moiz kohen

hayatı:

moiz kohen, diğer adıyla tekin alp, türk ulusçuluğunun evrimine katkıda bulunmuş bir düşünce adamıdır. aslen yahudidir. gerçek ismi moiz kohen’dir; ancak yazılarında tekin alp takma adını kullanır. ileride ise tekin alp’i gerçek ismi olarak almıştır.

gençliği de dâhil olmak üzere hayatının çok büyük bölümü istanbul’da ve selanik’te geçmiştir. bu iki şehrin ulusalcılık ideolojilerinin yoğun olduğu şehirler olduğuna dikkat edersek görüşlerinin kaynağı hakkında da bir fikrimiz olabilir.

öncelikle kısaca hayatını anlatmak istiyorum:

1883 yılında, bir hahamın oğlu olarak, selanik’te dünyaya gelmiştir.

selanik’te hahamlık öğrenimi görmüş ve diploma almıştır. daha sonradan 1907 yılında ecole imperiale de droit’da ve sonra da istanbul’da hukuk öğrenimi almıştır.

1905’ten başlayarak 5 yıl boyunca asır gazetesi başta olmak üzere çeşitli yayın organlarında yazdı, bu gazetede yazı işleri müdürü görevi de aldı.

aynı dönemde tamim-i lisan-ı osmani cemiyeti’ni(osmanlıcayı yayma derneği) kurarak başına geçti.

1907 yılında masonların faaliyetlerine katıldı ve 1909 yılında ise hamburg dünya siyonist kongre’sine selanik temsilcisi olarak gitti; ancak görüşleri sebebiyle bu akımdan koptu.

1908’de ve daha sonrasında ittihat ve terakki cemiyeti’ne katılarak aktif bir üye olmuştur.

1910’da meclis-i umumi-yi vilayet’in bir üyesi olmuştur; ancak politikada bu denli aktif olmasına rağmen parti içinde yönetim kısmında yer almıyordu.

1912’de selanik’in yunanlılar tarafından alınmasından sonra önce viyana’ya ve daha sonra da istanbul’a yerleşmiştir.

1914-1918 yılları arasından tütün ihracatçılığının yanında ek iş olarak üniversitede hukuk ve politik ekonomi dersleri vermiştir.

1916 yılına kadar istanbul’da türk yurdu, türk derneği ve yeni mecmua gibi dergilere yazmıştır. bu senede ise iktisat mecmuası isimli, kısmen devlet tarafından desteklenen dergisini çıkardı ve 1918’e kadar başyazarlığını yaptı.

1916-1930 yılları yazın ve düşünce hayatının yanısıra ticaret ile uğraşmış ve kimi şirketlerde üst düzey görevlerde bulunmuştur.

birinci dünya savaşından sonra (1918’den sonra) munis tekin alp adını almıştır. bu dönemde kemalizmi ateşli bir şekilde benimsemiştir ve kemalizm üzerine yazılar yazmıştır.

tekin alp’in hayatını en çok etkileyen gelişmelerden birisi 1942 yılında konulan ve azınlıklara özgü bir vergi olan “varlık vergisi’dir”. kendisine ekonomik anlamda çok büyük darbeler vurmuş olan bu vergiye rağmen düşüncelerinden, rejime olan inancından vazgeçmedi.

1945-1950 arası istanbul belediye meclisi üyeliği görevindeydi.

1948-1956 yılları arasında ise dergisi olan iktisat mecmuası başta olmak üzere cumhuriyet, akşam, vatan ve hürriyet gibi gazetelere yazılar yazmıştır.

1956’da emekli olduktan sonra fransa’ya gitmiştir. türkiye ile olan ilişkilerini sürdürebilmek adına fahri konsolosluk ünvanı istemiştir; ancak bu isteği kabul edilmemiştir.

1961 yılına kadar ailesi ile birlikte yaşamıştır ve 1961’de hayatını kaybetmiştir. yahudi mezarlığına gömülmüştür.


ps: ablanın ödevinden aşırmadır.