ordumuzun durumu

nutuk’tan...

genel durumu ortaya koyabilmek için ordu birliklerinin nerelerde ve ne durumda olduklarını da açıklamak isterim. anadolu’da başlıca iki ordu müfettişliği kurulmuştu. ateşkes anlaşması ilân edilir edilmez, birliklerin savaşçı erleri terhis edilmiş, silâh ve cephanesi elinden alınmış, savaş gücünden yoksun birtakım kadrolar haline getirilmiştir.
merkezi konya’da bulunan ikinci ordu müfettişliği’ne bağlı birliklerin durumu şöyle idi:

bir tümeni (41’inci tümen) konya’da, bir tümeni de (23’üncü tümen) afyonkarahisarı’nda bulunan 12’nci kolordu, karargâhıyla konya’da bulunuyordu. izmir’de esir olan 17’nci kolordu’nun, denizli’de bulunan 57’nci tümeni de bu kolorduya bağlanmıştı.

bir tümeni (24’üncü tümen) ankara’da, bir tümeni de (11’inci tümen) niğde’de bulunan 20’nci kolordu, karargâhıyla ankara’da idi. izmit’te bulunan 1’inci tümen, istanbul’daki 25’inci kolordu’ya bağlanmıştı. istanbul’da da 10’uncu kafkas tümeni vardı.

balıkesir ve bursa bölgesinde bulunan 61’inci ve 56’ncı tümenler, karargâhı bandırma’da bulunan istanbul’a bağlı 14’üncü kolordu’yu oluşturuyordu. bu kolordunun komutanı, meclis’in açılışına kadar, merhum yusuf izzet paşa idi.

3’üncü ordu müfettişliği ki, müfettişi ben idim; karargâhımla samsun’a çıkmış bulunuyordum. doğrudan doğruya emrim altında olmak üzere iki kolordu vardı. bunlardan biri, merkezi sivas’ta bulunan 3’üncü kolordu’dur. komutanı yanımda getirdiğim albay refet bey’dir. bu kolorduya bağlı bir tümenin (5’inci kafkas tümeni) merkezi amasya’da, ötekinin merkezi de samsun’daydı. diğeri, merkezi erzurum’da bulunan 15’inci kolordu idi. komutanı kâzım karabekir paşa’ydı. bu kolordunun tümenlerinden birinin (9’uncu tümen) merkezi erzurum’da, komutanı rüştü bey; ötekinin (3’üncü tümen) merkezi trabzon’da idi. komutanı yarbay hâ1it bey’di. hâlit bey istanbul’a çağrılmış olduğundan komutadan çekilerek bayburt’ta gizlenmiş, tümen vekâletle idare ediliyor. kolordunun öteki iki tümeninden 12’nci tümen, hasankale’nin doğusunda sınırda, 11’inci tümen bayezıt’ta bulunuyordu.

diyarbakır bölgesinde bulunan 2 tümenli 13’üncü kolordu müstakildi. istanbul’a bağlı bulunuyordu. bir tümeni (2’nci tümen) siirt’te, öteki tümeni (5’inci tümen) mardin’de idi.

devamı için:

(bkz: müfettişlik görevimin geniş yetkileri)