aşık summani

summani´nin gercek adi huseyin olup, babasi kasimogullari´ndan hasan´dir.1861 yilinda erzurum ili, narman ilcesi, samikale koyu´nde dogmustur. kendileri bu koye kafkaslar´ dan gelmislerdir. babasi koyde cobanlikla gecimini saglamakta idi huseyin 10-11 yaslarina geldiginde, babasiyla birlikte cobanlik yapmaya basladi. huseyin´in genellikle danalarini otlattigi yer ablaktas´tir: bir gun sekerli duzu´ ne hayvanlarini otlatmaya tek basina gider. huseyin, kendisine dogru bir atlinin geldigini gorur. atli, huseyin´e selam verir ve adini ogrenmek ister. cok ac oldugunu soyleyip ondan ekmek ister. koylerinde nerede misafir olabilecegini sorar. huseyin uc arpa ekmeginin yarisini atliya verir. o´ nun bu comertligi hosuna gider ve der ki:

-ogul, sana bir dua ogreteyim. bu duayi kirk gun okuyacaksin. yalniz yuz tane tas say, cebine koy. her okuyusta bir tas atarsin. duayi kirk gun okur ve son gun ablaktas´a gider. babasi ise cuma namazini kilmak icin koyde kalir. ablaktas´taki cesmenin yaninda hayvanlarini otlatmaya birakir. o da namaz kilmaya niyetlenir. daha once babasiyla burada namaz kilarlarmis namaz vaktini anlamak icin de kendilerine bir tas tespit etmisler. gunes tasa isabet ettigi zaman ogle vakti oldugunu anlarlarmis, o gun de babasiyla yaptigi gibi kendisine tasi nisan eder ve gunes´e bakarken uykuya dalar.

uykusunda, cesmenin basinda kirk yesil guvercin gorur. guvercinler birden kaybolur ve karsisinda uc dervis belirir. dervisler huseyin´e abdest aldirirlar ve birlikte namaza dururlar. hatta bir dortlugunde der ki:

vardim saf saf olup durmus divana
ben de el baglayip gectim bir yana
meylimi bagladim gari subhana
o guzel allah´i gozler gozlerim...........

daha sonra huseyin´i ortalarina aliyorlar. huseyin bakiyor ki. dervislerden birinin elinde bir tabla, uc dolu bardak var. dervis, bunlari huseyin´ in onune getiriyor ve

-huseyin, bu serbetlerden bir tanesini ic bakalim.

diyor. huseyin bardaklarin icindekileri serbete benzetemiyor. kendisini kandirdiklarini. ona icki icireceklerini saniyor. ne kadar zorluyorlarsa da icmiyor bunun uzerine birisi huseyin´in ellerini tutuyor. birisi de parmagini bardaga batirip huseyin´in agzina suruyor. tam bu esnada huseyin uykudan uyaniyor. bakiyor ki, ne dervis var ne de serbet. fakat agzinda inanilmaz bir lezzet hissediyor.

- oylece bir daha uykuya daliyor. uykuda yine karsisina dervisler cikiyor tam eline bardagi alip icmeye hazirlaniyor ki, dervisler sôyle diyor:

-ogul, buna ask badesi derler. sevdigin kiz askinadir. kizin adi gulperi´dir. bedahsah kentinde sah abbas´in kizidir. sen onun. o da senindir. birbirinize asik masuk´sunuz. dervislerden biri gulperi´nin cemalini gosterir. uc bardak huseyin´e. uc bardak ta gulperi ´ye verirler. yesil murekkeple yazili bir kitap okuturlar.

uc harf okuttular yesil yapraktan
okudum harfini noktasin tek tek.....

huseyin uykudan uyanir ki, ne gulperi han var ne de dervisler. danalari da goremeyince koyun yolunu tutar. koye varmaya yakin bir atliyla karsilasir,

-huseyin, korkma oglum, sen erecegine erdin. bundan sonra senin mahlasin summan, dunyada kavusmak senin icin haram, der. summani, anlam olarak ´sonuncu, sona ait´ demektir.

huseyin koye varinca annesini, . babasini uyandirir. babasi da ertesi sabah. koylulere, cobanligi biraktiklarini soyler. aradan otuz kirk gun gecer, gunler gectikce aski da ziyadelesir. herkes. onun hastalandigini, cin´e; peri´ye karistigini sanir. o zamanlar sira geceleri duzenlenirmis. bir aksam babasina yalvarir. gecelere katilmak istedigini soyler. babasi da dayanamayip goturur. sira summani´ye gelince. bazi kimseler, o´nun cocuk oldugunu soyleyerek atlamak isterler. koylulerin teklifini kabul etmeyerek, turku soylemek istedigini belirtir ve soze baslar.

kaynak :turku ozani

insan ederler


ervahı ezelde taksim babında
herkese bir türlü ihsan ederler,
kimi gam çeker de hayal habında,
kimini tahtında sultan ederler.

adamın bağrın muştayla ezerler,
aheste aheste yola dizerler,
elden ele kap dan kaba süzerler.
yoğururlar sonra insan ederler.


sümmani değilsin her işe agah,
geçer gençlik fayda vermez ahu vah,
istersen geda ol ister padişah,
sonunda hak ile yeksan ederler.

aşık sümmani baba