yahya kemal beyatli

2 aralik 1884 yilinda uskup’te dogdu. asil adi ahmed agâh’tir. ilk ogrenimini istanbul’da vefa lisesi’nde tamamladi. paris’e giderek (1903) bir yil bir kolejde fransizca’sini ilerlettikten sonra siyasal bilgiler fakultesi’ne girdi. dokuz yil kaldigi paris’ten dondukten (1912) sonra, istanbul’da universitede cesitli dersler okuttu (1915-1923),urfa milletvekili oldu (1923); varsova (1926), madrid (1929) ortaelciliklerine atandi, tekirdag (1935-1942) ve istanbul (1943-1946) milletvekilliklerinde bulundu.

buyukelci olarak pakistan’a gitti (1948), bir yil sonra emekliye ayrilarak yurda dondu (1949). rumelihisari mezarliginda gomulu. spor ve sergi sarayi civarindaki parka bir aniti dikildi (1968) kisiligini paris’te okurken unlu tarihci albert sorel’in derslerinden aldigi tarih zevkiyle, fransiz sairlerinin (jean moreas, baudelaire, verlaine, vb.) olcu ve bicim guzelliklerinde buldu.

paris’e gidisi, ii. abdulhamit baskisindan bir kacis oldugu halde, orada siyasi faaliyetlere katilmayarak sanat cevrelerinde kendini yetistirdi. paris oncesi hamid ve servet-i funun siiri etkisinden kendisini boylelikle kurtardi, klasik divan siirimizi bati siirindeki butunluk anlayisiyla ele aldi. avrupa donusu yeni mecmua’da "bulunmus sayfalar" basligiyla yayimladigi gazel ve sarkilarla tanindi (1918). bu neoklasik siirler, onun cikis noktasinin osmanli tarih ve siiri oldugunu gosterdigi gibi, sonradan yeni sekiller ve sade dille yazdiklarinda da sairin genel olarak osmanli medeniyet ve kulturune bagli kaldigi gorulur.

onda tarih, vatan, millet ve istanbul sevgisi, hep bu acidan islenir. osmanli medeniyeti yuzyillar boyu en yuce eserlerini istanbul’da yarattigi icin, yahya kemal’deki istanbul, bogazici ve turk musikisi hayranligina, tabiat guzellikleri yani sira, tarih degerleri de girer. duygu, dusunce ve hayali ustalikla kaynastiran sair, pek coguna hikaye karakteri verdigi lirik-epik siirlerinin konularini ask, tabiat, deniz, olum ve sonsuzluktan da alir. ic ahengi her seyden ustun tutusu, siiri "musikiden baska turlu bir musiki" kabul edisi; "ok" siiri bir yana, butun siirlerini, bu ahengin saglanmasina daha elverisli gordugu aruzla yazmasina sebep oldu yahya kemal, siirlerini, makale ve hikayelerini sagliginda kitaplarda toplamamis, eserleri dergilerde, daginik kalmisti.

olumunden sonra dostlari ve hayranlari tarafindan bir yahya kemal’i sevenler cemiyeti kuruldugu gibi, istanbul fetih cemiyeti’ne bagli bir de yahya kemal enstitusu ve muzesi acildi (1961). bu enstitu’nun yayimlamaya basladigi yahya kemal kulliyati’nda sairin ilk ucu siirlerini; digeri makale, deneme ve anilarini derleyen su eserleri cikti: kendi gok kubbemiz (1961), eski siirin ruzgariyle (1962), rubailer ve hayyam rubailerini turkce soyleyis (1963), aziz istanbul (1964), egil daglar (1966), siyasi hikayeler (1968), siyasi ve edebi portreler (1968), edebiyata dair (1971), cocuklugum, gencligim, siyasi ve edebi hatiralarim (1973), tarih musahabeleri (1975), bitmemis siirler (1976), mektuplar-makaleler (1977) hakkinda yayimlanan kitaplarin sayisi yirmiyi gecer.