adnan menderes

1899 yilinda aydin’da dogdu. babasi izmirli katipzade ibrahim ethem bey, annesi aydinli haci alipasazadeler’den tevfika hanim’dir.anne ve babasini kucuk yasta kaybetti. o’nu anneannesi buyuttu. tahsil hayatina izmir ittihat ve terakki mektebi’nde baslayan adnan menderes, kizilculu amerikan koleji’nde okurken misyonerlerle basi derde girdigi icin, cesitli makamlara muracaat etti. muracaat ettigi makamlarin birinin basinda celal bayar vardi. bayar’la boyle tanismis oldu.

ankara hukuk fakultesi’ni bitiren adnan menderes, birinci dunya savasi sirasinda yedeksubay olarak askerligini yapti. aydin’da bazi arkadaslariyla birlikte ayyildiz cetesi’ni kurdu. daha sonra soke’de piyade alay yaveri olarak savasa katildi. savastan sonra istiklal madalyasi aldi.

ali fethi okyar tarafindan 1930 senesinde kurulan ancak kisa surede kapatilan serbest firka’nin aydin teskilati’ni kurarak baskani oldu. bu parti kapatilinca chp’ye girdi ve 1931 yilinda bu partiden aydin milletvekili secildi.

1945 senesine kadar tbmm’de komisyon raportorlugu yapan adnan menderes, o yil saracoglu hukumeti’nin getirdigi toprak kanunu tasarisi’ni siddetle reddederek, komisyondan istifa etti. partide yaptiklari muhalefetten dolayi, refik koraltan ve fuat koprulu ile birlikte chp disiplin kurulu tarafindan 12 haziran 1945’te ihrac edildiler.

celal bayar da hem partiden hem de milletvekilliginden istifa etti. bu hareketler demokrat parti’nin 7 ocak 1946’da kurulmasina sebep oldu. 1946 secimlerinde demokrat parti’den kutahya milletvekili olarak meclise girdi. celal bayar’dan sonra ikinci adam durumuna geldi.

14 mayis 1950 secimlerinde dp oylarin 53,5’ini alarak iktidar oldu. 10 senelik dp iktidarinin tek basbakani oldu ve o doneme damgasini vurdu. iktidari zamaninda 5 hukumet kurdu. bu 10 senelik zaman icinde turkiye’nin ic ve dis siyasetinde buyuk gelismeler oldu. sanayilesme ve sehirlesme hamlesi basladi, koye makine girdi, ulasim, enerji, egitim, saglik, sigorta ve bankacilik yeniden basladi. turkiye kalkinma kavramiyla tanisti.
27 mayis 1960 tarihinde yapilan askeri darbeyle iktidardan indirildi. yassiada’ya hapsedildi. milli birlik komitesi tarafindan kurulan yuksek adalet divani’nca idama mahkum edildi. yassiada’da tutuklu bulundugu sirada cesitli iskencelere maruz kaldigi soylenir.

kaynak : kimkimdir.gen.tr