beta karoten

a vitamininin yapı taşıdır. vücutta a vitamini haline dönüştürülür. ispanak, lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler, kavun, şeftali, kayısı gibi meyveler ve havuç en önemli kaynaklarıdır.(hatta ismi batı dillerinde havuc anlamına gelen carrotte dan gelir) yüksek dozda alınmasının yararları konusunda çalışmalar halen sürmekle birlikte, kanser, damar sertliği ve katarakt gibi hastalıkları önlediği yolunda önemli bulgular elde edilmiştir. yüksek dozda alınmasının toksik (zehirleyici) etkisi olmamakla birlikte günde 50 mg.(83 bin ünite) den fazla alınması tavsiye edilmez.

beta karoten vücutta kullanıma hazır bir yapıda değildir. bu nedenle ön vitamin a denmektedir. daha a vitamini gerektiğinde beta karoten karaciğerde kimyasal bir işleme girer ve 2 molekül vitamin a elde edilir.

kabak, havuç gibi besinlerde bol miktarda bulunan turuncu renkli doğal bir pigmenttir. yağda erir. özellikle çok zararlı etkilere sahip serbest kimyasal kökleri nötralize eder ve güçlü bir antioksidandır. bu özellikleri ile kanserden ve infeksiyon hastalıklardan korunmada önemli bir yer tutar.

vitamin a ’nın yüksek dozları toksik olmasına karşın beta karoten yüksek dozlarda dahi toksik değildir. beta karotenin yüksek dozlarda ortaya çıkan ilginç bir yan etkisi vardır: cild sarı-turuncu bir renk alabilir. bu renklenme özellikle el ve ayaklarda ortaya çıkar. uygun miktarlardaki beta karoten alımı gece körlüğü’nün engellenmesinde önemlidir. iyi bir görüşün dışında kalbinde korunmasında, bağışıklık sistemin etkinliğinin arttırılmasında beta caroten önemli bir yere sahiptir.

yapılmakta olan bilimsel çalışmalar beta carotenin tek oksijenli serbest radikallerin ortadan kaldırılması ve yaşlanma olayının yavaşlatılması üzerinde yoğunlaştı. bu serbet radikallerin ortadan kaldırılması ile kanserleşmelerin engellendiği düşünülmektedir. amerikan kanser derneğinin açıklamalarına göre ağız bölgesinde bulunabilen kanserleşme odakları, beta caroten alanlarda %53 oranında azalıyor.

kayısı, kabak, brokkoli, ıspanak ve tatlı patateste bol olarak bulunan beta carotenin kalp krizi riskini azalttığı konusunda bir çalışmada boston’s brigham and women hospital ’da dr. caharles hennekens tarafından yapılmakta ve pozitif sonuçlar elde edilmiştir.

beta karotenin etkisinin kollesterolun oksitlenmesini durdurması ile ortaya çıkan antioksidan aktiviteden kaynaklandığı düşünülmektedir.