarinin % 36’si ormanlik, % 17’si tarim alani, % 14’u otlaktir. akdeniz iklimi kusaginda bulunan arnavutluk’ta yazlar kuru sicak ve gunesli, kislar bol yagmurlu ve yumusak gecer. daglik kisimlarda iklim bolgeden bolgeye degisir. buralarda kislar daha soguktur. kiyidan biraz icerde yeralan baskent tiran’da yillik sicaklik ortalamasi 15.6 derece, yillik yagis ortalamasi da 1588 mm.’dir.
yonetim
yonetim sekli: arnavutluk cok partili demokratik sistemle ve 29 nisan 1991’de yururluge konan anayasayla yonetilmektedir. devletin en ust yoneticisi devlet baskani, hukumetin baskani basbakandir. uyeleri serbest genel secimlerle belirlenen 140 uyeli bir parlamentosu vardir. arnavutluk, bm’e ve uluslarasi para fonu’na uyedir.
siyasi partiler: arnavutluk’taki siyasi partilerin basta gelenleri sunlardir:
demokrat parti: liberal anlayisa sahiptir. en son genel secimlerde parlamentoda 92 uyelik kazanan bu parti iktidari elinde bulundurmaktadir.
sosyal demokrat parti: solcudur. en son genel secimlerde parlamentoda 7 uyelik kazandi.
sosyalist parti: komunist emek partisi’nin devamidir. en son genel secimlerde parlamentoda 38 uyelik kazandi.
cumhuriyetci parti: demokrat parti’ye yakindir.
idari bolunus: 27 ille, 200 ilceye ayrilir.
dis problemleri: en onemli dis problemi kosova meselesidir. bugun yeni yugoslavya sinirlari icinde bulunan ve sirbistan yonetimi tarafindan ozerkligi kaldirilarak sirbistan’a ilhak edilmis olan kosova halkinin % 80’den fazlasi arnavut asillidir. arnavutluk yonetimi kosova meselesine sahip cikmakta ve buranin bagimsizligi icin mucadele eden kosova arnavutlarini desteklemektedir. makedonya’da yasayan arnavutlara baski uygulanmasi da bu iki ulke iliskilerini olumsuz yonde etkilemektedir.
arnavutluk-yunanistan iliskileri de iyi degildir ve yunanistan etnik azinlik ve goc gibi konularda arnavutluk yonetimine baski yapmaktadir.
ekonomi
ekonomi: arnavutluk ekonomisi daha cok maden uretimine ve sanayiye dayanir. bir miktar petrol ve dogal gaz cikarmaktadir. 1992’de toplam 6 milyon varil petrol, 136 milyon m3 dogal gaz uretmistir. 1993’deki petrol rezervi 185 milyon varil, dogal gaz rezervi 11 milyar m3 olarak tahmin ediliyordu. ayrica krom, linyit, nikel, bakir, demir, kukurt, cinko, kursun ve boksit uretmektedir.
tarim ve hayvanciligin da ekonomide onemli yeri vardir. bu sektorlerden elde edilen gelirin gayri safi yurtici hasiladaki payi % 36’dir ve calisan nufusun % 55’i bu alanlarda is gormektedir. orta kesimdeki kiyi ovalarda daha cok bugday, misir, tutun ve patates, ic kesimlerde daha cok seker pancari, guney kiyilarda en cok zeytin ve turuncgiller uretilir. ulke genelinde bunlardan baska meyve ve sebzeler de uretilmektedir. 1992’de 600 bin ton tahil, 60 bin ton yer bitkileri, 15 bin ton baklagiller, 130 bin ton meyve, 250 bin ton sebze uretilmistir. ayni yil ulkede 500 bin bas sigir, 1 milyon bas koyun, 170 bin bas domuz bulunuyordu. 1991’de % 55’i denizden, % 45’i ic sulardan olmak uzere 12 bin ton balik avlanmistir. ayni yil 2.6 milyon ton da tomruk uretilmistir.
dis ticaret: ihrac ettigi urunlerinin basinda petrol, maden cevherleri (bunlar tum ihracatinin % 47’sini olusturur) ve cesitli tarim urunleri gelir. ithal ettigi mallarin basinda da makinalar, ulasim araclari ve yedek parcalari, gida maddeleri, kimyasal maddeler ve dayanikli tuketim maddeleri gelir. 1991’deki dis ticaret acigi 179 milyon dolar olmustur.
sanayi: en cok metalurji, demir-celik, kimya, tekstil, ayakkabi, deri, kereste, mobilya, gida, mesrubat, sigara, ilac ve insaat malzemeleri sanayileri gelismistir ve gelisme yolundadir. yerel kaynaklardan ve imalat sanayiinden elde edilen gelirlerin gayri safi yurtici hasiladaki payi % 42’dir. calisan nufusun yaklasik % 19.5’i sanayi sektorunde is gormektedir. buna maden ocaklarinda calisanlar da dahildir.
enerji: 1991’de 2 milyar 800 milyon kw/saat elektrik uretilmis, 3 milyar 155 milyon kw/saat tuketilmis, aradaki fark ithalatla karsilanmistir. elektrik enerjisinin % 9’u termik santrallerden, % 91’i hidroelektrik santrallerinden elde edilmektedir. kisi basina yillik elektrik tuketimi ortalama 960 kw/saattir.
ulasim: ulkenin tarifeli sefer yapilan tek havaalani baskent tiran’daki uluslararasi trafige acik havaalanidir. arnavutluk, 100 grostonun ustunde yuk tasiyabilen 25 gemiye, 720 km. demiryoluna, 8.000 km.’si asfaltlanmis olmak uzere 21.000 km. karayoluna sahiptir. bu ulkede ortalama 68 kisiye bir motorlu ulasim araci dusmektedir.
egitim: egitim ucretsizdir. 1800 ilkokul, 50 genel ortaogretim kurumu, 470 mesleki ortaogretim kurumu, 8 yuksekogretim kurumu vardir. universite cagindaki genclerden universiteye kayit yaptiranlarin orani % 8, okuma yazma bilenlerin orani ise % 100’dur.
saglik: arnavutluk’ta 900 hastane, toplam olarak 5860 doktor ve dis doktoru, 40 bin ebe ve bayan saglik gorevlisi mevcuttur. ortalama 585 kisiye bir doktor dusmektedir. (buna dis doktorlari da dahildir.)
kaynak:wikipedia.org
coğrafi verileri
konum: güneydoğu avrupa’da, adriyatik denizi kıyısında yer almakta olup, kuzey ve kuzey doğuda karadağ, kosova, doğuda makedonya, güney ve güney batıda yunanistan ile komşudur.
coğrafi konumu: 41 00 kuzey enlemi, 20 00 doğu boylamı
haritadaki konumu: avrupa
yüzölçümü: toplam: 28,748 km²
kara: 27,398 km²
su: 1,350 km²
sınırları: toplam: 720 km
sınır komşuları: yunanistan 282 km, makedonya 151 km, karadağ 172 km, serbistan 115 km
akarsuları: kuzeydeki işkodra gölü (368 km²) balkanlardaki en büyük gölüdür. ohri gölü 362 km² güney-doğudadır ve balkanların en derin gölüdür. prespa gölü ise makedonya, yunanistan ve arnavutluk arasındadır. bunların dışında kuzey ve kuzeydoğusunda küçük alp gölleri mevcuttur. drin, mati, işmi, erzeni, şkurbini, semani, niosa başlıca ırmaklardır. 152 ırmak ve çay, 5 baraj, 200 kaynak (içme suyu ve mineral) vardır.
sahil şeridi: 362 km
iklimi: ilıman iklim; kışlar soğuk, bulutlu, yağışlı; yazlar sıcak, açık, kuru geçer; iç kısımlarında daha soğuk ve daha rutubetli bir iklim hakimdir.
arazi yapısı: arnavutluk dağlık bir ülkedir. ülkenin batısında denizden yüksekliği 300 metre olan platolar olmakla birlikte üçte ikisi dağlık ve tepeliktir.
deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: adriyatik denizi 0 m; en yüksek noktası: maja e korabit (korabi dağı) 2,764 m
doğal kaynakları: petrol, doğal gaz, kömür, krom, bakır, kereste, nikel
arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %20
düzenli ekilen topraklar: %5
otlaklar: %15
ormanlık arazi: %38
diğer: %21 (2005 verileri)
sulanan arazi: 3,530 km² (1993 verileri)
doğal afetler: yıkıcı depremler; güneybatı kıyısında su baskınları; kuraklık
nüfus bilgileri
nüfusu: 3,581,655 (2006 temmuz ayı tahmini) nüfusun %50 si kırsal alanda ikame eder.
yaş yapısı: 0-14 yaş: %24.8 (erkek 464,954; kadın 423,003)
15-64 yaş: %66.3 (erkek 1,214,942; kadın 1,158,562)
65 yaş ve üzeri: %8.9 (erkek 148,028; kadın 172,166) (2006 verileri)
nüfus artış oranı: %0.52 (2006 verileri)
nüfus yoğunluğu: nüfus yoğunluğu km²’ye 113,3 dir.
mülteci sayısı: -4.67 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.1 erkek/kadın
15 yaş altı: 1.1 erkek/kadın
15-64 yaş: 1.05 erkek/kadın
65 yaş ve üzeri: 0.86 erkek/kadın
toplam nüfus: 1.04 erkek/kadın (2006 tahmini)
bebek ölüm oranı: 20.75 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 77.43 yıl
erkeklerde: 74.78 yıl
kadınlarda: 80.34 yıl (2006 tahmini)
ortalama çocuk sayısı: 2.03 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
hiv/aids - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01den az (1999 verileri)
ulus: arnavut
nüfusun etnik dağılımı: %95 arnavut, %3 yunan, diğerleri %2 2 (roman, sırp, bulgar).
dinler: %70 müslüman, %20 arnavut ortodoksu, %10 katolik.
dil: resmi dil arnavutçadır, ayrıca yunanca konuşulmaktadır.
okur yazar oranı: 9 yaş ve üzeri bilgiler
toplam nüfusta: %86.5 (2003 tahmini)
eğitim alanında avrupa standardını yakalamak üzere büyük reformlar yapılmaktadır.
yönetimi
ülke adı: resmi tam adı: arnavutluk cumhuriyeti
kısa şekli : arnavutluk
ingilizce: albania
yerel tam adı: republika e shqiperise
yerel kısa şekli: shqiperia
eski adı: arnavutluk sosyalist halk cumhuriyet
yönetim biçimi: cumhuriyet.
başkenti: tiran
idari bölümler: 36 şehir berat, bulqize, delvine, devoll (bilisht), diber (peshkopi), durres, elbasan, fier, gjirokaster, gramsh, has (krume), kavaje, kolonje (erseke), korce, kruje, kucove, kukes, kurbin, lezhe, librazhd, lushnje, malesi e madhe (koplik), mallakaster (ballsh), mat (burrel), mirdite (rreshen), peqin, permet, pogradec, puke, sarande, shkoder (işkodra), skrapar (corovode), tepelene, tiran (tirana), tropoje (bajram curri), vlore
bağımsızlık günü: 28 kasım 1912 (osmanlı imparatorluğundan)
milli bayram: kurtuluş günü, 28 kasım 1912
anayasa: 28 kasım 1998 de referandumla yeni anayasa kabul edildi.
üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: acct, bsec (karadeniz ekonomik işbirliği), ccc (gümrük işbirliği konseyi), ce (avrupa konseyi), cei (orta avrupa girişimi), eapc (avrupa - atlantik ortaklık konseyi), ebrd (avrupa yatırım ve kalkınma bankası), ece (birleşmiş milletler avrupa ekonomik komisyonu), fao (tarım ve gıda örgütü), iaea (uluslararası atom enerjisi ajansı), ibrd (uluslararası imar ve kalkınma bankası), icao (uluslararası sivil havacılık örgütü), icrm (uluslararası kızılhaç ve kızılay hareketi), ida (uluslararası kalkınma birliği), idb (islam kalkınma bankası), ifad (uluslararası tarımsal kalkınma fonu), ifc (uluslararası finansman kurumu), ifrcs (uluslararası kızılhaç ve kızılay toplulukları federasyonu), ilo (uluslarası çalışma örgütü), imf (uluslararası para fonu), imo (uluslararası denizcilik örgütü), intelsat (uluslararası telekomünikasyon ve uydu örgütü), interpol (uluslararası polis teşkilatı), ioc (uluslararası olimpiyat komitesi), iom (uluslararası göçmen teşkilatı), iso (uluslararası standartlar örgütü), itu (uluslararası haberleşme birliği), oic (islam konferansı örgütü), opcw (kimyasal silahları yasaklama organizasyonu), osce (avrupa güvenlik ve işbirliği örgütü), pfp (barış için ortaklık), un (birleşmiş milletler), unctad (birleşmiş milletler ticaret ve kalkınma konferansı), unesco (eğitim-bilim ve kültür örgütü), unido (endüstriyel kalkınma örgütü), unomig (bm gürcistan gözlem misyonu), upu (dünya posta birliği), wftu (dünya işçi sendikaları federasyonu), who (dünya sağlık örgütü), wipo (dünya fikri mülkiyet teşkilatı), wmo (dünya meteoroloji örgütü), wtoo (dünya turizm örgütü), wtro (dünya ticaret örgütü)
bayrağı: kırmızı üzerine çift başlı siyah kartaldır. arnavutlar kendilerini kartalın oğulları (shqipetare) olarak tanımlarlar.
ekonomik göstergeler
ekonomiye genel bakış: ekonomisi avrupa standartlarının altında olan arnavutluk, serbest piyasa ekonomisine geçiş dönemi yaşamaktadır.
iş gücü: 1.09 milyon (352,000 göçmen işçi dahil) (2004 tahmini)
sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %58, endüstri ve hizmet %42
işsizlik oranı: resmi olarak %14.3 (2004 tahmini); gerçek verilere göre %30 civarında olabilir.
bütçe: gelirler: 1.96 milyar $; giderler: 2.377 milyon $ (2005 verileri)
endüstri: gıda, tekstil ve giyim; kereste, yağ, çimento, kimyasallar, madencilik, temel metalürji
endüstrinin büyüme oranı: %3.1 (2005 tahmini)
elektrik üretimi: 5.68 milyar kwh (2004)
elektrik tüketimi: 6.76 milyar kwh (2004)
elektrik ihracatı: 200 milyon kwh (2003)
elektrik ithalatı: 1.08 milyar kwh (2004)
tarım ve hayvancılık ürünleri: buğday, mısır, patates, sebzeler, meyveler, şeker pancarı, üzüm; et, süt ürünleri
ihracat tutarı: 650.1 milyon $ (2005 verileri)
ihracat ürünleri: tekstil ve ayakkabı, metaller ve madensel cevherler, ham petrol, sebzeler, meyveler, asfalt, tütün
ihracat ortakları: italya %72.4, yunanistan %10.5, serbistan ve karadağ %5 (2005)
ithalat tutarı: 2.473 milyar $ (2004 verileri)
ithalat ürünleri: makine ve teçhizatlar, gıda, tekstil, kimyasallar
ithalat ortakları: italya %29.3, yunanistan %16.4, türkiye %7.5, çin %6.6, almanya %5.4, rusya %4 (2005)
dış borç tutarı: 1.55 milyar $ (2004)
para birimi: lek (all)
para birimi kodu: all
mali yıl: takvim yılı
iletişim bilgileri
kullanılan telefon hatları: 255,000 (2003)
telefon kodu: 355
radyo yayın istasyonları: am 13, fm 46, kısa dalga 1 (2005)
radyolar: 810,000 (1997)
televizyon yayını yapan istasyonlar: 65 (3 ulusal, 62 yerel); 2 kablolu yayın (2005)
televizyonlar: 405,000 (1997)
internet kısaltması: .al
internet servis sağlayıcıları: 7 (2000)
internet kullanıcıları: 75,000 (2005)
ulaşım ve taşımacılık
demiryolları: toplam: 447 km
karayolları: toplam: 18,000 km
asfalt: 7,020 km
asfalt olmayan: 10,980 km (2002 verileri)
su yolları: 43 km
boru hatları: doğal gaz 339 km; ham petrol 207 km (2006)
limanları: durres, sarande, shengjin, vlore
hava alanları: 11 (2006 tahmini)
helikopter alanları: 1 (2006 tahmini)
http://www.ulkeler.net/arnavutluk.htm#01
konum: güneydoğu avrupa’da, adriyatik denizi kıyısında yer almakta olup, kuzey ve kuzey doğuda karadağ, kosova, doğuda makedonya, güney ve güney batıda yunanistan ile komşudur.
coğrafi konumu: 41 00 kuzey enlemi, 20 00 doğu boylamı
haritadaki konumu: avrupa
yüzölçümü: toplam: 28,748 km²
kara: 27,398 km²
su: 1,350 km²
sınırları: toplam: 720 km
sınır komşuları: yunanistan 282 km, makedonya 151 km, karadağ 172 km, serbistan 115 km
akarsuları: kuzeydeki işkodra gölü (368 km²) balkanlardaki en büyük gölüdür. ohri gölü 362 km² güney-doğudadır ve balkanların en derin gölüdür. prespa gölü ise makedonya, yunanistan ve arnavutluk arasındadır. bunların dışında kuzey ve kuzeydoğusunda küçük alp gölleri mevcuttur. drin, mati, işmi, erzeni, şkurbini, semani, niosa başlıca ırmaklardır. 152 ırmak ve çay, 5 baraj, 200 kaynak (içme suyu ve mineral) vardır.
sahil şeridi: 362 km
iklimi: ilıman iklim; kışlar soğuk, bulutlu, yağışlı; yazlar sıcak, açık, kuru geçer; iç kısımlarında daha soğuk ve daha rutubetli bir iklim hakimdir.
arazi yapısı: arnavutluk dağlık bir ülkedir. ülkenin batısında denizden yüksekliği 300 metre olan platolar olmakla birlikte üçte ikisi dağlık ve tepeliktir.
deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: adriyatik denizi 0 m; en yüksek noktası: maja e korabit (korabi dağı) 2,764 m
doğal kaynakları: petrol, doğal gaz, kömür, krom, bakır, kereste, nikel
arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %20
düzenli ekilen topraklar: %5
otlaklar: %15
ormanlık arazi: %38
diğer: %21 (2005 verileri)
sulanan arazi: 3,530 km² (1993 verileri)
doğal afetler: yıkıcı depremler; güneybatı kıyısında su baskınları; kuraklık
nüfus bilgileri
nüfusu: 3,581,655 (2006 temmuz ayı tahmini) nüfusun %50 si kırsal alanda ikame eder.
yaş yapısı: 0-14 yaş: %24.8 (erkek 464,954; kadın 423,003)
15-64 yaş: %66.3 (erkek 1,214,942; kadın 1,158,562)
65 yaş ve üzeri: %8.9 (erkek 148,028; kadın 172,166) (2006 verileri)
nüfus artış oranı: %0.52 (2006 verileri)
nüfus yoğunluğu: nüfus yoğunluğu km²’ye 113,3 dir.
mülteci sayısı: -4.67 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.1 erkek/kadın
15 yaş altı: 1.1 erkek/kadın
15-64 yaş: 1.05 erkek/kadın
65 yaş ve üzeri: 0.86 erkek/kadın
toplam nüfus: 1.04 erkek/kadın (2006 tahmini)
bebek ölüm oranı: 20.75 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 77.43 yıl
erkeklerde: 74.78 yıl
kadınlarda: 80.34 yıl (2006 tahmini)
ortalama çocuk sayısı: 2.03 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)
hiv/aids - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.01den az (1999 verileri)
ulus: arnavut
nüfusun etnik dağılımı: %95 arnavut, %3 yunan, diğerleri %2 2 (roman, sırp, bulgar).
dinler: %70 müslüman, %20 arnavut ortodoksu, %10 katolik.
dil: resmi dil arnavutçadır, ayrıca yunanca konuşulmaktadır.
okur yazar oranı: 9 yaş ve üzeri bilgiler
toplam nüfusta: %86.5 (2003 tahmini)
eğitim alanında avrupa standardını yakalamak üzere büyük reformlar yapılmaktadır.
yönetimi
ülke adı: resmi tam adı: arnavutluk cumhuriyeti
kısa şekli : arnavutluk
ingilizce: albania
yerel tam adı: republika e shqiperise
yerel kısa şekli: shqiperia
eski adı: arnavutluk sosyalist halk cumhuriyet
yönetim biçimi: cumhuriyet.
başkenti: tiran
idari bölümler: 36 şehir berat, bulqize, delvine, devoll (bilisht), diber (peshkopi), durres, elbasan, fier, gjirokaster, gramsh, has (krume), kavaje, kolonje (erseke), korce, kruje, kucove, kukes, kurbin, lezhe, librazhd, lushnje, malesi e madhe (koplik), mallakaster (ballsh), mat (burrel), mirdite (rreshen), peqin, permet, pogradec, puke, sarande, shkoder (işkodra), skrapar (corovode), tepelene, tiran (tirana), tropoje (bajram curri), vlore
bağımsızlık günü: 28 kasım 1912 (osmanlı imparatorluğundan)
milli bayram: kurtuluş günü, 28 kasım 1912
anayasa: 28 kasım 1998 de referandumla yeni anayasa kabul edildi.
üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: acct, bsec (karadeniz ekonomik işbirliği), ccc (gümrük işbirliği konseyi), ce (avrupa konseyi), cei (orta avrupa girişimi), eapc (avrupa - atlantik ortaklık konseyi), ebrd (avrupa yatırım ve kalkınma bankası), ece (birleşmiş milletler avrupa ekonomik komisyonu), fao (tarım ve gıda örgütü), iaea (uluslararası atom enerjisi ajansı), ibrd (uluslararası imar ve kalkınma bankası), icao (uluslararası sivil havacılık örgütü), icrm (uluslararası kızılhaç ve kızılay hareketi), ida (uluslararası kalkınma birliği), idb (islam kalkınma bankası), ifad (uluslararası tarımsal kalkınma fonu), ifc (uluslararası finansman kurumu), ifrcs (uluslararası kızılhaç ve kızılay toplulukları federasyonu), ilo (uluslarası çalışma örgütü), imf (uluslararası para fonu), imo (uluslararası denizcilik örgütü), intelsat (uluslararası telekomünikasyon ve uydu örgütü), interpol (uluslararası polis teşkilatı), ioc (uluslararası olimpiyat komitesi), iom (uluslararası göçmen teşkilatı), iso (uluslararası standartlar örgütü), itu (uluslararası haberleşme birliği), oic (islam konferansı örgütü), opcw (kimyasal silahları yasaklama organizasyonu), osce (avrupa güvenlik ve işbirliği örgütü), pfp (barış için ortaklık), un (birleşmiş milletler), unctad (birleşmiş milletler ticaret ve kalkınma konferansı), unesco (eğitim-bilim ve kültür örgütü), unido (endüstriyel kalkınma örgütü), unomig (bm gürcistan gözlem misyonu), upu (dünya posta birliği), wftu (dünya işçi sendikaları federasyonu), who (dünya sağlık örgütü), wipo (dünya fikri mülkiyet teşkilatı), wmo (dünya meteoroloji örgütü), wtoo (dünya turizm örgütü), wtro (dünya ticaret örgütü)
bayrağı: kırmızı üzerine çift başlı siyah kartaldır. arnavutlar kendilerini kartalın oğulları (shqipetare) olarak tanımlarlar.
ekonomik göstergeler
ekonomiye genel bakış: ekonomisi avrupa standartlarının altında olan arnavutluk, serbest piyasa ekonomisine geçiş dönemi yaşamaktadır.
iş gücü: 1.09 milyon (352,000 göçmen işçi dahil) (2004 tahmini)
sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %58, endüstri ve hizmet %42
işsizlik oranı: resmi olarak %14.3 (2004 tahmini); gerçek verilere göre %30 civarında olabilir.
bütçe: gelirler: 1.96 milyar $; giderler: 2.377 milyon $ (2005 verileri)
endüstri: gıda, tekstil ve giyim; kereste, yağ, çimento, kimyasallar, madencilik, temel metalürji
endüstrinin büyüme oranı: %3.1 (2005 tahmini)
elektrik üretimi: 5.68 milyar kwh (2004)
elektrik tüketimi: 6.76 milyar kwh (2004)
elektrik ihracatı: 200 milyon kwh (2003)
elektrik ithalatı: 1.08 milyar kwh (2004)
tarım ve hayvancılık ürünleri: buğday, mısır, patates, sebzeler, meyveler, şeker pancarı, üzüm; et, süt ürünleri
ihracat tutarı: 650.1 milyon $ (2005 verileri)
ihracat ürünleri: tekstil ve ayakkabı, metaller ve madensel cevherler, ham petrol, sebzeler, meyveler, asfalt, tütün
ihracat ortakları: italya %72.4, yunanistan %10.5, serbistan ve karadağ %5 (2005)
ithalat tutarı: 2.473 milyar $ (2004 verileri)
ithalat ürünleri: makine ve teçhizatlar, gıda, tekstil, kimyasallar
ithalat ortakları: italya %29.3, yunanistan %16.4, türkiye %7.5, çin %6.6, almanya %5.4, rusya %4 (2005)
dış borç tutarı: 1.55 milyar $ (2004)
para birimi: lek (all)
para birimi kodu: all
mali yıl: takvim yılı
iletişim bilgileri
kullanılan telefon hatları: 255,000 (2003)
telefon kodu: 355
radyo yayın istasyonları: am 13, fm 46, kısa dalga 1 (2005)
radyolar: 810,000 (1997)
televizyon yayını yapan istasyonlar: 65 (3 ulusal, 62 yerel); 2 kablolu yayın (2005)
televizyonlar: 405,000 (1997)
internet kısaltması: .al
internet servis sağlayıcıları: 7 (2000)
internet kullanıcıları: 75,000 (2005)
ulaşım ve taşımacılık
demiryolları: toplam: 447 km
karayolları: toplam: 18,000 km
asfalt: 7,020 km
asfalt olmayan: 10,980 km (2002 verileri)
su yolları: 43 km
boru hatları: doğal gaz 339 km; ham petrol 207 km (2006)
limanları: durres, sarande, shengjin, vlore
hava alanları: 11 (2006 tahmini)
helikopter alanları: 1 (2006 tahmini)
http://www.ulkeler.net/arnavutluk.htm#01
enver hoca’nın kanunlar nezdinde dini yasakladığı bir ülkedir. kendi örnekleri içerisinde ki başka da yoktur zaten bir ilktir.
tunus’ta ya$anan yasemin devrimi’nden etkilenen ulkelerden biri. muhalif gostericiler ba$bakanlik binasinin cevresini sariyorlar, polis gostericileri gercek kur$unlarla durdurmaya cali$iyor, arnavutkuk patlamaya ayarli bir saatli bomba misali $u siralar.
worldpenissize adlı web sitesinin verilerine göre avrupada’ki penis boyu ortalaması 14.73 cm olan ülke.
avrupa kıtası'nın en gereksiz ülkesi,
2013 yılında niyet ettik" bi karadağ filan yapalım,derken ohri'deki abimiz fuat hayrettin'in pansiyonunda mola verdik.hedef kotor,
çıktık arnavutluk sınırına.yol kısa, ohriden 350 km,arnavutluk icindeki kısmı 250 km filan
encok 4-5 saat sürer diyorum kendimce.
arnavutluğa girdik,ilk rampanın virajındayız.virajın bir tarafı ucurum ucurumun kenarında bariyer yerine yığılmış toprak var ve toprağın icinde kamyon lastikleri ,arnavut kaldırımını biliyoruz da bu da arnavut bariyeri demek ki.arnavutluk sınırı yüksek bir dağın tepesinde zaten dağdan inmeye başladık sorun filan yok,koca bir ülkeye geldik,iki fotoğraf çekeriz ileride diyorum,fotoğraf çekmeye değecek bir sey yok gibi,manzara hakikaten tırt,in dağ çık dağ,kel dağlar var bol bol,bi de bol miktarda araba yıkamacı.elbasan'a yaklaşırken yol iyice darlaşıyor,buralarda bağ bağçe yolu,onlarda şehirlerarası sayılıyor.navigasyon var,ona güveniyorum ama en çok yoldaki trafik akışına göre gidiyorum ister istemez,çünkü 15 gün önce son doğu avrupa harikalarına para bayıldığım naviextras.com buralardan pek geçmemiş olacak ki ,navigasyona göre bazen tarlalardan filan gidiyorum.
arnavutlukta yıkamacı çok ,bir de hurdacı.
bi de nasıl tıynet,nasıl milli gurur varsa heriflerde tam seçim zamanına denk gelmişiz,her yerde seçim afişi var,kimi partilerin afişlerinde direkt amerikan bayrağı .enver hoca muhtemelen mezarında fırıldak olmuştur.bi de bunlar 4 temmuz'u filan kutlamışlar onun bile afisini yapmışlar.bir yerden gecerken bize gringo diye seslendiler.
rivayet o ki bu arnavutların italyanca bildikleri söylenir.bir de bol miktarda mercedes çaldıkları.günahı boynuma çaldıklarından artık kesinlikle eminim.gözümle gördüm adam yeni kasa vito minibüs'ün arkasına bir tane dana koymuş,yol kenarında ikincisini yüklüyordu.vito olmuş bildiğin ahır.
mercedes sebil olarak dağıtılıyor galiba,iki şeritli yolda giderken sağdaki toprak yoldan (ben motorumu o yola sokmam)gecen mercedes 350 cls yi görünce herife senin vicdanını... diye küfrettim,.bi taş gelse nolcak ?benim arabanın arnavutlukta 20 tane 350 cls alacak kadar taksit borcu var ulan.
yollarda bol miktarda trafik polisi var,italyan plakalı araçları hiç affetmeden durduruyorlar.bence diyalog şudur"ulen kapmışsın arabayı,at bizim çorbayı".
elbasan'a varana kadar iki tane ciddi kaza tehlikesi gördük,bu yüzden temkinliyiz,zaten 40-60 arası gidiyoruz.elbasan tiran arasında yarım bir otoyola cıktık,üç şerit var gidiş geliş yapılıyor bir ara coştum 110-120 ye kadar çıktım.sonra bir tünele girdik.tünel arnavutluğun kesinlikle en teknolojik yapısı.bizim tüneller gibi.italyanlar yapıyor.tünel in girişinde çıkışında otobüsler arabalar durup yolcu alıyor,tezgahlarda sebze satılıyor,o kadar ciddi bir otoyoldayız.otoyol çıkışında sağda bir tesiste durduk.birer nescafe iceriz dedik,dil bilen tek kişi yok,ulan nescafe enternasyonel icecek ya anlar zannediyorum,gele gele frappe geliyor.5 euro üzerine 100 leke alıyoruz para üstü olarak.
tünelden sonra yine bağ bahçe yolları gibi yerlerden geçtikten sonra başka bir otoyolumsuya bağlanıyoruz,tiran görünüyo uzaktan.bu arada bizim son güncellenmiş haritalı navigasyon başka yerlerde geziyor.tiran'ın kenarından gecerken otoyol "zınk"diye bitiyor,,ne tabela ne bişey var,cart diye stabilizeye atlayıp u dönüşü yapıyoruz.canına yandığım arnavutları burayı kesin" kaza olsun seyredelim"mantığıyla böyle yapmışlar.
tiran trafiği bir felaket,navigasyon çalışıyor bu arada,tiran'dan iskodra tarafına gideceğiz hesapta ,en merkezi yerlere kadar geldik,kavşağın birinde trafik sıkışmışken solumuzdan lüks bir jip atlıyor ileri karşıdaki kamyonu sıkıştırıp kırmızı ışğa aldırmadan kavşağı kafasına göre geciyor.üçer seritli bir yol var tiran icinde .biz orta şeritten gidiyoruz,gidiş istikametinde en sol seritte bir bisiklet köyde gezer gibi tersten geliyor,gayet rahat.kural filan yok,tiran'dan çıkınca gidiş iki şeritli bir yola düşüyoruz.yol oldukça kalabalık,daha çok italyan plakalı araclar var.sollamalar harika ötesi.adam bir atıyor kendini sol şeride,karşıdaki arabayla 20 metre kalana kadar gidiyor,iki araç da iyice duruyor sonra sağdakini sıkıştırıyor ve şeride giriyor.eğer müsaitse sağdan geçmez zaten serbest.önüme baktığım kadar sol aynadan sollayanları kolluyorum.işin ilginci kimse" de sen napıyorsun birader "diye işaret bile çakmıyor .
işkodra navigasyon harikalarında 20 yıl öncesinde kalmış.cihaz fi tarihinde kapatılmış bir köprüden geçmem icin çok ısrar etti,geçmedim.
arnavutluk karadağ sınır kapısına gelince 500 metre kadar bir kuyruk vardı ama istisnasız bir arabaya üç dilenci düşüyor.gümrüğün bitişiğine çingeneler kamp kurmuş,hareket eden her çingene dileniyor ,öyle böyle dilenmek de değil.cama yapışıyor resmen.kuyruk azıcık ilerleyecek gözümün arabanın önünde,inşallah bir ufaklık yoktur diye.iki yaşındaki çocuklar bile dileniyor tek başına.
karadağ girişi sorunsuz.bu arada ilk defa pasaportun nasıl kontrol edildiğini orada görüyorum.vize'nin olduğu sayfa'nın altındaki iki satır kod scanner da okutulunca ekrana pasaporttaki fotograf ve tüm kimlik bilgileri düşüyor.
karadağ girişinde yol medeniyetin başladığını gösteriyor ama kısa bir süre sonra vardığımız ilk köyde navigasyon sağdaki ara yola yönlendiriyor.hop diyorum bu sefer olmaz,açıyorum haritayı,haritaya göre uljin üzerinden gidersem yol çok uzuyor,navigasyonun gösterdiği yol daha kestirme,dar ve virajlı bir köy yoluna giriyoruz,gectiğimiz köylerde camiler var,karadağ'da kendini türk olarak tanımlayan insan sayısı vikipedia'ya göre 104,bir miktar da arnavut ve boşnak var ve biz üç dört tane camili köy görüyoruz..sonra bar şehrine erince güzel ve virajlı medeni yollar başlıyor.sarı ışık yanmadan duran sürücüler filan var burada.bir de hani o efsane olmuş yaya yola adımını atınca duran sürücüler çok,arada sığır gibi biri çıkınca aha diyoruz b "bu kesin arnavutluk plakalı "ve öyle çıkıyor hakikaten.
dönüş yolunda arnavutluk'a girdik,türk değil miyiz.karınca gibi aynı yoldan gelip gidicez işte.tiran icinde navigasyonun dönerkavşaktaki ikinci sağdan tam sağa gir gibi bir komutu yüzünden şehir icinde bir tur atıp tesadüfen iskender bey anıtını 'da gördük ve mahalle aralarından tıka -türk arnavutluk işbirliği binamızın yanından gecerek yine yola düştük.dağ yollarını çıkarken bir düzlükte önümdeki otobüs sağ sinyal verip yol verdi,ya da ben öyle zannettim,solladım,şırrrak karşımda trafik polisi ,zaten hızlıyım epey ileride durdum,gözüm sol aynada,otobüs şöförü ve yanındaki "durma yürü "diye işaret ediyor.zaten yakmışsınız başımı dinler miyim ?:
trafik polisi evrakları aldı,bildiğin yavşak görünümü var herifte.yılışık bi sey. problema diyo eline min 30 e,max 200 eu diye yazdı, ingilizce bilmiyor zaten,e ben de çok bilmiyorum o zaman kesin anlaşacağız diyerek giriştim işe al ulan 20 yi dedim eline tutuşturdum,p...vngin evladı,bi sevindi,aha dedim çok vermişiz,bi de bana sarılıp öpmeye kalktı,sığır gibi kokuyo zaten. arabaya döndüm kapıyı açıyorum bizimkiler soruyor noldu diye."yirmi verdim,çok olmuş sevindi p.vienk"dedim.herif bana "yavaş yavaş" dedi giderayak.aa,dedim türkçe biliyon,biraz dedi.
hadi ananı avradını ..... deyip el salladım bindim arabaya,çıktım yola.beni tanıyanlar filan bilir küfür çıkmaz ağzımdan ,ama bu kadarı da hak ediyor herhalde.
geldik gümrüğe doğru,arnavutluk'tan çıkmadan son kavşakta sağdan devam edilirse 4 km sonra göl kıyısında balık lokantaları var,balık yasağı filan dinlemiyorlar,yılanbalığından alabalığa kadar her şey var ve çok ucuz ,ama "üste para verseler durmayız bu ülkede" deyip soldan devam edip gümrüğe geldik..
gümrükte pasaport kontrolünden geçtik,gümrük muayene memuru geldi,arabayı "şuraya çek" dedi,işaret ettiği yer hayatımda gördüğüm en pis kurt köpeği,hayvan nasıl bir karaktersiz olmuşsa hep havlıyor.bagajı açtım,bana köpeği göstererek" ten euro kontrola "diyor gümrükçü.o pis köpek bizim arabaya girse ortalık karışacak,
zaten trafik polisinden sonra çok olsun yarım saat geçmiş,sordum" türkçe biliyor musun "diye.bilse cevap verirdi
beş euro çıkardım, aynen şu şekilde "no ten euro, five senin sülale icin" deyip bir güzel de sövdüm,oğlum arabadan seslendi ."bu kadar da olmaz ya,hepsi geçti sıradan",
ohri'ye döndüğümüzde fuat abi'ye anlattım durumu,"normalde bu polis ve gümrükçünün yaptığı pek olmaz oralarda,şimdi seçim zamanı ,büyük bir boşluk var,bunlar da meydanı boş bulup soyuyorlar" demek ki diye yorum yaptı.
arnavutluk böyleydi işte,bana göre görmeye değecek tek bir şey yok,orası icin harcanan zaman hakikaten kayıp.ben ki pozitif adamım,küçük sorunları dert etmem,gittiğim yerin keyfini çıkarmaya,olumsuzlukları görmemeye çalışırım."arnavutluk ta şu güzel şey oldu da onun hatırı var" diyemiyorum.
arnavutluk mu ? işi gücü , soyu sopu ecdadı akrabası orada olmayıp da, sırf turistlik olsun diye gidenin s.ke sürecek aklı yok.etrafından dolaşmak en hayırlısı.
2013 yılında niyet ettik" bi karadağ filan yapalım,derken ohri'deki abimiz fuat hayrettin'in pansiyonunda mola verdik.hedef kotor,
çıktık arnavutluk sınırına.yol kısa, ohriden 350 km,arnavutluk icindeki kısmı 250 km filan
encok 4-5 saat sürer diyorum kendimce.
arnavutluğa girdik,ilk rampanın virajındayız.virajın bir tarafı ucurum ucurumun kenarında bariyer yerine yığılmış toprak var ve toprağın icinde kamyon lastikleri ,arnavut kaldırımını biliyoruz da bu da arnavut bariyeri demek ki.arnavutluk sınırı yüksek bir dağın tepesinde zaten dağdan inmeye başladık sorun filan yok,koca bir ülkeye geldik,iki fotoğraf çekeriz ileride diyorum,fotoğraf çekmeye değecek bir sey yok gibi,manzara hakikaten tırt,in dağ çık dağ,kel dağlar var bol bol,bi de bol miktarda araba yıkamacı.elbasan'a yaklaşırken yol iyice darlaşıyor,buralarda bağ bağçe yolu,onlarda şehirlerarası sayılıyor.navigasyon var,ona güveniyorum ama en çok yoldaki trafik akışına göre gidiyorum ister istemez,çünkü 15 gün önce son doğu avrupa harikalarına para bayıldığım naviextras.com buralardan pek geçmemiş olacak ki ,navigasyona göre bazen tarlalardan filan gidiyorum.
arnavutlukta yıkamacı çok ,bir de hurdacı.
bi de nasıl tıynet,nasıl milli gurur varsa heriflerde tam seçim zamanına denk gelmişiz,her yerde seçim afişi var,kimi partilerin afişlerinde direkt amerikan bayrağı .enver hoca muhtemelen mezarında fırıldak olmuştur.bi de bunlar 4 temmuz'u filan kutlamışlar onun bile afisini yapmışlar.bir yerden gecerken bize gringo diye seslendiler.
rivayet o ki bu arnavutların italyanca bildikleri söylenir.bir de bol miktarda mercedes çaldıkları.günahı boynuma çaldıklarından artık kesinlikle eminim.gözümle gördüm adam yeni kasa vito minibüs'ün arkasına bir tane dana koymuş,yol kenarında ikincisini yüklüyordu.vito olmuş bildiğin ahır.
mercedes sebil olarak dağıtılıyor galiba,iki şeritli yolda giderken sağdaki toprak yoldan (ben motorumu o yola sokmam)gecen mercedes 350 cls yi görünce herife senin vicdanını... diye küfrettim,.bi taş gelse nolcak ?benim arabanın arnavutlukta 20 tane 350 cls alacak kadar taksit borcu var ulan.
yollarda bol miktarda trafik polisi var,italyan plakalı araçları hiç affetmeden durduruyorlar.bence diyalog şudur"ulen kapmışsın arabayı,at bizim çorbayı".
elbasan'a varana kadar iki tane ciddi kaza tehlikesi gördük,bu yüzden temkinliyiz,zaten 40-60 arası gidiyoruz.elbasan tiran arasında yarım bir otoyola cıktık,üç şerit var gidiş geliş yapılıyor bir ara coştum 110-120 ye kadar çıktım.sonra bir tünele girdik.tünel arnavutluğun kesinlikle en teknolojik yapısı.bizim tüneller gibi.italyanlar yapıyor.tünel in girişinde çıkışında otobüsler arabalar durup yolcu alıyor,tezgahlarda sebze satılıyor,o kadar ciddi bir otoyoldayız.otoyol çıkışında sağda bir tesiste durduk.birer nescafe iceriz dedik,dil bilen tek kişi yok,ulan nescafe enternasyonel icecek ya anlar zannediyorum,gele gele frappe geliyor.5 euro üzerine 100 leke alıyoruz para üstü olarak.
tünelden sonra yine bağ bahçe yolları gibi yerlerden geçtikten sonra başka bir otoyolumsuya bağlanıyoruz,tiran görünüyo uzaktan.bu arada bizim son güncellenmiş haritalı navigasyon başka yerlerde geziyor.tiran'ın kenarından gecerken otoyol "zınk"diye bitiyor,,ne tabela ne bişey var,cart diye stabilizeye atlayıp u dönüşü yapıyoruz.canına yandığım arnavutları burayı kesin" kaza olsun seyredelim"mantığıyla böyle yapmışlar.
tiran trafiği bir felaket,navigasyon çalışıyor bu arada,tiran'dan iskodra tarafına gideceğiz hesapta ,en merkezi yerlere kadar geldik,kavşağın birinde trafik sıkışmışken solumuzdan lüks bir jip atlıyor ileri karşıdaki kamyonu sıkıştırıp kırmızı ışğa aldırmadan kavşağı kafasına göre geciyor.üçer seritli bir yol var tiran icinde .biz orta şeritten gidiyoruz,gidiş istikametinde en sol seritte bir bisiklet köyde gezer gibi tersten geliyor,gayet rahat.kural filan yok,tiran'dan çıkınca gidiş iki şeritli bir yola düşüyoruz.yol oldukça kalabalık,daha çok italyan plakalı araclar var.sollamalar harika ötesi.adam bir atıyor kendini sol şeride,karşıdaki arabayla 20 metre kalana kadar gidiyor,iki araç da iyice duruyor sonra sağdakini sıkıştırıyor ve şeride giriyor.eğer müsaitse sağdan geçmez zaten serbest.önüme baktığım kadar sol aynadan sollayanları kolluyorum.işin ilginci kimse" de sen napıyorsun birader "diye işaret bile çakmıyor .
işkodra navigasyon harikalarında 20 yıl öncesinde kalmış.cihaz fi tarihinde kapatılmış bir köprüden geçmem icin çok ısrar etti,geçmedim.
arnavutluk karadağ sınır kapısına gelince 500 metre kadar bir kuyruk vardı ama istisnasız bir arabaya üç dilenci düşüyor.gümrüğün bitişiğine çingeneler kamp kurmuş,hareket eden her çingene dileniyor ,öyle böyle dilenmek de değil.cama yapışıyor resmen.kuyruk azıcık ilerleyecek gözümün arabanın önünde,inşallah bir ufaklık yoktur diye.iki yaşındaki çocuklar bile dileniyor tek başına.
karadağ girişi sorunsuz.bu arada ilk defa pasaportun nasıl kontrol edildiğini orada görüyorum.vize'nin olduğu sayfa'nın altındaki iki satır kod scanner da okutulunca ekrana pasaporttaki fotograf ve tüm kimlik bilgileri düşüyor.
karadağ girişinde yol medeniyetin başladığını gösteriyor ama kısa bir süre sonra vardığımız ilk köyde navigasyon sağdaki ara yola yönlendiriyor.hop diyorum bu sefer olmaz,açıyorum haritayı,haritaya göre uljin üzerinden gidersem yol çok uzuyor,navigasyonun gösterdiği yol daha kestirme,dar ve virajlı bir köy yoluna giriyoruz,gectiğimiz köylerde camiler var,karadağ'da kendini türk olarak tanımlayan insan sayısı vikipedia'ya göre 104,bir miktar da arnavut ve boşnak var ve biz üç dört tane camili köy görüyoruz..sonra bar şehrine erince güzel ve virajlı medeni yollar başlıyor.sarı ışık yanmadan duran sürücüler filan var burada.bir de hani o efsane olmuş yaya yola adımını atınca duran sürücüler çok,arada sığır gibi biri çıkınca aha diyoruz b "bu kesin arnavutluk plakalı "ve öyle çıkıyor hakikaten.
dönüş yolunda arnavutluk'a girdik,türk değil miyiz.karınca gibi aynı yoldan gelip gidicez işte.tiran icinde navigasyonun dönerkavşaktaki ikinci sağdan tam sağa gir gibi bir komutu yüzünden şehir icinde bir tur atıp tesadüfen iskender bey anıtını 'da gördük ve mahalle aralarından tıka -türk arnavutluk işbirliği binamızın yanından gecerek yine yola düştük.dağ yollarını çıkarken bir düzlükte önümdeki otobüs sağ sinyal verip yol verdi,ya da ben öyle zannettim,solladım,şırrrak karşımda trafik polisi ,zaten hızlıyım epey ileride durdum,gözüm sol aynada,otobüs şöförü ve yanındaki "durma yürü "diye işaret ediyor.zaten yakmışsınız başımı dinler miyim ?:
trafik polisi evrakları aldı,bildiğin yavşak görünümü var herifte.yılışık bi sey. problema diyo eline min 30 e,max 200 eu diye yazdı, ingilizce bilmiyor zaten,e ben de çok bilmiyorum o zaman kesin anlaşacağız diyerek giriştim işe al ulan 20 yi dedim eline tutuşturdum,p...vngin evladı,bi sevindi,aha dedim çok vermişiz,bi de bana sarılıp öpmeye kalktı,sığır gibi kokuyo zaten. arabaya döndüm kapıyı açıyorum bizimkiler soruyor noldu diye."yirmi verdim,çok olmuş sevindi p.vienk"dedim.herif bana "yavaş yavaş" dedi giderayak.aa,dedim türkçe biliyon,biraz dedi.
hadi ananı avradını ..... deyip el salladım bindim arabaya,çıktım yola.beni tanıyanlar filan bilir küfür çıkmaz ağzımdan ,ama bu kadarı da hak ediyor herhalde.
geldik gümrüğe doğru,arnavutluk'tan çıkmadan son kavşakta sağdan devam edilirse 4 km sonra göl kıyısında balık lokantaları var,balık yasağı filan dinlemiyorlar,yılanbalığından alabalığa kadar her şey var ve çok ucuz ,ama "üste para verseler durmayız bu ülkede" deyip soldan devam edip gümrüğe geldik..
gümrükte pasaport kontrolünden geçtik,gümrük muayene memuru geldi,arabayı "şuraya çek" dedi,işaret ettiği yer hayatımda gördüğüm en pis kurt köpeği,hayvan nasıl bir karaktersiz olmuşsa hep havlıyor.bagajı açtım,bana köpeği göstererek" ten euro kontrola "diyor gümrükçü.o pis köpek bizim arabaya girse ortalık karışacak,
zaten trafik polisinden sonra çok olsun yarım saat geçmiş,sordum" türkçe biliyor musun "diye.bilse cevap verirdi
beş euro çıkardım, aynen şu şekilde "no ten euro, five senin sülale icin" deyip bir güzel de sövdüm,oğlum arabadan seslendi ."bu kadar da olmaz ya,hepsi geçti sıradan",
ohri'ye döndüğümüzde fuat abi'ye anlattım durumu,"normalde bu polis ve gümrükçünün yaptığı pek olmaz oralarda,şimdi seçim zamanı ,büyük bir boşluk var,bunlar da meydanı boş bulup soyuyorlar" demek ki diye yorum yaptı.
arnavutluk böyleydi işte,bana göre görmeye değecek tek bir şey yok,orası icin harcanan zaman hakikaten kayıp.ben ki pozitif adamım,küçük sorunları dert etmem,gittiğim yerin keyfini çıkarmaya,olumsuzlukları görmemeye çalışırım."arnavutluk ta şu güzel şey oldu da onun hatırı var" diyemiyorum.
arnavutluk mu ? işi gücü , soyu sopu ecdadı akrabası orada olmayıp da, sırf turistlik olsun diye gidenin s.ke sürecek aklı yok.etrafından dolaşmak en hayırlısı.
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?