sabahattın eyuboğlu

deneme ve eleştiri yazarı, sanat tarihçisi, çevirmen, kültür adamı sabahattin eyuboğlu 13 ocak 1973’te istanbul’da kalp krizinden öldü, merkezefendi mezarlığı’na gömüldü. ressam bedri rahmi eyuboğlu’nun ağabeyi olan sabahattin eyuboğlu 1908’de akçaabat’ta doğdu. trabzon lisesi’nde son sınıf öğrencisiyken öğretim üyesi yetiştirmek amacıyla açılan sınavı kazanarak fransa’ya gitti. dijon (1928), lyon (1930), sorbonne (1931) üniversitelerinde sanat tarihi ve estetik öğrenimi gördü. 1932’de türkiye’ye döndü. istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi fransız dili ve edebiyatı bölümü’nde doçent olarak göreve başladı.
milli eğitim bakanlığı’nda müfettişlik, talim terbiye kurulu üyeliği, tercüme bürosu’nda başkanlık, hasanoğlan yüksek köy enstitüsü’nde öğretmenlik yaptı (1939-1947). 1947’de son iki görevinden uzaklaştırılınca fransa’ya gitti. dönüşünde yeniden müfettiş olarak görevlendirildi. 1950’de edebiyat fakültesi’ne girdi, istanbul teknik üniversitesi’nde ve istanbul tatbiki güzel sanatlar yüksekokulu’nda sanat tarihi okuttu. 27 mayıs’tan sonra “147”ler adıyla bilinen, üniversiteden uzaklaştırılan öğretim üyeleri arasında o da vardı. yeniden göreve çağrılınca yalnız itü’deki derslerini sürdürdü. 12 mart döneminde gizli örgüt kurmakla suçlanıp azra erhat ve vedat günyol’ la birlikte tutuklandı; aklandıktan kısa bir süre sonra da öldü. eyuboğlu’nun ilk yazısı 1930’da hakimiyet-i milliye’de yayımlandı. 1930’larda tan, varlık, ağaç gibi dergilerde çıkan deneme, eleştiri ve incelemeleri ilgi gördü. 1940’lardan sonraki çalışmalarıyla etkin oldu. tercüme, yaprak, yeni ufuklar, tanin, cumhuriyet vb’ de çıkan yazılarıyla hümanist düşüncenin öncülüğünü yaptı. azra erhat ve halikarnas balıkçısı’yla birlikte türk kültürünü “anadolu hümanizmi” kavramıyla açıklayarak yeni bir kültür yorumu getirdi. denemelerinin bir bölümünü 1961’de mavi ve kara adıyla kitaplaştırdı. bu kitaba girmeyen yazıları ölümünden sonra basılan sanat üzerine denemeler’ de (1974) toplandı. birçok dünya klasiğini türkçeye çeviren eyuboğlu 1959’da m. ali cimcoz’ la eflatun’ dan yaptığı devlet çevirisiyle tdk ödülünü aldı. sanat tarihçisi olarak mazhar şevket ipşiroğlu’yla birlikte yazdığı avrupa resminde gerçek duygusu (1952), fatih albümüne bakış (1952) gibi kitapların yanı sıra eski anadolu uygarlıkları üzerine belgesel filmler yaptı: hitit güneşi (1956), siyah kalem (1958), surname (1959), anadolu yolları (1959) vb. ipşiroğlu ve aziz albek’ le çektiği hitit güneşi 1956’da berlin film festivali’nde ödül aldı.
http://www.ata.boun.edu.tr/

(bkz: yazarin burnu buyudukce kalemi kuculur)

18/07/1971 (bugun) profesör sabahattin eyüboğlu ve yazar yaşar kemal’in eşi tilda gökçeli tutuklandı.