addison hastalığı

bobrek ustu bezinin kabuk bolumunde steroid yapiminin durmasi sonucu olusan hastalik.

insan metabolizmasinda hayati onem tasiyan bobrekustu bezleri, her iki bobregimizin uzerinde bulunan, toplam 5-6 gram buyuklugunde et parcalaridir. bu bezler hayatin devami icin onemli islevlere sahiptirler. her iki bobrek bezi de bir laboratuvar gibi calisir. urettikleri damlalar ile ifade edilebilen hormon miktarlari sayesinde, butun vucudun aksamadan calismasini organize ederler. cinsel gelisim, seker metabolizmasi, hafiza gibi oldukca genis bir yelpazede gorevli olan bu bezler heyecanli, tehlikede yada korku dolu oldugumuz anlarda bile vucudumuzu bulundugumuz ortama hazirlarlar. ariza yapan bir ucakta, belki bir catismanin ortasinda vucudumuzda hayati onem tasiyan beyin, kalp ve akciger gibi organlarimizi korumak icin bu bezler o bolgelere giden kan miktarini artirip, en sik yaralanabilecegimiz kol ve bacaklara giden kan miktarini azaltmakla bile ilgilenirler.

bobregimiz, uc cesit hormonun uretildigi bobrek ustu bezinin dis kismi yani adrenal kortex, iki ayri hormonun uretildigi bobregin ic kismi yani adrenal medula’dan olusur. androjen-ostrojenler ( cinsel gelisim icin) , glukokortikoid hormon (seker metabolizmasi icin) ve mineralokortikoid hormon ( vucudun sodyum-potasyum dengesinin saglanmasi icin) gibi vucudun olmazsa olmaz hormonlari bu bezlerde, bobregin kortex kisminda uretilir.

bu onemli hormonlarin vucutta miktarinin normalden az olmasi, diger bir anlamda bobrek ustu bezlerinin yetersiz calismasi onemli saglik sorunlarina yolacar. addison hastaligi da bunlardan biridir. addison hastaligi oldukca sinsi ilerleyen bir hastaliktir ve kisinin hayatini olumsuz etkiler. hormonlar, insan metabolizmasinin binlerce farkli anlamda dengesinin saglanmasinda en onemli unsurlardir.

addison hastaligi, vucudun islevlerini yerine getirirken ihtiyac duydugu hormonlari yeterli oranda bulamamasi sonucunda gorulen bir hastaliktir. addison hastaliginda bobrekustu bezleri yetersiz calisir. butun vucutta gorevi olan bu bezlerden uretilen hormonlarin yetersiz kalmasi, her hormonun ayri ayri islevlerinden kaynaklanan problemleri beraberinde getirir. hasta halsiz, bilinci bulanik ve solgun bir cilde sahiptir.

bobrek ustu bezlerinin az calismasi ya da addison hastaligi, siklikla erken menapoza girenlerde, tip 1 seker hastaligina sahip kisilerde, grave’s hastaliginda, troid hastaliklarinda ve pernisiyoz anemiye sahip kisilerde gorulur.

hastalik belirtileri

halsizlik
kas gucsuzlugu
mide bulantisi, kusma
istah kaybi
siklikla ishal olma
cilt dokuntuleri, ciltte meydana gelen yaralar
deride renk degisiklikleri
tansiyon ve nabizda degisimler
terleme
bas agrisi
hafiza zayifligi, hafiza bulanikligi yada kaybi
hallusinasyonlar gorme
dikkat daginikligi
titreme
vucutta, ozellikle goz kapaklarinda istemsiz, anormal hareketler
tibbi testler sonucu bulunan bulgular

tansiyon dusuklugu
kanda sodyum degerinin dusmesi, bazi durumlarda potasyum miktarinin artisi
kanda krtizol seviyesinin dusmesi
adrenalin seviyesinin dusmesi
cekilen tomografilerde kireclenme odaklarinin bulunmasi
bobrekustu bezlerinin yetersiz calismasi, bu bezlerde uretilen hormon seviyelerinin kanda dusuk duzeyde cikmasina neden olacaktir. yapilan testler, hormon seviyeleri ve etki ettikleri metabolizmal faaliyetler ve bu faaliyetlerin sonucunda alinan verilerde degisikliklere neden olabilir. cikan test sonuclari uzman bir hekim tarafindan dikkatle incelenerek dogru degerlendirilmelidir.

addison hastaligi kisinin yasam kalitesini oldukca dusuren bir hastaliktir. ancak gelisen tip sayesinde hastaligin tedavisi son derece iyi duzenlenebilmektedir. hastaligin tedavisinde en onemli husus eksik olanin yerine konmasi metodudur. yani yetersiz hormon miktarlarinin yerine eksik olanin konmasi hastaligin cekilebilirligini artirir. hastalik tablosunda en sik, adrenalin krizleri tehlike yaratir. kriz donemlerinde alinan ilaclarin dozlari hekim kontrolunde arttirilabilir. ihtiyac duyulan hormonlarin yerine konmasinin yanisira, hastaligin karekteristik etkisi dusuk tansiyon ile de savasmak gereklidir. dusuk tansiyon tedavisi, eksik hormon tamamlama tedavisine ek olarak hastaya uygulanir. hastaligin seyrini psikolojik etkenler tetikleyebilir. addison hastalarina acil durumlarda hidrokortizon takviyesi yapilisi ogretilmistir. addison hastalari genellikle yanlarinda acil durum kartlari tasirlar. acil durumlarda kendilerine dogru tedavinin yapilabilmesi icin tasidiklari bu kartlar, etraflarindaki insanlara yardimci olur. hasta kartinda kullanilacak ilacin ismi ve dozu belirtilmelidir.

addison hastalari ilaclarini duzenli ve onerilen dozda kullanmaya ozen gostermelidirler. siddetli kusma, vucutta su miktarinin artmasi (odem) yada asiri kilo artislari hastaligin surecini ve tedavisini duzenleyen hekime acilen bildirilmelidir .


kaynak is saglik.