bolşevik

rus sosyal demokrat işçi partisi’nde lenin’in önderlik ettiği kanat. lenin, partinin ikinci kongresi’nde (londra, 1903) yalnız profesyonel devrimcilerin parti üyesi olarak kabul edilmesinde ısrarcı olmuş, sonuçta yandaşları hem merkez komitesinde hem de partinin yayın organı (iskra) yazı kurulunda çoğunluğu kazanmakla oluşan grup. karşıtlarına menşevik (azınlıkta olanlar) denildi.

kısa tarih

bolşeviklerle menşevikler, 1905 devriminde birlikte yer aldılarsa da ki buna yüzeysel anlaşma denilebilir, iki grup arasındaki ayrılıklar giderek arttı. bolşevikler, merkeziyetçi, disiplinli ve profesyonel devrimcilerden oluşan partiyi ısrarla savundular. 1906’da yapılan birinci duma (parlamento) seçimlerini boykot ettiler. sonraki seçimlerde de hükümetle ya da başka partilerle işbirliğini kabul etmediler.

lenin, 1912’de küçük bir azınlığa önderlik ederek ayrı bir bolşevik örgütü kurdu. böylece rus sosyal demokrat işçi partisi, bölünmeye uğradı. bu arada, barışçı eylemlerden yana olan bazı bolşevikler, gruptan ayrıldı. bolşevikler, 1917 şubat devrimi’nden sonra kentlerdeki işçiler ve askerlerden daha fazla destek almaya başladı. nisanda ülkesine dönen lenin, iktidarın konseylere (sovyetlere) devredilmesi ve hemen barış yapılmasını ortaya atınca daha da güçlendi. ekim ayına doğru petrograd (leningrad) ve moskova sovyetlerinde çoğunluğu ele geçiren bolşevikler, geçici hükümeti devirdiler ve köylü temsilcilerinin katılmadığı ikinci sovyet kongresi’ni topladılar. kongre, gerçekleştirilen eylemi benimseyerek yönetimi üstlendi. ekim devriminden sonra bolşevikler, sol sosyalist devrimciler dışında hiçbir grupla iktidarı paylaşmadı. bolşevik örgütü 1918’de rus komünist partisi (bolşevik) adını aldı. aralık 1925’de tüm birlik komünist partisi (bolşevik), ekim 1952’de de sovyetler birliği komünist partisi (kpss) adını aldı.