pantheon

evet bayanlar baylar, sevgili gençler. an itibarı ile kimler uyuyor başlığından mütevellit yine bir arkeoloji yazısı yazmaya karar vermiş bulunmaktayım. bu seferki yazımız başlıktan da anlaşılacağı üzere roma’daki pantheon tapınağı. o halde kendinizi arkeolog xerxes’in muhteşem anlatımına ya da kollarına bırakınız. evet başlıyoruz önden buyurun.

pantheon, roma mimarisinin doruk noktasına ulaştığı dönemlerden kalan bir tapınaktır. inşasına millattan sonra 117 yılında imparator hadrianus zamanında başlanmış olup 126 yılında bitirildiği tahmin edilmektedir.

roma imparatorluğu zamanındaki bütün tanrılara ithaf edimiş bir tapınaktır. bilindiği gibi romalılar çok sayıda tanrıya taparlardı. bu tanrıların büyük bir çoğunluğu yunan tanrılarından alınmıştı. işte bu tapınak o tanrılara karşı bir şükran borcu amacı taşır.

ha bu arada yeri gelmişken söyleyelim, bu tapınak esasında millattan önce 27 yılında imparator augustus zamanında onun yakın dostu ve konsül üyesi marcus agrippa tarafından yaptırıldı ama millattan sonra 80 yılında imparator domitianus zamanında büyük bir yangında zarar gördü. bu tapınağın bugünkü şeklini alması hadrianus zamanında olmuştur.

tapınağa ilk başta 8 sütündan bir girişle yani porchla girilir. girişin alınlık kısmında latince bir yazı mevcuttur. "m. agrippa l. f. cos. tertium. fecit" yani "marcus agrippa lucius’un oğlu, üç kez konsül seçildi, burayı (tapınağı) yaptı."

pantheon tapınağı etrüsk, yunan ve roma mimari özelliklerinin bir bileşimi gibidir. giriş yani porch, etrüsk ve yunan mimarisinden esinlenmiştir. içeride dairesel ve çok geniş bir alanla karşılaşırız. burası bir kubbe ile kapatılmış olup, kubbenin yan taraflarında küçük pencereler vardır. nişlerle dekore edilmiştir ve bu nişlerin ortasında tanrı heykelleri vardır. kubbe betondan yapılmıştır. iç kısımda eğer kubbe tavanına bakarsak kubbenin tonozlu bir tavanı olduğunu (coffered ceiling) görürüz. kubbe ayrıyeten kare şeklinde giriftlerle süslenmiştir. kubbenin tam ortasında bir delik vardır ve bu delikten güneş ışığı girmesi sağlanmıştır. güneşin ışığı her değiştiğinde içerde farklı farklı spotlar meydana getirmektedir.

bu tapınağı yapan mimarlar son derece değişik tarzda inşaat ve mimari teknikleri kullanmıştır ama bu ziyaret edenlerin gözünden kaçmıştır.

bu tapınak daha sonra bizans zamanında kiliseye çevrilmiştir ama özünü kaybetmemiştir. tapınağın kubbesi islam mimarisinden izler taşımaktadır, çünkü çok benzemektedir. ayrıyeten istanbul’daki ayasofya camisine esin kaynağı olmuştur bu tapınak.

sonuç olarak roma’daki pantheon tapınağı değişik mimari türlerinin biraraya geldiği müthiş bir bileşimdir. ve roma mimarisinin en başarılı olduğu dönemleri yansıtan başarılı bir eserdir.

budur...