wilson ilkeleri

yüzeysel bir inceleme ile gayet iyi niyetli, insani olarak görülen fakat abd siyaseti ile ilişkilendirilip incelendiğinde, ortaya atılırken amaçlananların aslında görülenlerden farklı olduğunun farkına varabileceğiniz ilkeler...
abd’nin avrupa pazarlarıyla da ilgilenmeye başladığının göstergesi olarak da düşünülebilir...
şöyle ki;
uluslararası ticarette serbestliğin sağlanabilmesi için öne sürülen maddeler kapitalizmi besleyerek abd politikalarına hizmeti amaçlanmıştır...
azınlıklara özerklik hakkı avrupa’da daha çok başlı bir siyasi yapıya neden olmuş ve büyük parçadan kopan küçük devletler elde tutulması daha kolay piyonlar haline getirilmişlerdir...
bu ülkelerde kurulan hükümetlerin liberalizme eğilim göstermesi yaratılan bu havadan dolayı olmuş, ülkelerin sınırları çizilmeden yönetim şekilleri tayin edilerek sosyalist bir yapı kurulmasının önü tıkanmıştır...

maddeleri aşağıdakilerden farksızdır;

1. barış antlaşmaları açık ve şeffaf biçimde yapılmalı, gizli antlaşmalar yapılmamalıdır.
2. karasuları dışındaki denizlerde dolaşım, savaşta ve barışta, özgür olmalıdır. uluslararası kararla, uluslararası antlaşmalara uyulmasını sağlamak için genel veya bölgesel ablukalar oluşturulabilir.
3. uluslar arasındaki bütün ekonomik engeller kaldırılmalı ve serbest ticarete izin verilmelidir.
4. uluslar, iç güvenliği sağlamaya yetecek miktarın dışında silahlanmamalıdır. bunun sağlanması için garantiler verilmelidir.
5. dekolonizasyon sağlanmalı ve sömürge topraklarında uluslara kendi kaderini belirleme hakkı verilmelidir.
6. rusya topraklarındaki yabancı birlikler ayrılmalı ve devletlerin de yardımı ile rusya’ya kendi gelişmesini sağlamak için her türlü imkan verilmelidir.
7. almanya, işgal ettiği belçika topraklarını boşaltmalı ve belçika’da savaş önceki durum yeniden kurulmalıdır.
8. almanya, işgal ettiği fransa topraklarının boşaltılmalı ve prusya’nın 1871’de ilhak ettiği alsaz-loren fransa’ya geri verilmelidir.
9. italya’nın sınırları ulusçuluk prensibine yeniden düzenlenmelidir.
10. avusturya-macaristan imparatorluğu halklarına kendi kaderini tayin etme hakkı sağlanmalıdır.
11. romanya, sırbistan ve karadağ toprakları boşaltılmalı ve sırbistan’a denize açılma imkanı verilmelidir. balkan devletlerinin sınırları ulusçuluk prensibine göre düzenlenmelidir.
12. osmanlı imparatorluğu’nun türk olan kısımlarına egemenlik hakkı tanınmalı, fakat türk olmayan halklara bağımsızlık verilmelidir. çanakkale boğazı, sürekli olarak, bütün milletlerin ticaret gemilerine açık olmalı ve bu durum milletlerarası garanti altına konmalıdır.
13. bağımsız bir polonya kurulmalı ve baltık denizi’ne açılmalıdır.
14. büyük ve küçük, bütün devletlere siyasi bağımsızlıklarını ve toprak bütünlüklerini karşılıklı olarak garanti altına almak imkanını sağlamak amacı ile, uluslarası örgüt kurulmalıdır.

(bkz: wilson prensipleri)