ferhat paşa

on altıncı yüzyılda iki defa sadrâzamlık yapan osmanlı devlet adamı. arnavut olup küçük yaşta devşirme olarak enderun’a alındı. burada türk-islâm terbiyesi ile yetiştirildi. kânûnî’nin teveccüh ve itimadını kazandı. sigetvar (zigetvar) seferine katıldı. bu seferde vefât eden kânûnî sultan süleymân hanın nâşı, ferhad ağanın nezâreti altında istanbul’a naklolundu. 1581’de yeniçeri ağası oldu. şehzade mehmed’in (iii) sünnet düğünü sırasında yeniçerilerle sipâhiler arasında çıkan olaylar yüzünden sadrâzam koca sinan paşa tarafından azledildi (1582).
sinan paşanın sadâretten azledilmesinden sonra rumeli beylerbeyliğine getirildi(1583). aynı yol veziriâzam siyavuş paşanın tavsiyesiyle ve dördüncü vezirlikle iran’a serdar tâyin edildi. ferhad paşa revan kalesini tahkim edip içine lüzumu kadar asker, top vesair mühimmat koydu ve beylerbeyliğine cağalazâde sinan paşayı getirdi. tiflis’e yardım ederek askerin durumunu düzeltti. lori ve gürî kalelerini zaptetti. gürcistan’a akınlarda bulundu.

ferhad paşa, özdemiroğlu osman paşanın ölümünden sonra 1586’da ikinci defa iran serdarlığına getirildi. bu seferinde de muvaffakiyet gösterdi. tebriz’i iran kuvvetlerinin muhâsarasından kurtardıktan sonra kendisine merkez yaptı. gence ve karabağ mıntıkasını zaptetti. nihavend’i aldı. iran şahı birinci abbas ile sulh yaparak birçok memleketlerin osmanlı ülkesine katılmasına sebep oldu. şah abbas’ın birâderinin oğlu haydar mirza’yı rehin olarak istanbul’a getirdi. bu mühim başarıları sebebiyle ünlü vezir olarak tanındı.

ferhad paşa ağustos 1591’de koca sinan paşanın azli üzerine sadrâzam oldu. kendisine hasım olan sinan paşaya karşı çok lütufkâr davrandı ve hürmet gösterdi. ancak sinan paşa onun bu iyi niyetini takdir etmeyip dâimâ aleyhinde bulundu.

ferhad paşa erzurum esnafı ile yeniçerilerin kavgası sebebiyle sekiz ay sonra görevinden alındı ise de 1595’te ikinci kez sadârete getirildi. isyan hâlinde bulunan ferhad paşa üzerine sefere çıktı. ancak sinan paşa ve taraftarlarının onun aleyhinde konuşmaları ve eflak voyvodası ile anlaştığı yolunda dedikodular çıkarmaları üzerine tekrar azledildi ve çok geçmeden de îdâm olundu (ekim 1595). nâşı eyüp’teki türbesine defnolundu.

ferhad paşa, 16. yüzyıl sonlarında gelen liyâkatli vezirlerden biri olup kendisine her verilen vazifede başarı göstermiştir. sadâreti ve sadâret kaymakamlığı görevleri sırasında rakibi olan sinan paşanın tahrikleriyle devamlı olarak kapıkulu ocaklarının hücumuna mâruz kaldı. son sadâretinde eflak isyânını bastıracağında şüphe yokken eflak sınırını geçmeye hazırlandığı sırada azledilip katli için emir verilmesi eflak işinin felâketle uzamasına sebep oldu. osmanlı târihçileri onun doğru ve açık sözlü bir vezir olduğunda ittifak etmektedirler. sultan üçüncü mehmed han sonradan onun hakkında söylenenlerin iftira olduğunu anlayınca çok müteessir olmuştur. ferhad paşa kumkapı’da mualla mescidini, halvetiye şeyhlerinden mahmud efendi için yaptırmıştır.