floroskopi

(bkz: skopi)

floroskopi (skopi) radyolojinin en eski ve en temel bölümlerinden biridir. günümüzde de, oldukça yaygın olarak sindirim sistemi, idrar yolları, kadın üreme organları ve vücudun daha bir çok bölümünün incelenmesinde kullanılmaktadır.

floroskopi, x-ışını kullanılarak yapılır. normal filmlerde görülemeyen yapılar kontrast madde denilen ilaçlarla boyanarak görünür hale getirilir. kontrast maddeler, baryum ve iyot gibi radyoopak maddeler içeren ilaçlardır. kontrast maddeler, uygulanacak incelemenin türüne göre, hastaya içirilerek, lavman yapılarak, idrar sondası yoluyla veya enjeksiyonla verilir. kontrast madde verilmesini takiben, incelenen organ doktor tarafından ekranda izlenerek çeşitli pozisyonlarda filmler çekilir.

hasta, inceleme sırasında az miktarda radyasyon alır. ancak bu tetkiklerin faydası, az miktardaki radyasyonun zararlarının yanında çok fazladır. çekimi yapan doktor ve teknisyenler, radyasyona her gün maruz kalmamak için koruyucu bir bölmenin arkasında oturarak veya kurşun önlük giyerek kendilerini korurlar.

çekim öncesinde hastalar, tüm kıyafetlerini ve metal takılarını çıkararak bir hastane önlüğü giyerler. hamilelik olasılığı veya ilaç allerjisi olan hastalar, tetkik öncesinde incelemeyi yapan doktoru haberdar etmelidirler.

çekimden sonra filmler doktorlar tarafından incelenerek, tetkiki isteyen doktora verilmek üzere, bir rapor yazılır.

floroskopi ile en sık incelenen organlar şunlardır:

-kalın barsak (kolon (kalın barsak) filmi)
-üst sindirim sistemi (yemek borusu-mide-oniki parmak barsağı) (üst sindirim sistemi incelemesi)
-ince barsaklar (ince barsak filmi)
-idrar yolları (mesane ve idrar yolları incelemesi)
-kadın üreme organları (kadın üreme organlarının incelenmesi)

kolon (kalın barsak) filmi:

lavman opak, çift kontrast kolon grafisi ya da baryumlu kolon grafisi olarak adlandırılır. makattan baryumlu kontrast madde ve hava verilerek kalın barsakların incelenmesidir. tetkikin öncesinde hastanın üç günlük hazırlığı gereklidir.
-hazırlık:
-hasta, randevu tarihinden üç gün öncesinden başlayarak katı ve gaz yapıcı gıdalar yememelidir. tetkikten önceki akşamdan itibaren yemek yenmemesi gerekir. ayrıca tetkik öncesinde, barsakların temizlenmesi amacıyla doktor tarafından yazılan müshil ve lavman uygulanır. böylece barsaklarda dışkı artığı kalmaması sağlanır. tam temizliğin yapılamadığı durumlarda film çekilemez. çünkü barsak duvarına yapışarak kalan dışkı artıkları, tetkikin yetersiz olmasına ya da yanıltıcı görüntüler vermesine neden olabilir.
tetkik öncesinde, hastanın sürekli kullandığı ilaçları almasında sakınca yoktur.
-inceleme nasıl yapılır?
-incelemeyi bir radyoloji doktoru ve bir radyoloji teknisyeni yapar. hastanın makatına yerleştirilen bir tüp veya sonda yoluyla önce kontrast madde sonra da hava verilir. daha sonra hasta kendi etrafında döner, böylece verilen ilaç ve havanın iyice karışması ve barsak duvarını sıvaması sağlanır. daha sonra, kalın barsak ekranda izlenerek çeşitli pozisyonlarda filmleri çekilir. çekim esnasında bazı kalın barsak kısımlarının daha iyi görüntülenmesi için hastaya belli pozisyonlar verilir. verilen hava ve ilaç nedeniyle bazı hastalarda hafif ağrı ya da tuvalet ihtiyacı oluşabilir. hastanın verilen ilaç ve havayı çekim sonuna kadar (yaklaşık 15 dakika) tutması gereklidir. tüm işlemler yaklaşık yarım saat içerisinde tamamlanır. çekim bitince sonda çekilerek hasta tuvalete gönderilir.

üst sindirim sistemi incelemesi:

özofagus-mide-duodenum (yemek borusu-mide-oniki parmak barsağı) grafisi olarak adlandırılır. hastaya gaz yapıcı tablet ve baryumlu kontrast madde içirilerek, bu organların iç yüzeyleri görünür hale getirilir. tetkik öncesinde hazırlık gereklidir.
-hazırlık:
-tetkikten önce en az 8 saat hasta yemek yememeli, su ve sigara içmemelidir. hasta, sürekli kullandığı ilaçları çok az miktarda su ile alabilir.
-inceleme nasıl yapılır?
-önce, midenin hareketlerini azaltıcı bir ilaç hastaya damardan enjekte edilir. daha sonra hasta gaz yapıcı tableti yutar, böylece midenin şişerek daha iyi görüntülenmesi sağlanır. bunu takiben, hastaya baryumlu kontrast madde içirilir. ekranda ilacın yemek borusu ve mideden ilerleyişi doktor tarafından izlenerek çeşitli pozisyonlarda filmler çekilir. çekim, yaklaşık yarım saat içerisinde tamamlanır. inceleme hastada herhangi bir rahatsızlık oluşturmaz.

ince barsak filmi:

ince barsakların kontrast madde içirilmesi (ince barsak pasaj grafisi) veya hastaya yutturulan bir tüp aracılığıyla hava ve kontrast madde verilmesi yoluyla (enteroklizis) incelenmesidir. öncesinde hazırlık gereklidir.
-hazırlık:
-tetkikten önceki 2 gün boyunca, hasta sulu gıdalar almalıdır. tetkik öncesinde, en az 12 saatlik açlık ve barsak temizliği için müshil kullanımı gereklidir.
-inceleme nasıl yapılır?
-hastaya baryumlu kontrast madde içirilerek maddenin ince barsaklarda ilerleyişi doktor tarafından ekranda izlenir. kontrast madde kalın barsaklara kadar ilerler ve bu esnada çeşitli pozisyonlarda filmler çekilir (ince barsak pasaj grafisi). ayrıca daha detaylı inceleme gerektiren durumlarda hastaya burnundan ince bir tüp yutturulur. bu tüp, oniki parmak barsağına yerleştirilir ve tüpten kontrast madde ile birlikte hava verilir. bu şekilde filmler alınır. çekimin süresi, verilen kontrast maddenin kalın barsağa geçiş süresine göre değişir.

mesane ve idrar yolları incelemesi:

mesaneye bir sonda ile verilen kontrast madde aracılığıyla, işeme esnasında idrar yollarının görüntülenmesidir. işleme ’miksiyon sistografisi’ adı verilir.
-öncesinde olası bir enfeksiyonun böbreklere taşınmaması için idrar kültürü yaptırılması gerekir. kültürde mikrobik üreme olduğunda, enfeksiyon tedavi edildikten sonra inceleme yapılır. kültür temiz ise, herhangi bir sakınca yoktur.
-inceleme nasıl yapılır?
-mesaneye bir sonda takılır ve sondadan verilen kontrast madde ile mesane doldurularak filmleri çekilir. sonda çıkartılır. daha sonra hasta işemeye başlar, bu esnada mesaneden üst idrar yollarına kaçış olup olmadığına bakılarak çeşitli filmler çekilir. işlem sırasında sonda takılması ve şıkışma hissi dışında rahatsızlık hissedilmez. tüm işlemler, yaklaşık 15 dakikada tamamlanır.

kadın üreme organlarının incelenmesi:

rahim ve tüplerin, rahim içine kontrast madde verilerek incelenmesidir. yöntemin adı ’histerosalpingografi’dir.
-hastanın son adet başlangıcından 7 ila 10 gün sonra uygulanır. inceleme öncesinde hastanın doktor tarafından yazılan ağrı kesici tablet ve antibiyotik alması gerekir. başka hazırlık gerekmez.
-inceleme nasıl yapılır?
-rahime ince bir tüp yerleştirilmesini takiben bu tüpten verilen iyotlu kontrast maddenin rahimden tüplere ve karın boşluğuna geçişi izlenir. bu geçiş esnasında çeşitli filmler çekilir. tüm işlemler, yaklaşık 10 dakika içerisinde tamamlanır. inceleme sonrasında hafif ağrı ve akıntı olması normaldir. ağrı kesiciler kullanılabilir.

(kaynak: www.turkrad.org.tr)