kanal istanbul

gündem değiştirme amaçlı şişirilen bir balondan fazlası değildir. böyle bir projeyi hayata geçirmek sadece türkiye’ nin insiyatifinde değil çünkü.

boğaz geçişlerinde en büyük dayanağımız olan montrö boğazlar sözleşmesi ni bilmek, bu konu hakkında yorum yapabilmek için öncelikli şarttır. çünkü işin ekonomik, ticari ya da jeolojik kollarında türkiye istediğini yapabilir; fakat hukuki tarafı o kadar serbest değil.

peki sorun ne?

muhtemelen biliyorsunuzdur; boğazlardan savaş gemilerinin geçişine izin vermiyor türkiye. evet izni türkiye vermiyor fakat bu durumun koruyuculuğu türkiye’ nin elinde değil. montrö boğazlar sözleşmesi uluslararası bir sözleşme ve aksi hareketlerde verilecek tepkiler bütün ülkeleri bağlıyor. biraz daha açıyorum; şimdi almanya ve rusya arasında bir savaş çıksa ve almanya savaş gemilerini boğazdan karadenize çıkartmak istese bunun iznini türkiye’ den alamaz. türkiye buna istese de izin veremez. az önce anlatmaya çalıştığım gibi bu maddenin koruyuculuğu sadece türkiye tarafından yapılmıyor. bu ilk bakışta bizim için kötü gibi gözükse de aslında mükemmel bir durum.

kanalistanbul la alakalı sıkıntı şurada; proje tamamlandıktan sonra kanal geçişlerini düzenleyen kuralları, uluslararası deniz hukuku kurallarına ters düşmeyecek şekilde, türkiye belirleyecek. daha önemlisi; belirlenen kurallarının koruyuculuğunda türkiye esas sorumlu olacak. ’ ne var ki bunda, daha iyi değil mi işte? ’ diyorsunuz hemen biliyorum ama az önce verdiğim örneği bir de bu uygulama üzerinden tartışalım. almanya ve rusya arasında bir savaş çıksa ve almanya savaş gemilerini boğazlardan karadenize çıkartmak istese artık bunun iznini türkiye’ den alabilir. bu şu demek; almanya iznin çıkması için türkiye’ ye baskı yapabilir ve sonunda o izin çıkar. ekonomik alanda hemen her kolda dışa bağımlı olan türkiye ticari anlaşmalarının bozulmasını göze alamayacağı için o izni / izinleri vermek zorunda kalır. bu direkt olarak, türkiye istese de istemese de, olası bir savaş durumunda taraf olmaya neden olur.

boğazları korumak dışarıdan görüldüğü kadar kolay değildir. 7 yaşımızdan beri bize öğretildiği gibi türkiye coğrafi konumu itibariyle çok stratejik ve önemli bir ülkedir. bu önemi yaratan en önemli unsur da kuşkusuz boğazlardır.

boğazları koruyan montrö boğazlar sözleşmesi türk siyasi tarihindeki en başarılı sözleşmelerden biri. hatta biraz fazla başarılı. belki dikkatinizi çekmiştir, bu sözleşmeyle alakalı türkiye tarafı pek konuşmaz. çünkü masada kazanılan zafer gerçekten ezici boyuttadır. kanalistanbul’ u korumak için bu şekilde bir anlaşma yapmak, ya da montrö’ yü bu kanala da uygulamak gerekir. türkiye şu an dünyadaki politik gücüyle bunu yapabilir mi diye sormuyorum bile. komik olmaya gerek yok. geriye bir tek ihtimal kalıyor; siyasi açıdan sorumlulukları yerine getirmeden bu projeye girişmek. biraz aklı çalışan, çok değil bak birazcık bile aklı çalışan kimse böyle bir şeyi yapmaya kalkışmaz. yani bu ihtimal de imkan dahilinde değil.

gördüğünüz gibi karadenizde yarattığı egemenlik sorunları ve bunların yarattığı hukuki sorumluluklar nedeniyle kanalistanbul ütopya olmaktan öteye gidemiyor. biraz yukarılarda dediğim gibi işin ticari ya da diğer kısımları hiç önemli değil. türkiye bu projeden kar etmek zorunda falan de değil. ama egemenlik, hele ki başka ülkelerin egemenliği öyle kolay kolay masaya yatırıp tartışabileceğiniz bir konu değildir.

bu sadece benim farkında olduğum bir konu değil. bu projeyi yeni bir şey bulmuş gibi iştahla lanse eden politikacılar da durumun farkındaydı mutlaka. hani küçük çocukları ’ aa bak şuradan kuş geçiyor ’ diye kandırıp, çocuk tam kafasını diğer tarafa çevirdiğinde elindeki şekeri alan büyük kardeşler vardırya; işte durum tam olarak bu.

kanalistanbul’ un egemenlikle alakalı yaratacağı sorunların nasıl çözüleceği belirtilmeden işin diğer boyutlarını tartışmak vakit kaybından fazlası değildir. vaktinizi daha değerli şeyler yaparak harcayın.

p.s boğaz geçişlerinin hukuki boyutuyla alakalı soru işaretleriniz varsa buraya;

http://tinyurl.com/58vq3d

kanalistanbul’ la alakalı çok daha fazla bilgi sahibi olmak istiyorsanız buraya bakınız;

http://tinyurl.com/3pxk62e