benjamin franklin

amerikalı yayımcı, yazar, kaşif, bilim adamı, diplomat ve siyasetçi. thomas jefferson ve john adams ile birlikte bağımsızlık bildirgesini hazırlamıştır, bu sebepten amerika birleşik devletleri’nin kurucularından biridir. ülkesinin temellerinin oluşmasında büyük bir payı olmasının yanı sıra, paratonerin mucididir. güneş ışığından daha fazla yararlanmak için, saat uygulamasını da ilk olarak başlatan franklin için bir antolojide, buluşları ve başarılarından bahsedildikten sonra “benjamin franklin şair hariç her şeydir” denilmiştir.


17 ocak 1706’da, onyedi çocuklu bir ailenin oğlu olarak amerika’da doğdu. kalabalık ailesinde, anne babasının önceki evliliklerinden olan üvey kardeşleri de vardı. sabun ve mum imalatçısı olan babası josiah franklin’in onbeşinci, annesi abiah franklin’inse sekizinci çocuğuydu. küçüklüğünde yüzmeyi çok seviyordu ve iyi bir yüzücü olarak bilinmekteydi.
10 yaşında okulunu bırakarak bıçakçılık yapmak üzere çıraklığa başladı. bu konuda başarılı olamayacağını anlayıp, 12 yaşında, basımevi yöneten ve liberal bir gazete yayınlayan ağabeyi william franklin’in yanında çalışmaya başladı. 1722’de henüz 16 yaşındayken, orta yaşlı bir kadının kişisel mektuplarından oluşan ilk yazı dizisi “silence dogood”u yazdı. ben’in hızlı düşünme becerisi ve güçlü vücudu, yayıncılık için oldukça uygundu ve çok geçmeden, ülkenin en başarılı yayıncılarından biri oldu. ancak ağabeyiyle çalışması oldukça zorlaşmaya başladığında, şirketiyle olan tüm bağlarını kopardı ve 1723’te boston’dan ayrılmaya karar verdi.

new york’a yerleşmeyi düşünmesine rağmen, kentte yayıncıya ihtiyaç duyulmaması nedeniyle, philadelphia’ya gitti. kente vardığı ilk gün, onu çok etkileyen deborah read’le tanıştı ve ona aşık oldu. 1729’da ortağıyla birlikte “pennsylvania gazete”i satın aldı ve gazete benjamin franklin’in yönetiminde ülkenin en çok okunan yayınlarından biri haline geldi. 1730’da deborah read’le evlenmesinin ardından, nükteli sözleri ve bilgece tavsiyelerine yer verdiği ve adını, franklin’in yakın arkadaşı kaptan john paul jones’un vaftiz edildiği savaş gemisi poor richard’dan alan, poor richard: an almanack , (fakir richard: almanak) gazetesini kurdu. oldukça popüler olan gazetede franklin’in yayınladığı deyişlerinin ünü günümüze kadar gelmiştir.

1732-1757 yılları arasında yönetmenliğini yaptığı gazetede richard sounders imzasıyla yazılar yazdı. siyaset, felsefe, bilim, iş ilişkileri gibi konuların tartışıldığı junto adlı bir kulüp, dışında kütüphane, hastane ve yangına karşı sigorta şirketi de kurdu. basımevlerini çoğalttı.

1731’de ilk oğlu william franklin, 1732’de ise francis franklin dünyaya geldi.

1736’da oğlu francis’in acı kaybından sonra, philadelphia meclis sekreteri oldu ve siyasete atıldı.

1743’te kızı sarah franklin doğdu ve aynı yıl fırtına hareketlerinin gözlemlenebileceği sonucuna vardığı çalışmalar yaptı.

1744’te tasarımını kendisi yaptığı ve “pennsylvania şöminesi” adını verdiği sobayı halka tanıttı. oldukça ilgi gören bu yeni soba, tasarımı geliştirilerek günümüzde “franklin’in sobası" olarak anılan modelin ilk versiyonuydu.

1748’de yayıncılıktan emekli olmasından 2 yıl sonra, pennsylvania meclisine seçildi ve arazi vergisine karşı olan büyük ailelerle mücadele etti. ingiliz amerikası postalarının genel müdürlüğüne getirildikten sonra posta servisinde çeşitli düzenlemeler yaptı. bu dönemde, elektrik mekanizmasıyla ilgili araştırmalar yapan franklin, elektrik yüklerindeki artı ve eksi uçlarını keşfetmesiyle “elektriğin korunumu” ilkesini ortaya attı. fırtınalı bir havada uçurtma uçurarak gerçekleştirdiği deney sonunda, şimşeğin elektriksel olduğunu keşfetti., iki yardımcısını elektrik çarpması nedeniyle trajik biçimde kaybettiği bu deneyler sırasında paratoner’i de keşfetti. ayrıca, güneş ışığından daha fazla yararlanmak için, saat uygulamasını başlattı.

1757’de “kuzey amerika sömürgeler isyanı”nın başlangıcında, sömürgelerde yaşayanların şikayetlerini londra’ya iletmekle görevlendirilen franklin, 1765’teyse, koloninin damga resmi kanununa karşı itirazlarını lord grenville’le görüştü.

1772’de sömürge halkına karşı hakaretler içeren mektuplarını ele geçirdiği massachusetts valisi hutchinson’u ele vermesiyle kolonideki itibarının artmasından sonra, amerikan kongresi’ne milletvekili seçildi. 1776’da thomas jefferson ve john adams ile birlikte bağımsızlık bildirgesini hazırladı.

eylül 1776’da kongre, ekonomik ve askeri yardım istemek üzere aralarında franklin’in de bulunduğu üç kişilik bir komisyonu fransa’ya gönderdi. franklin, fransız dışişleri bakanı charles gravier ile görüşmelerinde çok başarılı oldu. 1775-1783 amerikan bağımsızlık savaşı sonunda ingiltere ile barış görüşmelerini sürdürmek üzere seçilen diplomatlardan birisi olarak ingiltere’ye gitti. ingiltere ile barış antlaşmasının imzalanmasından sonra 1785’te amerika’ya döndü.

1787’de philadelphia anayasa kurultayı’nın çalışmalarına katılan franklin, 17 nisan 1790’da hayatını kaybetti.

kendi ağzından

"insan paranın sahtesini yapar, para da insanın."

"delilik aynı şeyi tekrar tekrar yapıp farklı sonuç beklemektir."

"bu dünyada kesin bir şey var ise o da ölüm ve vergidir."

"kim seni kendinden daha fazla kandırdı?"

"görmek kolay, önceden görmek zordur."

"hırs ile mutluluk birbirlerini hiç görmezler."

"insanlar her zaman kahraman olamazlar ama her zaman insan olabilirler."

"iyi mazeretler bulmayı başaranların, başka şeyler başarabildiği çok nadiren görülür."