bilgisayarlı tomografi

(bkz: bt)

(bkz: ct)

bilgisayarlı tomografi x-ışını (röntgen) kullanılarak vücudun incelenen bölgesinin kesitsel görüntüsünü oluşturmaya yönelik radyolojik teşhis yöntemidir. inceleme sırasında hasta bilgisayarlı tomografi cihazının masasında hareket etmeksizin yatar.masa manuel ya da uzaktan kumanda ile cihazın ’’gantry’’ adı verilen açıklığına sokulur. cihaz bir bilgisayara bağlıdır. x-ışını kaynağı incelenecek hasta etrafında 360 derecelik bir dönüş hareketi gerçekleştirirken ’’gantry’’ boyunca dizilmiş dedektörler tarafından x-ışını demetinin vücudu geçen kısmı saptanarak elde edilen veriler bir bilgisayar tarafından işlenir. sonuçta dokuların birbiri ardısıra kesitsel görüntüleri oluşturulur. oluşturulan görüntüler bilgisayar ekranından izlenebilir.görüntüler filme aktarılabileceği gibi gerektiğinde tekrar bilgisayar ekranına getirmek üzere optik diskte depolanabilir. ayrıca görüntüler bilgisayar tarafından işleme tabi tutularak birbirine dik eksenlerde yeniden yapılandırılmış görüntüler elde edilebilir. bu görüntülerin de yardımıyla 3 boyutlu görüntüler oluşturulabilir. yeni gelişmekte olan teknolojilerle sanal endoskopi yapma olasılığını vermektedir. bu şekilde soluk borusunun, yemek borusunun, midenin, ince ve kalın barsakların, damarların ve idrar yollarının içeriden görüntülerini elde etmek mümkün olmaktadır. bu yeni görüntüleme yöntemleri şimdilik endoskopik yöntemlerin eksikliklerini tamamlamak amacı ile kullanılmaktadır. bilgisayarlı tomografi diğer x-ışın incelemelerine göre bazı avantajlara sahiptir. özellikle organların, yumuşak doku ve kemiklerin şekil ve yerleşimini oldukça net gösterir.ayrıca bt incelemeleri hastalıkların ayırıcı tanısını yaparak tedavi yöntemlerini değiştirmektedir.diğer görüntüleme yöntemlerinden daha erken ve doğru şekilde birçok hastalığın teşhisini sağlamaktadır. hastalıklar erken teşhis edildiğinde daha iyi tedavi edilirler. bt bu üstün özellikleriyle doktorların birçok hayat kurtarmasına yardımcı olmuştur.


soru:inceleme rahatsızlık verici mi? herhangi bir tehlikesi var mı?
yanıt: incelemenin kendisi tamamen ağrısızdır. inceleme sırasında hastadan bt cihazının masasında hiç hareket etmeksizin yatması istenir. yapılacak incelemenin türüne bağlı olarak hastaya kol damarlarından kontrast madde enjekte edilebileceği gibi kontrast madde içmesi de istenebilir. incelemenin bu kısmı hasta için biraz rahatsızlık verici olabilir. kontrast maddeler iyot içerdiği için bazı kişilerde allerjik reaksiyonlara neden olabilir. hastanın inceleme öncesinde teknisyen ya da radyoloji hekimine bu tür maddelere karşı daha önce allerjik bir reaksiyon gösterip göstermediğini ve eğer varsa başka maddelere karşı allerjisini bildirmesi gerekir. hastaya daha önceden yapılmış bir bt incelemesinde, ivp olarak adlandırılan böbrek incelemesinde veya anjiografi sırasında kontrast madde verilmiş olabilir. bt cihazları x-ışınlarını kullanır.hastanın güvenliği için en iyi şekilde dizayn edilmiş olup inceleme sırasında maruz kalınan radyasyon miktarı gerekli en az düzeyde olacak şekilde imal edilmiştir. x ışınları anne karnında gelişmekte olan fetusa zarar verebileceğinden inceleme hazırlığına başlamadan evvel hasta hamilelik şüphesi varsa bu konuda doktora veya teknisyene bilgi vermelidir.

soru: incelemeye hazırlık için yapılması gerekenler nelerdir?
yanıt:
incelemenin yapılacağı gün:
inceleme gününde eğer aksi belirtilmezse randevu saatinden 4 saat önce başlamak üzere katı gıda yenmemelidir. bununla birlikte kahve, çay, fazla katı olmayan çorbalar ve meyve suyu çok fazla olmamak kaydıyla içilebilir. katı gıda alımının sınırlanması birçok tıbbi işlem öncesinde hastanın güvenliği için alınan bir önlemdir. eğer inceleme karın içine yönelik yapılacaksa hastanın 12 saat aç kalması gerekmektedir. bu inceleme için 3 gün önceden itibaren sıvı gıdalar alınmalıdır. son gece müshil ve inceleme sabahı ise lavman yapılır. ardından incelemenin 4 saat öncesinden itibaren kontrast madde içiren su içirilir.

incelemenin yapılacağı oda:
bt teknisyeni hastaya kendini tanıtarak işlem hakkında bilgi verir ve hastanın muhtemel sorularını yanıtlayarak rahatlamasına yardımcı olur. incelenecek beden bölgesine bağlı olarak vücuttaki metal objelerin çıkarılması istenebilir. daha sonra hastaya önlük giydirilir.

soru: inceleme sırasında neler olur?
yanıt:teknisyen hastayı incelemenin yapılacağı odaya götürerek yapılacak incelemeye göre hastanın sırt üstü veya yüz üstü masaya yatmasını sağlar. hastanın rahat etmesi önemlidir, çünkü inceleme süresince hastanın hareket etmemesi gerekir. bt incelemeleri hastaların tıbbi problemlerine ve incelenecek vücut kısmına göre farklılıklar gösterir. hastalığın teşhisi için incelemenin nasıl yapılması gerektiğine radyoloji hekimi karar verir. örneğin eğer batın bölgesi incelenecekse göğüs alt kısmından pelvis üst kısmına kadar kadar olan kesim taranacaktır. böyle bir inceleme süresince sizden görüntülerin bulanık çıkmaması için belli aralıklarla nefesinizi tutmanız istenecektir. makina işlem süresince bazı sesler çıkarır. hastanın üstünde yattığı masa her bir görüntü oluştuktan sonra bir miktar hareket edecektir. ayrıca teknisyen ya da makina tarafından nefes tutup vermeyle ilgili hastaya sinyal verilecektir. kimi incelemelerde işlem öncesinde veya sırasında doktor veya teknisyen tarafından kontrast madde enjeksiyonu yapılabilir. bu radyoloğun görüntüleri daha iyi değerlendirmesini sağlıyacaktır. eğer işlem sırasında veya enjeksiyon sonrasında hasta bir rahatsızlık hissederse bunu teknisyene veya doktora bildirmelidir.

soru: bir bilgisayarlı tomografi incelemesi ne kadar sürer?
yanıt:incelemeler hastalarının klinik bulguları göz önüne alınarak her bir hasta için ayrı ayrı planlanır. bundan dolayı yapılan bt incelemesi daha önce yaptırmış olduğunuz bir bt incelemesinden farklıysa ya da inceleme sonunda ek görüntüler alma ihtiyacı duyulmuşsa endişelenmemek gerekir. başlangıcından bitimine kadar çekim süresi ortalama 15 dakikadır (bazı cihazlarla bu süre daha da kısalabilir).

soru: inceleme bitiminde yapılması gerekenler nelerdir?
yanıt: incelemesi yapılan kişinin hastalığıyla ilgili bir sonuca varmasını sağlayacak yeterli bilgi elde edildikten sonra inceleme sona erdirilir ve hasta evine gidebilir. incelemeden sonra herhangi bir kısıtlama olmaksızın normal günlük aktivitelerine devam edebilir.

soru: incelemeler nasıl değerlendirilir?
yanıt: incelemeler vücudun hangi kısmıyla ilgiliyse o konuda uzmanlaşmış radyolog doktorlar tarafından değerlendirilir ve daha sonra yazılı bir rapora dönüştürülerek hastaya teslim edilir. eğer başka sorularınız varsa incelemenizi yapacak olan doktorlar ve teknisyenlerden gerekli bilgileri alabilirsiniz.

(kaynak: www.turkrad.org.tr)