büyük hadron çarpıştırıcısı

cern tarafından fransa-isviçre sınırında jura ve alp dağları arasında bulunan 27 km'lik lep tüneli'ne kurulmuş dev atom çarpıştırıcısıdır. başında hidrojen atomlarını salan bir tüp bulunur. salınan hidrojen gazının atomlarındaki proton ve elektronlar ayrıştırıldıktan sonra protonlar, doğrusal hızlandırıcı denilen kısıma gönderilir. doğrusal hızlandırıcının sonunda ışık hızının 1/3'üne ulaşan protonlar dairesel bir yükselticiye gönderilir. halkalar halindeki yükselticide protonlar salıncak gibi döndürülerek hızlandırılır. burada protonları şekillendiren mıknatıslar bulunur. yükselticide protonlar ışık hızının %91,6'sı kadar hızlandırılır. daha sonra tek halkalı proton senkronotuna gönderilen ve burada döndürülen protonlar ışık hızının %99,9'una ulaştırılır. bu noktadan sonra verilen enerji protonları hızlandıramaz, onları ağırlaştırır. bu aşamadan sonraki protonlar 7 km çapındaki tek halkalı süper proton senkrotonuna gönderilip enerjileri arttırılıp daha sonra dev hadron çarpıştırıcısına gönderilir.