son yıllarda batılı tıp kaynaklarında kronik hastalıkların vücuttaki oluş mekanizmasının allostaz adı verilen bir terimle açıklandığı gözleniyor. buna göre; hastalıkların oluşması için öncelikle vücudun, beyin tarafından yönetilen genel çalışma düzeninin bozulması gerekiyor. bu bozulma sonucu hücresel düzeyde gelişen artık maddeler (oksidan: oksidasyona yol açan) vücudun iyi çalışmayan dokularında birikerek zarara yol açıyor.
örneğin; allostaz etkisiyle gelişen kan basıncı düzensizlikleri damar iç yapısını bozuyor, ardından oksidan maddeler zayıflayan damar yapısının daha da bozulmasına yol açıyor ve ardından, eğer bu olay kalpte gelişirse, kalp damarlarının tıkanmasına neden olan ortamın oluşmasını sağlıyor.
antioksidan adı verilen ve çoğunluğu beslenme desteği adı altında tanıtılan ancak hastalıkların oluşum mekanizmasını düzeltebilen bu tür maddelerin etkinliğini ispat etmiş önemli üyelerinden biri de balık yağı’dır.
eskimolarda neden kalp, şeker, tiroid ve hipertansiyon gibi hastalıkların çok az görüldüğü üzerine yapılan araştırmalarla yıldızı parlayan balık yağı; günde ortalama 10.000 mg balık yağı tüketen kuzeyli insanların gerçek sağlık mucizesinin nedeni olduğunu ortaya koyuyor.
diğer yağlara göre omega iii oranı besinlerimizde kısıtlı miktarda bulunuyor. badem, ceviz gibi kabuklu kuruyemişler, keten tohumu değerli birer omega iii kaynağı. az miktarda yeşil sebzelerde yer alıyor. en çok balık yağı, soğuk sularda yaşayan somon, ton, levrek ve kalkan gibi türlerde bulunuyor. sıcak olan denizlerimizde yaşayan balıklarda omega iii oranı daha az. kısaca, balık dışında günlük besinlerimiz içinde omega iii neredeyse yok gibi. aşağıda ayrıntılı araştırma sonuçlarından da anlaşılacağı üzere, faydası alınan doza bağlı olarak artış gösteren balık yağı, sağlığımız için önemli bir besin maddesi olma yolunda ilerliyor.
öncelikle alınacak omega iii miktarı konusuna bir açıklık getirmek gerekir. amerikan ilaç ve besin birliği (fda) günlük 3000 mg’a kadar önermiştir. ancak yapılan çalışmalar bu miktarın 10 katının güvenli olduğunu göstermiştir (preventive medicine 39: 212-20, 2004) halen eczanelerde 500 mg dozunda bulunan preparatların çocuklar için günde 1 adet alması önerilmektedir. ayrıca hastalarıma önerdiğim 1000 mg günde 3 kez dozu, konuya hakim olmayan eczacılar tarafından çok görülmekte ve hastalar yanlış yönlendirilmektedir. omega iii çocuk ve erişkinler için günde en az 1500-3000 mg alınmalıdır. 500 mg gibi alınacak daha düşük dozların belirgin faydası olmayacak ve omega iii’ün işe yaramadığı gibi yanlış bir kanı ortaya çıkacaktır.
iki ayrı araştırma omega iii’ün ani ölüm riskini %45 azalttığını bildirmiştir. (mayo clinic proceedings 75:607-14, 2000, journal american board family medicine 2006 sep-oct; 19(5):459-67).
almanya da yapılan bir çalışmada, yoğun bakım ünitesinde yatan hastalara günde 7000 mg ve üzerinde omega iii verilmiş. sonuç; ölüm oranı %37 azalmış. yoğun bakımda kalış süresi kısalmış, antibiyotik ihtiyacı azalmış. (critical care medicine 34: 972-79, 2006)
çarpıntı (taşikardi) için günde 1000 mg omega iii verilmiş. beta blokör ilaçlar ile aynı sonuç elde edilmiş. üstelik beta blokörlerin yan etkileri de (yorgunluk, cinsel güçsüzlük ve öksürük) görülmemiş. (journal american college cardiology 48: 478, 2006)
omega iii tek başına aspirin ve kolesterol düşürücü ilaçlardan daha etkilidir. european j med research 20: 332-36, 2003.
günde 3000 mg omega iii alınmasıyla alzheimer hastalığı riski % 50 oranında azaltılır. (american journal clinical nutrition 2006 jun;83 (6 suppl):1494s-1498s)
omega iii maküler dejenerasyonu (yaşlılığa bağlı gelişen göz bozukluğu) % 40 oranında düzeltir ve görülme sıklığını % 75 oranında azaltır. (archives ophthalmology 2006 jul;124(7):981-6)
günde alınan 3000 mg omega iii kolesterol düzeylerini normale döndürür. (preventive medicine 39: 212-20, 2006)
1000 mg omega iii depresyonu belirtilerini belirgin biçimde azaltır. preventive medicine 42: 4, 2006
hamilelik sonrası depresyon, hamilelik süresince alınan omega iii ile önlenebilir. journal clinical psychiatry 64: 1284-92, 2003, journal forensic science 50: 1466, 2005, archives women’s mental health 7: 99, 2004, journal psychosomatic medicine obstetrics gynecology 24: 257, 2003
kalp damar hastalıkları ve pankreatit (pankreas iltihabı) günlük 1000 mg omega iii kullanımıyla %30-50 oranlarında azalır. (mayo clinic proceedings 75: 607-14, 2000, am j clin nut 78: 65-71, 2003)
omega iii beyin gelişiminde gerekli olan yapı taşlarının mimarlarından biridir. bu nedenle çocukların günlük en az 1500 mg almaları, yetişkinlerin 3000 mg almalarıyla beyin gelişimlerinin daha sağlıklı olmaları ve hem hastalıklarından korunmaları hemde tedavi olmaları sağlanacaktır.
omega iii kilo almanıza neden olmaz. kullanımıyla ilgili hiç bir yan etkisi olmayan omega iii, 1000 mg içinde sadece 9 kalori vardır. bu nedenle toplam 3000 mg günlük omega iii alınması ile 1 dilim ekmekten alınan kalori miktarı birbirine eşittir.
kaynaklar:
1. doğanın mucizelerinden biri; balık ve balık yağı (www.beyindoktoru.com)
dr güçlü ildız, kitap (ah şu beynimiz; gözardı edilen tıbbi gerçekler-2007
opr.dr. barbaros yurdaışık.