derbent

derbent, kelime olarak farsça kökenli olup, geçit tutmak anlamındadır. lügat anlamı ise iki dağ arasındaki geçit, dargeçit, dağlar arasından güçlükle geçilen boğaz gibi anlamlar taşımaktadır.

derbent teşkilat anlamında da kullanılır. bu anlamda dağlar üzerindeki geçitlerde ve boğazlarda bulunan karakollara denir. osmanlı döneminde dağlık bölgelerdeki geçit ve boğazlardan geçenlerin can ve mal güvenliğini sağlayan görevliye de "derbentçi" denilmiştir. derbentçiler etrafa musallat olan eşkıyaların yakalanmasına yardımcı olurlardı.

18. yüzyılla ait osmanlı belgelerine göre derbent’in eski adı tatlar hisarı’dır. tatlar hisarı derbent’in kuzeyinde küçük bir köyün adıdır.

1727 yılında verilen kayda göre tatlar hisarı köyü derbent hizmetlerine tayin edilmiştir. bu belgede şu ifade yer almaktadır : "ilgın kazasına dahil bulunan tatlar hisarı (çiğil) derbendi ahalisi, derbent hizmetine dahil edildi. avarız hanelerini tediye etmek ve derbentçilik yapmakla mükellef kılındı."

1722 yılından başlayarak derbent’e derbent ve han ağası olarak saraya mensup hane-i hassa, tasberdaran-ı hassa, silahşoran-ı hassa’ya mensup şahıslar tayin edilmiştir.

1753 de taberdar ali ağa, 1814 de taberdar mahmut ağa, aynı yılda arapzade seyit muhsin ağa, 1823’de de ahmet ağa’nın derbent’te derbent ağası olarak tayin edildikleri hat-ı hümayun tasnifi numara 31318 de kayıtlıdır.

konya salnamelerinde 1880 den sonra derbent’i kayıtlı görüyoruz. bu tarihte derbent’te bir medrese bulunduğu, medresenin 40 talebesi olduğu kayıtlıdır.

derbent’te yerleşik bulunan halkın büyük çoğunluğu tatlar hisarı köyü’nün devamıdır. 1720 yılında arkıd-hanına akşehir ve ilgın kazaları ve köyleri ile birlikte derbent civarına da 62 hane nakledilmişti. bu 62 haneden kaçının derbent civarına yerleştirildiği tespit edilememiştir. yerleştirilenler: boz-ulus türkmenlerinden kara-halilu, çavuşludur ve bekirli cemaatleri (aşiretleri) idi.

derbent 1930 yılında kasaba ve 1990 yılında da ilçe olmuştur.

yüzölçümü 300 km² olup, bunun yaklaşık 10 km2’si sulanabilir vaziyette toplam 156 km² tarım arazisidir. kalan kısım ise yerleşim yerleri ile orman ve mera arazileridir.

derbent arazisi kuzeyden doğuya uzanan morbel dağları, doğudan güneye uzanan aladağ, güneyinde ablağı ve dikmen dağları ile batı ve kuzeyinde yer alan yaylalarla çevrilidir.

http://www.derbentliyiz.com/whatsnew.htm