brütalizm

brütalizm

çağdaş mimarlık akımı.

ilk olarak 1950 yılında isveçli mimar hans asplund’un dostu olan üç ingiliz tarafından ingiltere’ye getirilen neo brutalist teriminin yerini, kısa süre sonra, ingiliz alison (doğ. 1928) ve peter (dop. 1923) smithson çiftinin çevresinde ortaya çıkan new brutalism terimi aldı. alison-peter smithson çifti, norfolk’taki hunstanton orta okulu’nu yaparak (1954) brütalizm akımının ilk örneğini verdiler.

teknik çözümler ve üslup

mies van der rohe’nin estetiğinden (binanın yapısının elden geldiğince açık bir biçimde sergilenmesi) büyük ölçüde stkilenmiş olan smithsonların brütalizmi, kendine özgü ve çok daha "çarpıcı" (brütal) olan teknik çözümleriyle (dışarıdan görülen kanalizasyon boruları), mies van der rohe’nin estetiğini aşar; louis khan’nın (1901-1974), 1953 yılında new haven’da (connecticut, a.b.d.) yale üniversitesi’nin art center binasını yaparken uyguladığı yapısal ve uzamsal anlayışa da pek uzak sayılmaz; ama bu yeni bir mimarlık üslubundan çok, güncel yapım sorunlarının yeni bir çözümü olduğu için, bir çok eleştirmen ve mimara göre brütalizm, üslup olarak 1956’da le courbusier’nin neuilly’de jaoul evleri’ni yaptığı sırada doğmuştur. betonarmeden ve tuğladan yapılmış olan bu küçük yapılar gerçekten, ingiliz james frazer stirling’in (ham common apartmanları, londre, 1958) önderliğini yaptığı bir brütalizm akımının başlıca esin kaynağı olmuştur.

uluslararasi akim olarak brütalizm

1960-1965 yıllarına doğru, brütalizm kuramları uluslararası çapta yaygınlaşınca, bir çok akımın yanı sıra, özellikle üstüne bina yapılacak arazinin biçimine uymaya ve iç uzamların işlevsel açıdan düzenlenmesine özen gösteren bir brütalizm akımı doğdu (sheffield’de 1961-1966 yılları arasında j. lewis womersley, jack lynn ve ivor smith’inin yaptıkları park hill konutları ). brütalizmle ilgili ilkeler dünyanın çeşitli yerlerinde değişik biçimlerde uygulandı: isviçre’de (halen konut bütünü, bern yakınları, 1961; atelier 5 grubu tarafından); japonya’da (harumi konut yapıları, tokyo, 1958; kunio mayekawa tarafından); italya’da (istituto marchiondi, milano, 1959, vittoriano vigano tarafından). fransa’da brütalizmin etkisi claude parent’ın (doğ. 1923) bazı yapılarında görülür; ama bir binanın "yapı"sının, gereçlerinin ve donanımlarının açıkça sergilenmesini öngören ilke, tam anlamıyla georges-pompidou ulusal sanat ve kültür merkezi’nde (paris) uygulandı.

alıntıdır.