sultan mehmed resad 2 kasim 1844 tarihinde istanbul’da dogdu. babasi sultan birinci abdulmecid, annesi gulcemal kadin efendi’dir. annesi cerkezdir. cocuklugu, padisah olan babasinin yaninda gecti. egitim ve ogrenimine gereken onem gosterildi.
sultan mehmed resad, amcasi sultan abdulaziz zamaninda rahat bir sehzadelik yapmasina ragmen agabeyi sultan ikinci abdulhamid zamaninda sarayda hapis hayati yasadi. veliaht oldugu icin devamli kontrol altinda tutuluyordu. sultan mehmed resad gunlerini haremde gecirir, siir ve kitap okurdu.
sultan besinci mehmed resad, ittihat ve terakki partisinin destegiyle tahta ciktiginda 65 yasindaydi. sultan ikinci abdulhamid’in padisahligi sirasinda devlet isleriyle yeterince ilgilenmemisti. padisahligi sirasinda yonetim daha cok ittihat ve terakki partisinin ileri gelenlerinden enver pasa, talat pasa ve cemal pasa’nin eline gecmisti.
trablusgarp savasi
somurgecilik yarisinda birligini gec sagladigi icin geri kalan italya, kuzey afrika’da osmanlilara ait olan trablusgarb’i ele gecirmek istedi. avrupali devletlerin de destegini alan italya, osmanli devletine bir ultimatom vererek, trablusgarp’in kendisine birakilmasini istedi. italyanlarin bu istegi reddedilince trablusgarp ve bingazi isgal edildi (1911).
mustafa kemal ve enver bey trablusgarp’a gecerek derne ve tobruk’da onemli direnis hatlari olusturdular. italya osmanli devletini barisa zorlamak icin canakkale’de turk istihkamlarini denizden topa tuttular. ayrica oniki adaya asker cikardilar. balkan savaslarinin baslamasi uzerine italyanlarla baris imzalandi ve trablusgarp savasi sona erdi. yapilan usi baris antlasmasi’na gore trablusgarp ve bingazi italya’ya verildi. oniki ada yunanistan’in isgal etmemesi icin geri verilmek uzere italya’da kaliyordu.
birinci balkan savasi
bagimsizliklarini kazandiktan sonra osmanli devletini balkanlardan cikarmak isteyen bulgaristan, sirbistan, yunanistan ve karadag trablusgarp savasiyla ugrasan osmanli devletine savas actilar. rusyanin saldirmama garantisine guvenen osmanli imparatorlugu ordularini terhis etmisti. birinci balkan savasi sirasinda bircok cephede birden savasmak zorunda kalan osmanli devleti agir yenilgiler aldi. bulgarlar catalcaya kadar ilerlediler, yunanlilar selanik’i isgal etti. bu olaylardan faydalanan arnavutluk bagimsizligini ilan etti.
ikinci balkan savasi
osmanli devletinden aldiklari topraklarin kendi aralarinda paylasirken anlasmazlik icerisine girdiler. sirbistan, yunanistan ve romanya bulgaristan’a karsi savasa basladi. osmanli devleti bu firsattan yararlanarak bulgaristan’a savas ilan etti. osmanli ordusu tarihi sehir edirne’yi kurtardiktan sonra meric’e kadar ilerledi ancak, avrupali devletlerin mudahalesi ihtimaline karsi daha fazla ileri gitmedi. ikinci balkan savasi sonunda yapilan istanbul antlasmasi ile edirne ve kirklareli turklere geri verildi. kavala ve dedeagac ise bulgaristan’da kaldi. iki devlet arasinda meric nehri sinir oldu.
birinci dunya savasi
avrupa’da yasanan sanayi inkilabindan sonra, fazla mal ureten ulkeler yeni somurgeler ve pazarlar bulmak icin aralarinda yarisiyor ve kendi aralarinda gruplasiyorlardi. osmanli devleti, 28 haziran 1914 tarihinde baslayip, 1918 yilina kadar devam eden ve bu sure icinde milyonlarca insanin olmesine ve sakat kalmasina ekonomik olarak buyuk hasara yol acan birinci dunya savasi’na almanya’nin yaninda katildi.
osmanli devleti birinci dunya savasi’nda bircok cephede savasti. canakkale savasi’nda tarihin en buyuk direnislerinden birini gerceklestiren turk milleti, tum olumsuz sartlara ragmen, dusman donanmasinin bogazlardan gecmesine izin vermedi. osmanli birlikleri, her cephede kahramanca mucadeleler vermesine ragmen, kazandigi yerel basarilar sonuca etki etmedi. milletin basariya ulasmasi icin dua etmekten baska bir is gormeyen mehmet resad, osmanli imparatorlugu’nun bu feci sartlari icinde, 1918 yilinda kalp yetmezliginden dolayi vefat etti.
kaynak: kimkimdir.gen.tr