klasisizm

Avrupa tiyatrosunda klasik akımın hüküm sürdüğü zamanlardır.

Bu akım önce fransa'da ortaya çıkar ve oradan ingiltere'ye geçmiştir. Fransa'da dinsel savaşların olduğu zamanlarda kilise ve kral arasında bir otorite birliği sağlandı. Böylece tiyatro, sarayın gözetimi altına girmiştir. Buna göre tiyatro, artık saray ve çevresine hizmet eden bir araç haline gelmiştir diyebiliriz. Çünkü önceden sadece kilisenin elinde bulundurduğu bir güç vardı. Artık dinsel olan, sarayda da sergilenip oynanıyor hale gelmiştir.

Ancak orta sınıf, sanata boş ve kinci bir tavır takındı. Gereksiz, zaman kaybı olarak gördü. Bunun da etkisiyle tam olarak sarayın etkisi altında olan bir tiyatro olmuştur. Yani tümüyle sarayın, aristokrasinin sanatıdır demek doğru olur. Oyunlarda soylu yaşamına dair kesitler ve incelikler ön plana çıkar.

Klasik akım tiyatroda çağın din ve ahlak yapısına ayrıca dikkat etmişlerdir. Saray ve kilisenin güç birliği kurması ve bu iki gücün kendi temel ilkelerini, sanat değerleriyle uzlaştırmak istemesidir.

17.yüzyılda sarayın tiyatroya harcayacağj bol miktarda parası vardı. O dönemde yaşanan devrimler, fransa ve ingiltere gibi ülkeri ekonomik olarak güçlü hale getirdi. Hal böyle olunca tiyatro sanatına aktarılabilecek kaynak da artmıştır.

Bu dönemin tiyatrosunun bir başka önemli özelliği de yasal düzeni koruyup, düzenin kendisini savunmasıdır. Yani eğitme, yarar ve disiplin etme görevi üstlenmiştir.

Klasik dönemin başlıca en önemli özelliklerinden biri de içinde bulunduğu felsefenin, akılcılık olması. Yani insan aklının gücüne inanılır. Her şeyin ölçütü, insanın kendi aklıdır. Doğal olarak bu anlayış, bilim gibi konuların gelişimine doğrudan etki sağlamıştır. Aynı zamanda bilimsel gelişmeler, felsefeyi de etkilemiştir.

Akımın biçimsel özelliği, aristoteles'in biçim kurallarından taviz vermemesidir. Ahlak duygusunu geliştirmek asıl hedeftir.


Dönemin başlıca unutulmaması gereken kuralları ve özellikleri şunlardır;

- sanat, görünen malzemeden görünmeyeni ortaya çıkarıyor. Yani din ve aklın birleştirilmesi.

- ahlak açısından kesinlikle eğitici olmak zorundadır.
- yalınlık içinden inceliğe önem vermelidir. Sarayın incelik ve zarafetini aklımıza getirebiliriz.
- yer, zaman ve eylem arasında tutarlılık olmalı. Yani inandırıcı olmalıdır.
- oyunlar beş perdede oynanmalı.
- 3 oyun kişisinden fazlası olmamalı.
- kanlı olayların sahnede gösterilmesi yasaktır.
- tragedya ve komedya aynı anda oynanamazlar.
- oyunlarda merak konusu olmalı.
- ahlak açısından eğici olmalı yani iyiyi ödüllendirdiği gibi kötüyü de cezalandırmalıdır.
- kesinlikle ama kesinlikle tiyatro, mutlak adalet sağlamalıdır.
- dil şiiirsel, anlatımı ise inceliklidir.

Bu kurallara uymak zorunludur.

Ancak 18. Yüzyılda bazı şeyler değişir ve klasik akımın mutlak akılcı yönüne karşılık, duygusallık ön plana koyulur. Romantizm doğuşu birden bire olmamıştır. İki akım arasında bir geçiş süreci yaşanmıştır. Neyse bunu romantizm başlığı altında yazmak icap eder.