sürrealizm

icinde bulundugumuz gercekligin otesini irdeleyen sanat akimi.

(bkz: surrealist)

20. yy baslarinda, fransa’da ortaya cikan sanat akimi. frued’un psikanaliz yonteminden yola cikilmistir.

1916’ dan beri devam eden modern bir sanat akımıdır. gerçek dünyada zaten temelde, var olanın akıl dışı bir biçimde ve ortamda işlenmesini konu alır. bilinçaltı ve düş gücü önemlidir. dali’ nin 38 yılında yaptığı bir yüzün ve bir meyve kasesinin kumsaldaki hayali en güzel örneklerden biridir.

(bkz: gercekustuculuk)

avrupa’da bir ve 2’nci dünya savaşları arasında gelişti. bu akım temelini, akılcılığı yadsıyan ve karşı-sanat için çalışan ilk dadacıların eserlerinden alır. 1924’te "manifeste du surrealisme"i (gerçeküstülük bildirgesi) hazırlayan şair andre breton’a göre gerçeküstücülük, bilinç ile bilinç dışını birleştiren bir yoldur. ve bu bütünleşme içinde düşsel dünya ile gerçek yaşam "mutlak gerçek" ya da "gerçeküstü" anlamda iç içe geçiyordu. sigmund freud’un kuramlarından etkilenin breton için, bilinçdışı, düş gücünün temel kaynağı, deha ise bu bilinçdışı dünyasına girebilme yeteneği idi.
breton’un yanısıra louis aragon, benjamen peret, otomatik yazı yöntemleri üzerinde deneyler yaptılar. kendi deyimleriyle, "gerçeküstü dünyanın düşsel imgelerini geliştirmeye" başladılar. bu şairlerin dizelerindeki sözcükler, mantıksal bir sıra izlemek yerine bilinçdışı psikolojik süreçlerle bir araya geldiği için insanı irkiltiyordu. gerçeküstücülük, yöntemli bir araştırma ile deneyi ön planda tutuyor, insanın kendi kendisini irdeleyip çözümlemesinde sanatın yol gösterici bir araç olduğunu vurguluyordu.
1925’ten sonra gerçeküstücüler dağılmaya, başka akımlara yönelmeye başladı. ama resimden, sinemaya, tiyatroya kadar bir çok sanat dalını derinden etkiledi. andre breton’un yanısıra p. j. jouve, pierre reverdy, robert desnos, louis aragon, paul eluard, antonin arnaud, raymond queneau, philippe soupault, arthur cravan, rene char gerçeküstücülük akımının önemli isimleridir.

20. yy.ın başlarında andre breton tarafından psikanalize bağlı olarak gelişen bir akımdır.
sigmund freud’a göre; insanlığın dış dünyadan edindiği alışkanlıklar ve istekler bilinçaltında toplanır..buna bağlı olarak da sanatçı hiçbir kurala bağlı olmadan, içinden geldiği gibi oluşturmalıdır eserlerini..akılcılığın karşısındadırlar ve kalıplaşmış biçime dayalı öğeleri, literatürlerinden silmişlerdir..
bir çok şiirinde bu akıma kapılıp da giden en iyi örneklerden biri de hiç kuşkusuz orhan veli’dir..