süleyman hüsnü paşa

türkçülüğün ilk öncülerinden biri olan süleyman hüsnü paşa, 1838’de istanbul’da, süleymaniye civarındaki molla gürani mahallesinde doğmuştur. babası, yeniçeri ağası olan mehmed hâlet efendidir.
ilk öğrenimine mahalle mektebinde başlayan süleyman hüsnü, arapça ve farsça’yı, beyazıt camii’nde dersler veren mudurnulu ismail efendiden öğrendi.daha sonra maçka askerî idadisi’ne girdi. burayı bitirdikten sonra mekteb-i harbiye’ye (bugünkü harp okulu’na) yazıldı. bu okuldan 1863’te mezun olarak orduya katıldı.

süleyman hüsnü paşanın ilk görevi, karadağ harekâtına, derviş mehmed paşa kuvvetleri içinde katılması oldu. buradan istanbul’a döndüğü zaman, harp okulu’na önce matematik, sonra kitabet (kompozisyon) hocası olarak tayin edildi. bir süre sonra, aynı okulun ders nâzırlığına getirildi.

askerî eğitimin geliştirilmesinde büyük hizmetleri görülmüş olan galib paşanın ölümü üzerine, ondan boşalan mekâtib-i askeriye nâzırlığına tayin edildi. bütün askerî okullardan sorumlu olan bu makam, yalnız harp okulu’nu değil, daha alt kademedeki askerî okulları da bünyesine alıyordu.

süleyman paşanın asıl büyük hizmeti, bu görevi sırasında başardığı işlerde görülmektedir.öncelikle, askerî okulların ders programlarını ve müfredatlarını yeniden düzenlemiş ve bu programlara uygun tarih ve dil kitaplarını kaleme almıştır. bu kitapları ile de türklük şuurunun uyanmasında etkili olmuştur.

sultan abdülaziz’in tahttan indirilmesi ve yerine v. murad’ın çıkarılması sırasındaki olaylara, askerî okul öğrencileri de karışmıştı. sultan ii. abdülhamid, bu olayı unutmamış ve hükümdar olduktan sonra, süleyman paşa’dan sürekli kuşkulanmıştı. bu sebeple, onu, ahmed muhtar paşa’dan boşalan bosna-hersek kumandanlığına tayin ederek istanbul’dan uzaklaştırdı. süleyman paşa, bu görevdeyken 1877-1878 türk-rus savaşı (doksanüç harbi) patlak verdi. rumeli’deki kumandanlar başarı gösteremediler. rus orduları, bulgaristan içlerinde ilerleyerek, şıpka geçidi’ne kadar dayandı. bu geçidi aşacak olurlarsa, önlerinde edirne ve istanbul’a kadar bir engel kalmayacaktı. bunun üzerine,süleyman paşa, birliklerini deniz yoluyla dedeağaç’a nakletti ve oradan şıpka geçidi’ne yürüdü. burada çok şiddetli çarpışmalar oldu. artık müşir(mareşal) rütbesini almış bulunan süleyman paşa, harekâtı başarı ile yönetti. ancak, onun gösterdiği kahramanlık, türk ordusunun yenik düşmesini önleyemedi. bu savaştan sonra, süleyman paşa, “şıpka kahramanı” olarak anıldı.

fakat, cephe gerisindeki entrikalar, sultan abdülhamid han üzerinde etkili oldu. yenilginin sorumlusu olarak o gösterildi. süleyman paşa, tutuklanıp istanbul’a getirildi ve taşkışla’ya hapsedildi. buradaki yargılanması bir yıl kadar sürdü. sonunda idama mahkûm edildi. sultan abdülhamid han, idam cezasını, sürgüne çevirdi. bağdat’a sürülen süleyman paşa, hayatının son on dört yılını burada geçirdi. 8 ağustos 1892’de bağdat’ta ölen paşa, ebu yusuf camii’nin bahçesine gömüldü.