cingöz recai

peyami safa’nın server bedi takma adıyla yazdığı polisiye roman kahramanı. cingöz recai, dünyaca meşhur arsen lüpen’leri gölgede bırakan, polisi sinirlendiren, şeytana taş çıkartacak derecede kurnaz, cesur, soğukkanlı, zarif, eğitimli, görgülü, cömert, kibar bir karakterdir. 1969 yılında safa önal’ın senaryosunu yazdığı ve yönettiği cingöz recai filminde cingöz recai’yi ayhan işık, 1954 yılında metin erksan’ın yönettiği beyaz cehennem/ cingöz recai filminde turan seyfioğlu oynamıştır.

peyami safa’in da nazim hikmet’in bir provokator ustune hiciv denemeleri şiirine cevaben yazdiği şiirde kullandiği adidir.


gel bakayim
lüle lüle, kivrim kivrim, samur sa¢li,
pamuk tenli, al yanakli sari papm,
gel bakayi anam babam,
gel bakayim yetimlikle maytap eden pa$azâdem,
güzel âdem!
gel bakayim,
gel ki büyük babalarin:
enver pa$a, nâzim pa$a konaginda
ali$tigin gibi,
ali$ip yili$tigi gibi,
seni her gün dizlerimde hoplatayim,
$erefine bütün yetim ¢ocuklarin
anasini satayim
gel bakayim fidan boylum, asilzâdem, güzel pa$am
moda burniyle süreyyapa$a locasi arasina her ak$am
mavi$ gözlerini süze süze mekik dokuyan
kadiköy’ün kübik salonlarinda $iir okuyan
moda $air, kübik $air, kübiklerin kübigi
cevizligin, ku$dilinin, mühürdarin bol$evigi!
ben ki -kitir atma cicim!-
nuvel litere ’den alma degil,
bol$evik $air maiakovsky ’den de ¢alma degil,
senin tulum göbekli, kadayif enseli burjuvalarindan
halki soyan bir ka¢inin yuvalarindan,
para a$irdim.
neden mi, ni¢in,
yolumu $a$irdim?
babasi sürgünde öldürülen
bir ¢ocugu beslemek i¢in!
fakat sen ki pa$a konaklarinda
ku$ dilinde, ku$ tüyünde, ku$ sütüyle beslendin,
ku$ beyninle bol$evizme heveslendin.
baban ü¢ yil önce ölünceye kadar
zavallidan para kopardin,
nefesi kokak türk i$¢isinin vekâletini apardin.
götürüp onu sonra el altindan,
enternasyonele zula ettin,
kimbilir ka¢
a¢ biila¢
türk i$¢isinin cigerini pirzola ettin!
gel bakayim seninle bir konu$ayim
senceleyin bir co$ayim.
bre.. toprak altinda yatan
namik kemal ’e , safa ’ya ¢atan
bre tümen tümen kitir bom
bre tümen tümen palavra,
bre i$¢iye yalan
ölüye iftira atan
sagi sola katan
bre kaltaban
bre türk dü$mani, bre vatan
haini $arlatan!
bre propaganda bro$ürü âlimi,
bre sirtini ipek duvarlara yasliyan
sermaye’nin yüzde bire kü¢ültülmü$ posasini
yalayarak allâmelik taslayan
orak-¢eki¢ markali
sözüm ona komintern taktikali
üfürükle $i$irme, kuska balon komünisti
dandini bel, züppe salin komünisti!
sen misin "o kavganin kolu bagli adsiz neferi?"
yava$ gel, sa¢malamaya ba$liyorsun
kolun bagliysa nasil ta$liyorsun
pi¢ler gibi ölülerin mezarini?
yanli$ attin zarini:
görüyorsun $e$i be$
yemek i¢in birka¢ le$
sallayarak hemen uzun elini
oluyorsun mezarlara tebelle$.
sen misin adsiz nefer? "eynelmefer?"
iki metro boyu afi$lerde
gazetelerde tüccar ilâni sayfalarinda
kitaplarin üstünde, manzumerlerin altinda
bangir bangir bagiran nazim hikmet imzai
ad degil mi?
ne yalan söylersin?
sendeki surat, surat degil mi?
sen adsizsan,
zonguldak ’taki maden kuyusu dibinde,
promete gibi, fakat gökten degil
yerin dibinden ate$ alan
bize kalori yollayan
i$¢inin adi nedir?
adlisin me$hur $airim, adlisin,
ama neyleyim
yirtik suratlisin.
sen ki iki papele her gün ak$am
ulusla dil yazarsin,
önce yazdiklarini bozarsin.
sana her gün ü¢ lira verebilirsem ah!
vallah billah!
ey o kavganin adsiz neferi
hemencecik soldan geri
¢evrilerek
ulusalizma - fa$izma gömlegini
sirtina ge¢irerek
bol$evizmin mezarini kazarsin!
nitekim
söyleyecek sözün bitince,
marks ’in sermaye ’sini kediye yükletince
her renkli her$ey adli reklam gazetesinde
ba$muharrirlik yapiyorsun,
$imdi de ipek¢ilerin sermayesine tapiyorsun!
bre.. toprak altinda yatan
büyük türk ölülerine ¢atan
bre tümen tümen kitir bom
bre tümen tümen palavra,
bre i$¢iye yalan
ölüye iftira atan
sagi sola katan
bre kaltaban
bre türk dü$mani, bre vatan
haini $arlatan!
artik sen buralarda
kolay diki$ tutturamazsin
sahte komintern taktikali
dolmalarini yutturamazsin.
¢ekil!
bugün yaptigin gibi
metr-goldvin-mayer $irketinin
istanbul kolunun ba$ina dikil
yüzünden maskeni, ba$indan kasketi at
sermayenin altina yat!
yerini $imdi buldun i$te:
hak berekât versin, asilzâdem,
berekâaat!

cingöz recai
müstensihi
server bedi

şu anda arsene lupin kibar hırsız romanını okurken anlatılan hikayenin birebir ayhan ışık'ın oynadığı cingöz recai ile aynı olduğunu fark ettim. esinlenme olduğunu biliyordum ama tamamen aynı hikayeyi görmek şaşırttı biraz.

ayhan ışık öyle yer etmişki zihnimde, arsene her konuştuğunda ayhan ışık'ın tonlamasıyla okuyorum.

(bkz: Cingöz Recai Bir Efsanenin Dönüşü)