küresel ısınmayı engellemek

her şeyden önce birey olarak ne kadar zararlı olduğumuzu anlamak bile bir yöntemdir açık radyo com’da ki bir yazıyı aynen aktarıyorum.

doğa dostu bir melek misiniz yoksa bol tüketip çevreyi katleden bir cani mi? kâğıdınızı kaleminizi elinize alıp mark lynas’ın carbon counter kitabında gösterdiği yöntemle bir hesap yapın ve küresel ısınmadaki kişisel katkı payınızın ne kadar olduğunu bulun.



dünyada yaşayan herkesin küresel ısınmada payı var. peki ama ne kadar? bir yılda ne kadar yakıt harcıyor, ne kadar elektrik tüketiyorsunuz, uçak ve otomobil ile kaç kilometre yapıyorsunuz? mark lynas’ın the guardian gazetesinde yayınlanan it’s carbon judgment day başlıklı yazısındaki adım adım hesaplama yöntemi ile tüm bunları hesaplayarak sebep olduğunuz karbon emisyonunun ne kadar olduğunu, dolayısıyla küresel ısınmadaki bireysel payınızı belirlemeniz mümkün. elektrik ve doğalgaz faturalarınızı, hesap makinenizi, kağıt-kaleminizi elinize alın ve yaşadığınız hayat tarzıyla dünyaya zararınızın ne düzeyde olduğunu hesaplayın.



1. isınma ve gaz



evlerde en büyük enerji harcaması ısınma için yapılıyor. bu yüzden küresel ısınmada rolü büyük. üzerinizi kalın giyinip kalorifer ya da sobayı az çalıştırarak ve ısı kaybını önlemek için evde yalıtımı sağlayarak zararınızı azaltabilirsiniz. ingiltere’de yapılan istatistiklere göre küçük bir evin ısınması için bir yılda harcanan gaz miktarı ortalama 10000 kilowattsaat, orta büyüklükte bir ev için 20500 kilowattsaat, büyük bir ev için ise 28,000 kilowattsaat. peki siz ne kadar harcıyorsunuz?



doğalgaz faturanızı elinize alın ve kaç kilowattsaat gaz harcadığınıza bakın. ancak bize yıllık miktar gerekiyor. faturanızda o ay için “tüketilen enerji miktarı” kilowattsaat (kwh) olarak veriliyor. son bir yılın faturalarından bu miktarları alt alta yazarak toplarsanız yıllık gaz tüketiminizi bulmuş olursunuz. bağlı olduğunuz dağıtım şirketini arayarak da bunu öğrenebilirsiniz. örneğin istanbul’da yaşıyorsanız igdaş’ı arayabilir ya da www.igdas.com.tr internet adresindeki online işlemler bölümüne girererek son 12 ay boyunca yaptığınız doğalgaz tüketim miktarını metreküp cinsinden öğrenebilirsiniz. bu 12 ayın toplamını kilowattsaat’e çevirmek için 11 ile çarpın. ve işte yıllık doğal gaz tüketiminiz! sebep olduğunuz karbon emisyonunu bulmak için ise bu rakamı 0.19 katsayısı ile çarpın.



eğer sıvı yakıt kullanıyorsanız yılda kaç litre yakıt harcadığınızı belirleyin ve bu miktarı bu kez 2.975 katsayısı ile çarpın.



eğer kömür yakıyorsanız bir yılda yaktığınız kömür miktarı kaç kilogram ise, bunu 2 ile çarpın.



kişisel katkınızı belirlemek için çıkan rakamı evdeki yetişkin sayısına bölün. yalnız yaşıyorsanız faturanın tamamı size kesiliyor demektir.

birinci bölümde ortaya çıkan bireysel karbon emisyonunuzu not edin.



2. elektrik



kullandığımız elektronik cihazların çeşidi arttıkça evlerde kullanılan elektrik miktarı da artıyor. öncelikle evi kahve makinası gibi gereksiz aygıtlarla doldurmaktan vazgeçin, televizyonu, bilgisayarı standby (bekleme)’da bırakmayın, şarj aletiyle işiniz bitince mutlaka fişten çekin. ingiltere’deki istatistiklere göre küçük evlerde yıllık elektrik harcaması 1650 kwh, orta büyüklükteki evlerde 3300 kwh, çok büyük evlerde 5000 kwh civarında. peki siz ne kadar harcıyorsunuz?



elektrik faturanızda “ortalama günlük tüketim” miktarınızı göreceksiniz. eski faturalarınızdan bunun ortalamasını bulup 365 ile çarparak aşağı yukarı yıllık tükteminizi bulabilirsiniz. ama daha doğru bir hesap için bağlı bulunduğunuz elektrik dağıtım şirketini arayarak son bir yılda harcadığınız elektrik miktarını kilowattsaat olarak net bir şekilde öğrenmek de çok kolay. örneğin istanbul’da ayedaş yetkilileri telefonda son bir yılda yaptığınız elektrik harcamasını hemen söylüyor. bu miktarı karbon emisyonunuzu bulmak için 0.43 katsayısıyla ile çarpın. ve tabii kişisel payınızı belirlemek için ortaya çıkan rakamı evdeki yetişkin sayısına bölün.



elektrik tüketiminizle sebep olduğunuz bireysel karbon emisyonunuzu bir kenara yazın.



3. ulaşım



öncelikte otomobil sahibi iseniz yılda kaç kilometre kat ettiğinizi hesaplamanız gerekiyor. ancak otomobilinizin markası ve tükettiğiniz yakıt cinsi çok önemli. otomobilinizin markasını, modelini ve kullandığınız yakıt türünü, www.vcacarfueldata.org.uk internet adresindeki otomobil işaretine tıklayarak buradan seçebilir ve kendi otomobilinizin karbon emisyon miktarını görebilirsiniz. örneğin honda civic için bu rakam 145, renault meganlar için 160 – 200 arası, ford focus için 220, cherokee jeep için 285… sizin otomobiliniz için verilen rakamı bir yılda katettiğiniz kilometre miktarıyla çarpın. ortaya çıkan rakamı da kilogram cinsine dönüştürmek için 1000’e bölün. işte otomobilinizle bir yılda sebep olduğunuz karbon emisyonu! eğer bu yolculukları tek başınıza yapmadıysanız otomobildeki kişilerin sayısına bölüp zararı paylaşabilirsiniz. ortaya çıkan rakamı not edin.



uçak yolculuklarının zararı çok daha büyük. çünkü jet yakıtının yarattığı kirlilik atmosferin üst kısımlarına ulaşarak zarar veriyor. uçak en çok kalkış ve inişte yakıt tükettiğinden türkiye’den çin’e gitmek gibi çok uzun mesafeleri kat etmek karson emisyonu açısından otomobille gitmekten çok da farklı değil ama kısa mesafeleri uçakla gitmek ciddi zararlar veriyor. peki yaptığınız uçak yolculuklarının sebep olduğu karbon emisyonunu nasıl öğrenebilirsiniz? www.chooseclimate.org/flying internet sitesindeki harita üzerinden nereden nereye uçtuğunuzu seçerseniz, site bu uçuşun yarattığı zararı sizin için hemen hesaplıyor. ayrıca www.carboncalculator.org sitesinden uçuş noktalarını seçerek de bunu ton olarak öğrenebilirsiniz. bunu kilograma çevirmek için 1000 ile çarpmayı unutmayın. bu şekilde yapığınız uçuşların sebep olduğu karbon emisyonlarını toplayıp bir kenara not edin.



toplu taşımanın da etkisi yok değil. bir yılda tren ile yaptığınız kilometreyi 0.11 ile, otobüsle yaptığınız kilometreyi 0.09 ile, metroyla yaptığınız kilometreyi 0.09 ile ve vapur ile yaptığınız kilometreyi 0.47 ila çarpın. hepsini toplayıp sonucu not edin.

otomobil, uçak ve toplu taşımadan payınıza düşen toplamı 3. bölümün faturası olarak bir kenara yazın.



4. yaşam tarzı



yaşam tarzınız küresel ısınmada önemli bir etken. ancak hesaplamak zor. bu yüzden kendinize en çok uyan şıkkı aşağıdan seçin.



“her şeyin en yeni modelini alırım, alışveriş yapmaya bayılırım, paketlenmiş yiyecekler tüketirim” diyorsanız 3000 kg ekleyin.



“tutumluyum, sadece ihtiyacım olduğunda yeni şeyler alırım, yiyeceklerimi çoğunlukla süpermarketlerden alırım” diyorsanız 2000 kg ekleyin.


“kendi organik yiyeceklerimi yetiştiririm, yerel pazarlardan alışveriş yaparım, asla mevsimi olmayan yiyecekleri tüketmem” diyorsanız 600 kg ekleyin.



iki grup arasında kaldığınız düşünüyorsanız kendinize arada bir puan da verebilirsiniz. onu da 4. bölümün sonucu olarak bir kenara yazın.



5. sonuç



yukarıdaki dört bölümden elde ettiğiniz rakamları toplayın. işte sizin bireysel olarak sebep olduğunuz karbon emisyonu miktarı karşınızda. peki ne kadar suçlusunuz? küresel ısınmaya bireysel katkınızın derecesini buyurun okuyun.



1000-3000 kg : ya fazlasıyla çevrecisiniz ya da yalancı.

3000-6000 kg : çevreye duyarlı bir hayat yaşıyorsunuz.

6000-9000 kg : sizinki ortalama bir zarar, daha dikkatli olabilirsiniz.

9000-12000 kg : sınırı aşıyorsunuz, hayat tarzınızda değişiklik yapmalısınız.

12000-15000 kg : dünyayı mahvedenler arasındasınız, kendinize gelin.

15000-18000 kg : küresel ısınma konusunda tam bir canisiniz

18000-21000 kg : felaket! amerikalılar gibi yaşıyorsunuz.

21000 ve fazlası: dünyanın geleceği için lütfen kendinizi öldürün!