komutanların görüşlerini almak

nutuk’tan...

efendiler, çok önemli olan bu meclis’in toplanacağı yer konusunda kendi başına karar verip, bu kararı da millete ve seçilen milletvekillerine uygulatmak, pek tehlikeli olurdu.

bu sebeple, büyük bir dikkat ve incelikle bütün şahsî veya genel duygu ve düşünceleri gözden geçirmek, gerçek eğilimi anlayarak uygulanabilecek kararı bulmak zarureti ile karşı karşıya idim.

gördüğünüz gibi, bir yandan istanbul’un ileri gelenleriyle haberleşirken, bir yandan da çeşitli yollarla kamuoyunu yokluyordum.
vereceğim kararın uygulanmasını sağlamak için ordunun görüşünü almak da pek önemliydi. bu yüzden daha ekimin 29’unda, 15’inci, 20’inci, 12’nci ve 3’üncü kolordu komutanları’nı sivas’ta bir toplantıya davet ettim.

diyarbakır’daki kolordu komutanı’na, edirne’deki kolordu komutanı cafer tayyar bey’e, bursa’da yusuf izet paşa’ya balıkesir’de kâzım paşa’ya, bursa’da bekir sami bey’e de «kendilerini, aradaki yolun uzaklığı ve özel durumları dolayısıyla davet etmediğimi, alınan kararları bildireceğimi» yazdım (belge: 185, 186).

efendiler, davet edilen komutanlardan salâhattin bey zaten sivas’ta idi. kâzım karabekir paşa erzurum’dan, ali fuat paşa ankara’dan ve konya’daki kolordu komutanı’nın cephe ile ilgili önemli işleri bizzat düzene sokması gerektiğinden, kendisine vekil olarak konya’dan da kurmay başkanı şemsettin bey gelerek sivas’ta toplandılar.

hey’et-i temsiliye’den olan veya bu hey’etten olmayıp da toplantıda bulunmaları yararlı görülen şahısların ve komutanların katılmasıyla, 16 kasım 1919 günü görüşmelere başladık. toplantı gündemimiz şu üç noktadan ibaret olacaktı:

1 — meclis-i meb’usan’ın toplanma yeri,

2 — meclis’in toplanmasından sonra hey’et-i temsiliye’nin ve millî teşkilâtın alacağı şekil ve çalışma yöntemi,

3 — paris barış konferansı’nın bizim için olumlu veya olumsuz bir karar vermesi halinde tutulacak yol.

devamı için:

(bkz: dört aykırı görüş ve aldığımız karar)