cemal reşit rey

batı yöntemlerinin kullanıldığı çok sesli türk sanat müziğinin yaratılmasına büyük katkıları olmuştur.


babası h.nazım takma adıyla servet-i fünun dergisinde yazılar yazan ahmet reşit rey’in oğlu ve ekrem reşit rey’in kardeşi olarak 1904 yılında kudüs’te doğdu.
ailesi onun eğitimiyle yakından ilgileniyordu.alman bakıcısının öğrettiği şarkıları üstün güzellikte söylemesi, müzik yeteneğinin habercisi oldu.

rey ailesinin istanbul kanatlarımın altında’a taşınmasıyla 6 yaşındaki cemal, galatasaray lisesi’nin ilk bölümüne başladı.bundan iki yıl sonra notalar yazıyor, annesinden öğrendiği küçük piyano parçaları çalıyor ve besteler yazmayı deniyordu.

1913 yılında ailesinin paris’e göç etmesi üzerine eğitimine buffon lisesi’nde devam etti.burada marguerite long’dan piyano dersleri aldı.

i.dünya savaşı başlayınca, annesiyle birlikte isviçre’ye gitti ve ortaöğrenimini cenevre’de tamamladı.bir yandan da cenevre konservatuarı’na devam etti.

1920’de fransa’ya döndü.paris konservatuarı’nda edouard mathe ve raoul laparra’nın öğrencisi oldu.

1920-1923 yılları arasında paris’te ilk piyano konserini başarıyla verdikten sonra sanatsal bestelerde yapmaya başladı.ilk olarak ağabeyi ekrem reşit rey’in şiirlerini ses ve piyano için besteledi.

1923 yılının ekim ayında türkiye’ye dönen rey, darülelhan’da piyano ve kompozisyon öğretmenliğine atandı.

bu arada 1926’da karma bir öğrenci korosu, 1934’te ise çoğunluğun öğrencilerden oluştuğu yaylı sazlar grubu’nu kurdu.

1938 yılında ankara’ya davet edilen rey, 1940 yılına kadar başkentte yeni kurulan türkiye radyosu’nun batı müziği yayınları şefliğini yaptıktan sonra tekrar istanbul’a döndü.

1945 yılında istanbul müzikseverlerinin yardımlarıyla istanbul filarmoni derneği’ni kurdu ve başkanı seçildi.derneğin düzenlediği konserlerle ünü yurt dışına yayıldı.

1949 yılında avrupa’nın başlıca müzik merkezlerinden paris, roma, napoli ve diğer illerden atina, belgrad, madrid, bükreş gibi birçok ilde konserler verdi.

sanatçı 1950 yılında istanbul radyosu senfoni orkestrası’nın şefliğine alındı.1970’den sonra konservatuarda kompozisyon dersleri verdi ve sürekli olmamakla birlikte istanbul devlet senfoni orkestrası’nı yönetti.

1982 yılında kendisine “devlet sanatçısı” unvanı verildi.

türk beşleri olarak adlandırılan beş besteciden biri olan rey, çoksesli türk sanat müziğinin oluşmasına büyük katkıda bulundu.

yapıtları: soruyorum kendime, üç şarkı, bahar şarkısı, on iki anadolu türküsü, zeybek, türk yaşamından sahneler, bebek efsanesi, köyde bir facia, enstantaneler, kromatik konçerto, ergenlik töreni, mistik, hatıradan ibaret kalan şehirde gezintiler, çağrılış, konsertan parçalar, sazların sohbeti.

operetleri: lüküs hayat, deli dolu, saz-caz, maskara, hava-civa, adalar, alabanda, aldırma, yaygara 70, uy balon dünya, bir istanbul masalı.