atatürk ve din
atatürk laikliği nedir?
bugün ’dindar insan laik olabilir mi’ diye soruluyor. evet, olabilir. bunun en iyi örneğini maturidi verdi. imam maturidi 850-950 yılları arasında semerkant’ta yaşamış olağanüstü bir din adamıdır. bir dehadır, türktür. o, diyanetle siyasetin ayrılmasını savunan ilk kişi oldu ve ’kuranı yaratan allah’tır. allah vahyi yarattı. allah vahyi yarattı da aklı kim yarattı? ’ diyerek aklı savundu. onun teolojisinde aklını kullanan ve aynı zamanda da inanan birey vardır. ’iyilik ve kötülük sizden gelir, kaderinizden gelmez’ der. o, kadere inanmaz. bu çok önemli. çünkü eğer kaderiniz yoksa, siz sorumlu ve ahlaklı birey olursunuz. zira esas olan sizin eylemlerinizdir. maturidi bireyleşmeyi ortaya çıkardı. ayrıca geçerliliğini kaybetmiş ayetler de...
evet, o ayetlere ne oldu?
o ayetler, maturidi’de akılla uygulamadan düşüyordu. çok ileri bir çizgidir bu. maturudi, toplumun din konusunda bireye baskı yapmasını da kabul etmez. onun teolojisi tümüyle demokratik ve laik topluma uyar. atatürk’ün laikliği işte bu hanefi ve maturidi çizgiydi. dindar birey laik olabilir anlayışıdır bu. chp ise henüz dindarlıkla laikliği bağdaştıramadı. chp’nin din içeriksiz laikliğiyle, onun karşısına ’milli görüş’ diye çıkan selefi akım çatışıyor. bu yeni selefi akım, maturidilikle taban tabana terstir. onda dinle siyaset karışır. islamın, devleti ele geçirerek yeniden bir atılım yapacağını düşünür. demokrasiye de, laikliğe de uymaz bu akım. temelinde ümmet kavramı yatar. mhp’deki ’millet, ulus-devlet’ kavramlarıyla akp’nin ümmet kavramı işte burada çatışıyor.