ahmed yesevi

ahmet yesevi türkistan’da sayram’da dünyaya gelmiştir. daha sonra buraya, ahmet yesevi’nin kişiliğinden dolayı, mübarek türkistan denilmiştir. doğduğu yıl tam olarak bilinmiyor, ancak 84 yaşında 1166 yılında öldüğü bilindiğine göre 1082 yılında doğmuş olması lazım.
babası şeyh ibrahim’dir. ahmet yesevi 7 yaşında babasını kaybetmiştir. ilk tahsilini yesi’de yapmıştır. yesi’de arslan baba’dan [bab arslan (bab; arabça kapı demek)], buhara’da yusuf hemedani’den (ölm.1140) ve devrin diğer ünlü din bilginlerinden dersler almıştır. genç yaşta şiirler yazmaya başlamıştır. mahlas olarak yesevi, hace isimlerini kullanır. hace, bilgin, hoca, öğretmen, efendi, ağa, büyük insan, demektir.
özbekler, kazaklar, tacikler, azeriler, türkmenler, volga türkleri, türkiye türkleri gibi dili türkçe olan ülkelerden gelen milyonlarca insan tarafından kabri bir ziyaret makamı olarak kabul edilmektedir. yesevi, pir-i türkistan diye anılmakta ve nüfuzu geniş bir türk coğrafyasını kaplamaktadır.
mansur bir gün ağladı, erenler rahm eyledi,
kırklar şerbet içirdi, mansur’a mihrin salıp,

mansur dedi “enel hak” erenler işi ber hak,
mollalar derler nahak, gönlüne yaman alıp,

deme “enel hak” diye kafir oldun mansur diye,
kur’anda budur diye, öldürdüler taş atıp.

bilmediler mollalar, enel hakkın manasını,
kal ilmine hal ilmin hak görmedi münasip.

rivayetler yazıldı, halini onun bilmedi,
mansur gibi veliyi koydular dara asıp.

efsanedir şeriat, ferzanedir hakikat,
dürdanedir tarikat, aşıklara münasip.

tevbe kıl hace ahmet, hak’tan ola inayet,
yüz bin veli geldi geçti sırrın sırrına ulaşıp.

(bkz: divan ı hikmet)

pir-i türkistan.

(bkz: ahmet yesevi)