orhun yazıtları

danimarkali filolog wilhelm thomsen orhun yazıtlarini ilk okuyandir ama ilk gokturkce abide okuyan degildir. aksine alman asilli rus oryantalistlerinden ve turkoloji’nin oncusu sayilan vasily radlov bazi bengülerdeki cince metinden anladigi kadariyla alfabeyi cozmeye calismis ve bazi okuma yanlislarina ragmen yenisey abidelerini ve bengulerdeki bu alfabenin turklere ait oldugunu makalelerinde belirtmisti ve ilk orhun nesrini o yapmistir. ama thomsen daha basarili ve daha duzgun sekilde alfabeyi cozup okumus ve bilim dunyasina sunmus olsa da batidaki turcofobia yuzunden bu kesfi dikkate alinmamistir. barbar olarak tanitilan bir kavmin kendi atalarindan daha once medeniyete ve hatta ilerilik unsuru yaziya sahip olmalarina bati dunyasi gicik olup bu mevzuyu icsellestiremediklerinden kesfi gormeme yolunu secmislerdir.

ilk hikaye yazimi yapan romantizm akimi oncusu ahmet mithat efendi, thomsenle tanismis ve okuyusun nushasinin basildigi kitabi osmanli’ya getirmistir. ondan sonra devrin turkiyesinde nesirler, alintilar, yorumlamalar baslamis, cumhuriyetten sonra hiz kazanmis ve gunumuze kadar gelmistir.

ilk cozulen kelime de "teñri"dir. evet, tanrı!