tartu

estonya’nın en büyük ikinci kentidir. 38,8 kilometre karelik yüzölçümü olan kentin nüfusu 2004 sayımına göre 100.482’dir. tartu ile ilgili ilk yazılı belgeler 1030’a kadar dayanmaktadır.

estonya’nin finansal ve siyasi başkenti olan tallinn’den farklı olarak tartu entellektüel ve kültürel merkez olarak ön plana çıkar. estonya’nın en eski ve en prestijli üniversitesi olan tartu üniversitesi de bu kettedir. tallinn’in 180 kilometre güneyinde olan kent, aynı zamanda güney estonya’nın merkezi konumundadur. estonya’nın en büyük iki gölünü birbirilerine bağlayan emajõgi nehri, tartu’dan da geçmektedir.

toome tepesi’nin (toomemägi) doğusuna, m.s. 600 yılında estler bölgeye ilk defa tarbatu kalesi’nin inşa etmişlerdir. tartu hakkına ilk yazılı belge ise 1030 yılına dayanmaktadır. bu sene kiev prensi 1. yaroslav tarbatu kalesi’ni alıp buraya yuryev adındaki kendi kalesini dikmiştir.

tartu ortaçağ’ın ileri dönemlerinde bölgede hatrı sayılır bir ticaret merkezi ve dorpat piskoposluğu’nun merkeziydi. bugünkü bütün estonya ve letonya topraklarında olduğu gibi, tartu da i.s. xii. yüzyılda alman kılıç kardeşliği himayesi altına girdi. xx. yüzyıla kadar, kent, almanlar’ın kültürel, dini, mimari ve siyasi yapısından yoğun bir şekilde etkilendi. örneğin zamanında darpot meydanı olarak bilinen yer alman kenti rostock’lular tarafından inşa edildi. ketteki ana üniversite ise yine almanlar tarafından yapıldı.

16. yüzyılda, listonya ve tartu birlikte polonya yönetimi altına girdi ve burada dini jesuit gramer okulu 1583’te yapıldı. buna ek olarak, tartu’da papaz okulu da faaliyetlere başladı.

papaz okulu ve gramer okulu ((1601))’deki polonya-isveç savaşı sırasında kapatıldı. savaşın ardından tartu isveçliler tarafından alındı. 1632 yılında isveç kralı ii. gustav adolf, üniversiteyi kontrolü altına aldı. 1721 yılında kent rusya imparatorluğu ele geçirildi ve 1918 yılına kadar imparatorluğun sınırları içinde kaldı.

i. dünya savaşı sonrasındaki iç savaş sırasında, bolşevik sovyetler rusyası hükümeti ile estonya arasında 2 şubat 1920’de tartu’da yapılan altlaşmada estonya sovyetler birliği’ne katıldı.

ii. dünya savaşı sırasında, kentin aralarında rus kraliçesi ii. katerina’nın yaptırdığı tarihi kivisild’in de (taş köprü) bulunduğu büyük bir bölümü sovyet orduları tarafından yok edildi.

1990 yılında estonya bağımsızlığını ilan ettikten sonra, tartu da bağımsızlığına kavuştu.