pecevi ibrahim paşa

osmanlı târihçisi ve devlet adamı. güney macaristan’da mohaç ile zigetvar arasındaki peç kasabasında 1574 yılında doğdu. babası, bosna’da alaybeyoğulları diye tanınan bir âileye mensup olan câfer beydir. annesi ise sokullu âilesindendir.
peçevî ibrâhim, ilk tahsiline babasının sancakbeyi bulunduğu peç’te başladı. on dört yaşında babası ölünce, budin beylerbeyi olan gâzi ferhad paşanın yanına giderek orada tahsiline devam etti. bilâhare bosna’ya gelerek öğrenimini tamamladı.

âile geleneklerine uygun olarak, serhad boyunda vazife aldı. anadolu beylerbeyi lala mehmed paşa, 1593 yılındaki osmanlı-avusturya seferi sebebiyle oraya gelince, emrine girdi. lala mehmed paşanın katıldığı bütün askerî hareketlerde bulundu ve on beş sene yanında kaldı. 1593-1606 yılları arasında devam eden nemçe seferindeki olayları bizzat gördüğü gibi, siyâsî müzâkerelerde de yazılı tercüman veya delege olarak bulundu. estergon kalesi ele geçirildiğinde, fetih müjdesini sultana götürünce huzûra kabul edildi ve pâdişâh birinci ahmed han (1603-1617) tarafından hil’at giydirildi.

sadrâzam lala mehmed paşa, istanbul’a dönünce onunla berâber geldi. sadrâzamın 1606’da ölümünden sonra yeni sadrâzam derviş paşa tarafından inebahtı, eğriboz, karlı ili sancaklarının tahriri ve yoklamasıyla vazifelendirildi. kuyucu murâd paşa zamânında, başka vazife verildiyse de kabul etmeyerek memleketi peç’e döndü. bir müddet burada kaldıktan sonra, 1618’de diyarbekir defterdarlığına tâyin edildi. tokat, tuna ve anadolu defterdarlıklarında bulunduktan sonra kırka sancakbeyi olarak memleketine döndü. buradan bâzı defterdarlık vazifelerine tâyininden sonra 1641’de resmî vazifelerden tamâmen ayrıldı.

peç’te ve budin’de sâkin bir hayat yaşayarak, ölümüne kadar, meşhur iki ciltlik peçevî târihi’ni yazmakla vaktini geçirdi. macar dilini çok iyi bilmesi, yabancı târih kitaplarını da tetkik etmesine yardımcı oldu.

peçevî ibrâhim’in ölüm târihi, kesin belli değildir. 1649 veya 1651 olarak tahmin edilmektedir. kabri memleketindedir.

peçevî ibrâhim efendi, meşhur târih kitabını yazmaya 1640 târihinde başladı. macaristan’ın osmanlı yönetimindeki târihini ve bunların geçirdiği değişiklikleri anlatan eserini, budin beylerbeyi kara mûsâ paşaya sundu. onun tavsiyesiyle barış zamânındaki olayları da içine alacak şekilde, eserini yeni baştan yazarak genişletti. kânûnî sultan süleyman hanın 1520’de, tahta geçişinden 1648’e kadar geçen olayları anlattığı eserine, daha sonraki senelerde tameşvar defterdârı belgradlı mustafa ibni ahmed efendi, 1635-1648 yılları, mehmed paşa 1640-1648 yılları için zeyl (ek) yazdılar. 1520-1648 yılları arasındaki osmanlı târihini en iyi anlatan kaynak olan bu eser, yazılı kaynaklardan başka, yazarın kendi müşâhedelerini ve hâtıralarını da içine toplamıştır. eser, târih-i peçevî adıyla 1864-1866 yıllarında bastırıldı.