peter ilyic caykovski senfoni no 5 op 64 mi min

ilk yorumu 1888, st. petersburg. besteci eserin çalındığı ilk aylarında hamburg filarmoni derneği başkanı theodor avé-lallement tarafından sürekli olarak orada kalması önerilmiş, bu istek gerçekleşmemiş fakat daha sonra iki ayda tamamlanan senfoni öneriyi yapana adanmıştır.

peter ilyiç çaykovski’nin bu yapıtı baştan sona derin acılı duygular, mutsuzluk ve yakarışlarla işlenmiş ve bazı müzik uzmanlarınca “kader senfonisi” olarak yorumlanmıştır.


bölümler

senfoni dört bölümdür:

i. andante – allegro con anima
ii. andante cantabile, con alcuna licenzo
iii. valse. allegro moderato
iv. finale. andante maestoso-allegro vivace


birinci bölüm (andante – allegro con anima) iki klarnetin kalın seslerinden yankılanan melankolik bir ezgiye girer. bir tür “leitmotiv” olan ve tschaikovski tarafından “kader teması” diye adlandırılan bu ezgi her bölümde görünecek, gölgesi tüm yapıyı kapsayacaktır. klarnet ve fagotta beliren ana “tema” biraz iyimserlik katarsa da korkulu düşünceleri silemez, kemanların sunduğu bir yan “tema” ağır ve kuşkulu havayı sürdürür.

ikinci bölüm (andante cantabile, con alcuna licenzo) kornodan yansıyan bir “tema” ile girer. doğu kaynaklı bir dizi süslemeden sonra tekrar belirir. “kader teması” ve duygusal gerilimler acılı bir “coda” ile çözülür.

“üçüncü bölüm (valse. allegro moderato) tatlı ve zarif bir valsle girer, ortadaki figürlerle süslenir, bitişte “kader teması” bu gölgeli mutluluğu büsbütün karartır.

“dördüncü bölüm (finale. andante maestoso-allegro vivace) ağır bir marş temposuyla girer. “kader teması” çabuklaşan, coşan, alabildiğine parıltılı marşı sürükleyerek eseri sonuçlandırır.