adile sultan

sultan abdülaziz’in kız kardeşi.

1825’te istanbul’da doğdu, 1898’de yaşamını yitirdi. sultan ii. mahmut ile eşlerinden zernigar sultan’ın kızı, sultan abdülmecit’in kız kardeşi. sarayda özel eğitim gördü. kaptan-ı derya ve sonradan sadrazam olan mehmet ali paşa ile evlendi. önce üç çocuğunu, sonra kocasını ve ardından da genç kızı hayriye sultan’ı kaybedince acıya boğuldu. nakşîbendi tarikatına girdi. şiirleri 1996’da "adile sultan dîvânı" adıyla yayınlandı. şiirleri genellikle çocukları, eşi ve kızı hayriye sultan’ın ölümlerinden duyduğu derin üzüntüyü yansıtan manzumelerden oluşur. çağdaşı olan leylâ ve fıtnat hanımlardan daha az başarılı bir şair sayılır. aruzun yanı sıra hece ölçüsüyle de şiirler yazdı. türbesi istanbul eyüp’te bostan iskelesi yakınında. istanbul’da pek çok hayır eseri bıraktı, ayrıca babası onun adına birçok eser yaptırdı. muhibbî (kanuni sultan süleyman) divanı’nın basılmasını sağladı

duymayın can ü gönül dostuma pinhan gideyim
akl ü can bana nedir bidil ü bican gideyim

cismde can gibidir gözde hayâli yârin
nice bir gurbet ü firkatle perişan gideyim

korı canımda da âşk odını yaktı alevi
yanmak âşk ile beşaret bana üryan gideyim

iderim kat’ı taalluk çü bu can ü tenden
o güle bülbül-i can itmede efgan gideyim

adile kâ’be-i kulın ideyim şöyle tavaf
arz ide ruyını dildarıma mihman gideyim

aşktır min-evvel ilâ âhir kevn ü mekân
aşktır gâhî dil ü cânda nihân gâhi ayân

aşktır eden cemâl-i pâk-i cânâna nazar
aşktır ol gonca gül rûyu için bülbül olan

aşktır dü-âlem içre cânı yâra vasl eden
aşktır dâim olan hem mahrem-i esrâr-ı cân

aşktır çün dilde misbah-ı tecellîyi yakan
aşktır bil "küntü kenz" birle miftâh-ı cinân

aşktır bî-kayd pervâz eyleyip sîmurg-veş
aşktır dost ellerini dâima seyrân eden

aşktır mir’ât-ı kalbi eyleyen sâf ü celî
aşktır dilde veren nûr-ı ziyâyı her zamân

aşktır kalbi kılan pür-nûr mihr-i mâh-veş
aşktır şem’-i cemâle karşı pervâne yanan

aşktır hem saykal-ı mir’at-ı esbâb-ı derûn
aşktır bir âteş-i cân-sûz ey dil sen de yan

aşktır beyt-i dili meyhâne-i irfân eden
aşktır leylâları mecnûn ü ser-gerdân eden

aşktır fehm ile iş’âr eyleyen derd-i dili
aşktır bak âdile çarhı eden keşf ü beyân

aşkta kanun imiş âşıklara cevr eylemek
âşık oldur kim cefâ-yı yâre sabretmek gerek

aşk nâz ü şîve evvel gösterir âşıklara
âşık ol demde ona cânı fedâ etmek gerek

âşıkın ancak murâdı dostunun maksûdudur
çekse de bin derd ü mihnet hep sebât etmek gerek

arzû-yı dü-cihândan geçmedir aşka nişân
terk-i cân edip reh-i cânâna azm etmek gerek

âftâb-âsâ bilip her zerresin nûr-ı safâ
her belâ dosttan gelir kim merhabâ etmek gerek

havf-ı a’dâ eylemez olan müsellah aşk ile
yanmadan hakka erilmez pertev-i tevhîd gerek

nefsle cehd et tecellî eylesin aşk-ı hudâ
beyt-i kalbi âdile ma’mûr ü pâk etmek gerek

(bkz: adile naşit)